امروزه روانشناسی از رشته‌های پرطرفدار شده‌است. خیلی‌ها با هدف آگاهی بیشتر از روان انسان، کمک به خودشان و کمک به دیگران این رشته را انتخاب و در آن تحصیل می‌کنند. در این میان افراد زیادی هستند که در مقاطع مختلف، رشته‌های تحصیلی دیگری را خوانده‌اند و در آن پیش رفته‌اند اما به ناگاه متوجه نیاز یا علاقه‌ی خود به روانشناسی شده‌اند، آیا دیگر راه برگشتی وجود ندارد؟ کسی که از ابتدا روانشناسی نخوانده‌است، می‌تواند با خواندن منابع کنکور ارشد روانشناسی و شرکت در کنکور وارد این رشته شود؟ با ما همراه باشید تا جواب این سوالات و هرآن‌چه را که درباره‌ی تغییر رشته به کارشناسی ارشد روانشناسی لازم دارید، بدانید.

چرا قصد روانشناسی خواندن دارید؟

اولین و مهم‌ترین سوالی که باید به آن پاسخ بدهید، این است؛ شما چهار سال در رشته‌ای تحصیل کرده‌اید که حالا به هر دلیلی قصد دارید آن را تغییر بدهید. آیا مطمئن هستید که می‌خواهید سال‌های آینده را صرف رشته‌ی دیگری کنید؟ چقدر رشته‌ی روانشناسی را می‌شناسید؟ تفاوت گرایش‌های مختلف این رشته را می‌دانید؟ با بازار کار این رشته چقدر آشنایی دارید؟ هدفتان از خواندن درس روانشناسی چیست؟ باید قبل از تصمیم‌گیری دررابطه با ادامه تحصیل در رشته‌ی روانشناسی، به این سوالات پاسخ بدهید.

علاقه‌ی شما به رشته‌ی روانشناسی از کجا آمده است؟ نکته‌ی مهم در شناخت رشته‌ی روانشناسی این است که آنچه درباره‌ی این رشته به‌صورت عام می‌دانید و احتمالا در کتاب‌های بازاری خوانده‌اید، چیزی نخواهدبود که در سال‌های آتی باید درباره‌اش مطالعه کنید. چند کتاب منبع تهیه کنید و نگاه روزنامه‌واری به آن‌ها بیندازید؛ یک کتاب درباره‌ی اختلالات روانی، مثلا کتاب های درس آسیب شناسی روانی، یک کتاب درباره‌ی رشد و مراحل تحول یا کودکان مثلا کتاب های درس روانشناسی رشد، نظریه‌های شخصیت، روانشناسی بالینی. این کار به شما کمک می‌کند تصویر روشنی از منابع رشته‌ی روانشناسی به‌دست بیاورید و تصور درستی نسبت به رشته‌ی روانشناسی کسب کنید.

روانشناسی خواندن برای تغییر رشته ای ها

نکته‌ی مهم دیگری که باید درنظر بگیرید، تعیین هدف است؛ با خواندن رشته‌ی روانشناسی به چه چیزی می‌خواهید برسید؟ آیا قصدتان این است که سریع پولدار شوید؟ اگر جواب مثبت است، روانشناسی، گزینه‌ی مناسبی برای شما به‌شمار نمی‌رود. کسی که مهندسی کامپیوتر می‌خواند، قطعا و حتما کار با کامپیوتر را یاد می‌گیرد اما روانشناسی خواندن، لزوما کار با انسان را به شما یاد نمی‌دهد. بنابراین آینده‌ی حرفه‌ای را براساس انگیزه، توانایی‌ها و اهدافتان تصور کنید. شاید بخواهید در آینده کارهایی مثل کارگاه برگزار کردن، تدریس، کارهای آموزشی و… انجام بدهید. هر یک از این فعالیت‌ها، مهارت‌های خاص خودش را لازم دارد.

اگر هدفتان از ادامه‌تحصیل، ارتقای شغلی، افزایش حقوق و گرفتن مدرک است، باید در انتخاب رشته، دقت و حساسیت بیشتری به‌خرج بدهید. به تصور عمومی که می‌گوید روانشناسی رشته‌ی آسانی است، اتکا نکنید.

رشته‌ی روانشناسی ممکن است برای فردی که علاقه‌ای به آن ندارد فرسایشی نیز باشد. قبولی و تحصیل در رشته‌ی روانشناسی، سختی‌ها و چالش‌های خاص خودش را دارد که فقط برای علاقه‌مندانش قابل‌تحمل می‌شود. پس بهتر است تصمیمی که می‌گیرید بر پایه‌ی شناخت و آگاهی از این رشته باشد. این نکته را هم فراموش نکنید که صرفاً ارشد خواندن قرار نیست باعث موفقیت شما شود، بلکه در کنار آن تلاش و کسب مهارت‌هاست که شما را به آن هدفی که دارید نزدیک می‌کند.

مطلب مرتبط: درس خواندن برای کنکور ارشد را کی و چطور شروع کنیم؟

پاسخ به سوالات رایج درباره‌ تغییر رشته به روانشناسی

بعد از این‌که هدفتان از تحصیل در رشته‌ی روانشناسی را مشخص کردید و تصویر واقع‌بینانه‌ای از این رشته به‌دست آوردید، اگر همچنان تصمیمتان به روانشناسی خواندن جدی بود، وقت این می‌رسد که نگاه کنکوری به این رشته داشته‌باشید. برای شرکت در کنکور کارشناسی‌ارشد روانشناسی، با سوالاتی مواجه خواهیدشد که ما در ادامه به آن‌ها پاسخ خواهیم‌داد.

  • چه کسانی می‌توانند از رشته‌های غیرروانشناسی در کنکور ارشد روانشناسی شرکت کنند؟

اول از همه باید تمایزی بین ارشد و دکتری وزارت علوم و وزارت بهداشت قائل شویم. به‌طور خلاصه باید بگوییم که وزارت علوم در مقطع ارشد، به داوطلبان با لیسانس غیرمرتبط اجازه‌ی شرکت در کنکور روانشناسی را می‌دهد. بنابراین رشته‌های مجاز برای ارشد روانشناسی شامل تمامی گرایش‌ها می‌شوند. مثلا شما که کارشناسی مهندسی خوانده‌اید، در کنکور کارشناسی ارشد، می‌توانید برای روانشناسی ثبت‌نام کنید و معیار سنجش شما، همان رتبه‌ی کنکورتان خواهدبود، صرف‌نظر از پیش‌زمینه‌ی تحصیلی. اما وزارت بهداشت سخت‌گیرتر است و اصلا از رشته‌های غیرمرتبط دانشجو نمی‌گیرد. از رشته‌های مجاز برای ارشد روانشناسی بالینی وزارت بهداشت، می‌توان به کلیه‌ی رشته‌های روانشناسی و مشاوره اشاره کرد. بنابراین اگر تغییر رشته‌ای هستید، نمی‌توانید برای ثبت‌نام کنکور وزارت بهداشت اقدام کنید. اول باید به سراغ مقطع کارشناسی بروید و روانشناسی را از همان مقطع شروع کنید. حالا که تکلیف و تمایز این دو مشخص شد، به سراغ بقیه‌ی سوالات می‌رویم.

  • چه کسانی می‌توانند از رشته‌های غیرروانشناسی در کنکور دکتری شرکت کنند؟

چه کسانی می توانند به روانشناسی تغییر رشته بدهند

در مقطع دکتری روانشناسی کمی ماجرا متفاوت است چراکه تخصصی‌ و حرفه‌ای‌تر به قضایا می‌پردازد و لازم دارد مبنا و پایه‌ی شما بسیار قوی و منسجم باشد. به همین دلیل تاکنون اجازه‌ی ورود از رشته‌های غیرمرتبط صادر نشده‌است و شرکت در کنکور مقطع دکتری روانشناسی فقط برای گرایش‌های مرتبط و متجانس، مجاز است. البته یک‌سری رشته‌ی شناور هم وجود دارد که تمامی رشته‌ها می‌توانند در دکتری آن‌ها شرکت کنند اما روانشناسی جزو این رشته‌ها نیست. بنابراین رشته‌های مجاز برای دکتری روانشناسی بالینی، تنها گرایش‌هایی هستند که جزو مجموعه‌ی رشته‌ی تحصیلی روانشناسی به‌شمار می‌روند (شرط تجانس)، پس هر فرد برای شرکت در کنکور دکتری روانشناسی فقط می‌تواند در یکی از گرایش‌های رشته‌ی اصلی خود یا در رشته‌های شناور آورده‌شده در دفترچه ثبت‌نام کند. در مجموع در دکتری، محدودیت‌های بسیار بیشتری حاکم است، طوری که امکان جابه‌جایی از دانشگاهی به دانشگاه دیگر و تغییر گرایش حین تحصیل وجود ندارد.

مطلب مرتبط: مصاحبه با رتبه برتری که از مشاوره به روانشناسی تغییر رشته داده‌است

  • گرایش‌های روانشناسی در مقطع ارشد چیست؟

رشته‌ی روانشناسی در مقطع ارشد، 15 رشته دارد. برخی از این رشته‌ها شامل گرایش‌هایی نیز می‌شوند. برای مثال روانشناسی بالینی به تنهایی و  با گرایش خانواده و روانشناسی اسلامی به تنهایی و با گرایش مثبت‌گرا در کنکور ارشد حضور دارند. رشته‌ها و گرایش‌های روانشناسی در مقطع ارشد به شرح زیر است:

  • روانشناسی بالینی (گرایش خانواده)
  • روانشناسی بالینی کودک و نوجوان
  • روانشناسی تربیتی
  • روانشناسی عمومی
  • روانشناسی شخصیت
  • روانشناسی اجتماعی
  • علوم شناختی (دارای سه گرایش: روانشناسی شناختی، توان‌بخشی شناختی و گرایش ذهن، مغز، تربیت)
  • روانشناسی اسلامی (گرایش مثبت‌گرا)
  • روانشناسی کودکان استثنایی
  • روانشناسی صنعتی سازمانی
  • سنجش و اندازه‌گیری (روان‌سنجی)
  • روانشناسی دین

در روانشناسی هم مثل همه‌ی رشته‌ها، درس‌ها در هر گرایشی، ضریب متفاوتی دارند. واضح است که درس‌های با ضریب 3 اهمیت بیشتری دارند از درس‌های دارای ضریب یک اما برای افراد تغییر رشته‌ای، اتفاقا این درس‌ها می‌توانند نجات‌بخش باشند چون معمولا نقطه‌ضعف رقبا هستند. مثلا درس فیزیولوژی و انگیزش و هیجان که در گرایش بالینی ضریب یک دارد برای بچه‌های تغییر رشته‌ای که از تجربی وارد این گرایش می‌شوند، می‌تواند برگ برنده باشد چراکه این دروس برای بچه‌های روانشناسی با دیپلم انسانی، اغلب سخت و پرزحمت است.

یا برای مثال درس آمار و روش‌تحقیق که معمولا بچه‌های روانشناسی‌خوانده را به چالش می‌کشد، برای تغییر رشته‌ای‌هایی که رشته‌های فنی و مهندسی خوانده‌اند، راحت است و می‌تواند درصدشان را بالا ببرد.  درس متون تخصصی روانشناسی به زبان انگلیسی نیز برای تمامی گرایش‌ها اهمیت دارد و هر داوطلب کنکوری باید هر روزی زمانی را به خواندن این درس اختصاص دهد.

مطالب مرتبط: منابع کنکور ارشد روانشناسی تربیتی

  • چطور مطالعه را شروع کنم؟

مطالعه روانشناسی برای تغییر رشته ای ها

برای پاسخ دادن به این سوال، باید داوطلبان تغییر رشته‌ای کنکور ارشد روانشناسی را به دو گروه تقسیم کنیم؛ یک کسانی که برای کسب رتبه‌ی خوب، دورخیز کرده‌اند و دوم کسانی که به رتبه‌برتر شدن و قبولی در دانشگاه‌های سطح یک، فکر نمی‌کنند. اگر جزو گروه اول هستید، باید زودتر از سایرین شروع به درس خواندن کنید. منابع اصلی تهیه کنید دروس را یک‌دور روزنامه‌وار بخوانید. ما در دو مطلب منابع کنکور ارشد روانشناسی بالینی و منابع کنکور ارشد روانشناسی عمومی همه‌ی اطلاعات لازم را در این‌باره گردآوری کرده‌ایم. خواندن روزنامه‌وار، کمک می‌کند که بفهمید با کدام دروس مشکل دارید و باید زمان بیشتری به آن‌ها اختصاص بدهید. در این مرحله شاید به این نتیجه برسید که برای مطالعه‌ی بعضی از درس‎‌ها، به کلاس آموزشی نیاز دارید. دوره‌ی خواندن روزنامه‌وار می‌تواند یک ماه قبل از شروع مطالعه‌ی رسمی یا حتی از سال پیش، شروع شود. پس از آشنایی اولیه با درس‌ها دیگر تفاوت چندانی با سایر داوطلبان ندارید و همان نکاتی که در مطالعه و برنامه‌ریزی برای آن‎ها مفید است، به‌درد شما هم می‌خورد.

اگر هم وقت کمی برای درس خواندن دارید یا دانشگاه برتر و رتبه‌ی تک‌رقمی برایتان موضوعیت ندارد، می‌توانید به خواندن کتاب‌های کمک‌آموزشی اکتفا کنید و به‌جای مطالعه‌ی منابع اصلی سنگین و حجیم، زمانتان را به شرکت در کلاس‌های آموزشی و مرور جزوات بگذرانید.

  • آیا شانسی برای قبولی در کنکور ارشد روانشناسی دارم؟

پاسخ این سوال با توجه به کسانی که با رشته‌ی غیرمرتبط نه‌تنها قبول شد‌ه‌اند بلکه رتبه‌های تک‌رقمی به‌دست آورده‌اند، مثبت است. تجربه‌ی تیم‌ روان‌آموز، داوطلبانی را سراغ دارد که از رشته‌های مختلفی مثل دامپزشکی، مهندسی، مدیریت، حسابداری، زبان انگلیسی و… در ارشد روانشناسی قبول شده‌اند. با این‌حال معنی این حرف آن نیست که کار راحتی در پیش دارید. فاصله‌ی شما با سایر داوطلبان کنکور، با تلاش بسیار جبران می‌شود. فاصله‌ای هم که بعد از قبولی از حیث تجربه‌ی کاری- با آن مواجه خواهیدشد، برای پر شدن نیاز به گذراندن کارگاه‌های مختلف و مطالعه‌ی فراوان دارد. اصولا موفقیت در روانشناسی مثل همه‌ی رشته‌ها به تلاش شخصی و فراتر رفتن از حدود درس‌های دانشگاهی، ممکن می‌شود.

مطالب مرتبط: هرآنچه باید درباره بازار کار روانشناسی بدانید

نکاتی که داوطلبان تغییررشته‌ای باید بدانند

اگر عزمتان را برای تغییر رشته به روانشناسی جزم کرده‌اید، باید بدانید که به‌دلیل آشنا نبودن شما با مباحث این رشته، ممکن است احتمال قبولی‌تان پایین بیاید. البته این موضوعی نیست که نتوانید ازعهده‌اش بربیایید؛ کافی است زودتر درس خواندن برای کنکور را شروع کنید، با زمان‌بندی مناسب و برنامه‌ریزی‌ مفید پیش بروید، مطالب را خوب و عمیق بخوانید و برای تثبیت آن‌ها به‌طور منظم تست بزنید. یک نکته‌ی مهم و کمکی هم برایتان داریم؛ با کار کردن بیشتر روی دروسی مثل زبان و آمار و تبدیل آن‌ها به نقاط قوت خود، می‌توانید احتمال قبولی‌تان را بالا ببرید چون این درس‌ها معمولا جزو نقاط ضعف بچه‌های گروه علوم انسانی است.

  • ارشد روانشناسی با لیسانس غیرمرتبط

پس از تغییر رشته به کارشناسی ارشد روانشناسی و تحصیل در ارشد روانشناسی با لیسانس غیرمرتبط، یک‌سری واحد مشخص (به‌عنوان پیش‌نیاز) بیشتر از دیگر دانشجویان برای شما درنظر گرفته می‌شود که با گذراندن آن‌ها قرار است با مسائل مهم‌تر کارشناسی آشنا شوید و بر موضوعات ضروری تسلط یابید. اگر بعد از گذراندن چند ترم در یک رشته، به روانشناسی تغییر رشته دادید، در صورتی‌که بین درس‌هایی که گذرانده‌اید و درس‌هایی که بعدا در روانشناسی خواهیدخواند، واحدهای مشترکی وجود داشته‌باشد، تطبیق می‌خورد و نیازی نیست که آن درس‌ها را دوباره پاس کنید.

  • بازار کار روانشناسی برای تغییررشته‌ای‌ها

برای کار کردن در رشته‌ی روانشناسی بالینی و گرفتن مجوز مطب روانشناسی، سابق بر این، به دو مدرک مرتبط به روانشناسی پشت‌سر هم نیاز بود اما طبق آخرین اخبار منتشرشده، این شرط درشرف حذف شدن است. کسانی که قصد تغییر رشته به کارشناسی ارشد روانشناسی دارند باید بدانند که هنوز در سایت سازمان نظام روانشناسی و مشاوره‌ی ایران، اطلاعیه‌ای در این‌باره وجود ندارد. بنابراین اگر قانون قبلی پابرجای بماند، طبق آن، گرفتن مجوز مطب روانشناسی با لیسانس غیرمرتبط، یعنی لیسانس شما غیرروانشناسی باشد و فوق‌لیسانس شما روانشناسی امکان‌پذیر نیست، اما اگر قصد ادامه‌‍ تحصیل در مقطع دکتری روانشناسی را دارید و مدرک کارشناسی‌ارشدتان هم در همین رشته است مشکلی وجود ندارد. اگر این قانون در آینده عوض شود، امکان کار کردن برای کسی که تنها یک مقطع مرتبط با روانشناسی دارند، فراهم می‌شود و دیگر تفاوتی در بازار کار روانشناسی برای تغییررشته‌ای‌ها وجود نخواهدداشت. برای اطلاعات بیشتر درباره‌ی شرایط تاسیس کلینیک روانشناسی، باید منتظر اخبار و اطلاعات موثق جدید باشیم.

مطالب مرتبط: منابع آزمون دکتری روانشناسی

  • تغییر رشته به روانشناسی حین تحصیل

مزایای تغییر رشته به روانشناسی در ارشد و دکتری

تا این‌جا درباره‌ی تغییر رشته به ارشد روانشناسی بعد از فارغ‌التحصیلی صحبت کردیم اما اگر حین تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد بخواهید اقدام به تغییر رشته کنید، ماجرا به راحتی تغییر رشته در مقطع کارشناسی نیست. در مقطع ارشد به‌دلیل محدودیت‌های تغییر «گرایش» مجاز است و قوانین آموزشی به ممنوعیت تغییر رشته در کارشناسی‌ارشد اشاره دارند. البته این کار ممکن است در شرایط خاص و درصورت موافقت معاونت آموزشی دانشگاه انجام شود اما خیلی نمی‌شود رویش حساب کرد. درمورد تغییر گرایش هم باید این شرایط را رعایت کنید؛ 24 واحد درسی (دو ترم) در مقطع کارشناسی ارشد گذرانده شده‌باشد. دانشجو باید حداقل حد نصاب معدل را در رشته‌ی تحصیلی دارا باشد. امکان تغییر رشته حین تحصیل فقط یک‌بار وجود دارد. شورای آموزشی دانشگاه باید اجازه‌ی کتبی و موافقت‌نامه بدهد.

خوبی‌های تغییر رشته به روانشناسی

کسانی که در مقطع ارشد به رشته‌ی روانشناسی می‌آیند اولین خوبی تغییر رشته برایشان این است که در مسیر تحصیلی و شغلی موردعلاقه‌ی‌ خود قرار می‌گیرند. به‌عنوان دومین مزیت با اینکه ممکن است برخی مطالب درسی در ابتدای امر برایشان دشوار باشد، اما از طرفی دیگر دروس برایشان تازگی دارد و مطالب جدیدی را می‌آموزند که همین موضوع باعث می‌شود انگیزه‌ی بیشتری برای آموزش و یادگیری نسبت به برخی همکلاسی‌های خود که لیسانس روانشناسی دارند و بارها برخی مطالب درسی را در دوره‌ی کارشناسی آموخته و بر آن مسلط هستند، داشته‌باشند. پس اگر با انتخابی آگاهانه و با در نظر گرفتن تمامی جنبه‌های گفته شده تغییر رشته کنید، موفق نیز خواهید شد.

سخن پایانی

ما در این مطلب نکات مهم درباره‌ی تغییر رشته به کارشناسی ارشد روانشناسی را بیان کردیم. اگر همچنانان سوالاتی مبهم در ذهنتان وجود دارد، می توانید در قسمت نظرات از ما بپرسید تا در اسرع وقت کارشناسان ما پاسخگویتان باشند.

منابع:

سازمان نظام روانشناسی