هیچ محصولی در سبد خرید نیست.
اختلالات عصبی رشدی (2): اختلالات یادگیری، اختلالات ارتباط، اختلال ADHD ، اختلالات حرکتی
برای دریافت فایل PDF به انتهای صفحه مراجعه کنید
اختلالات یادگیری:
اختلال یادگیری خاص: تاخیر یا نقص در توانایی فراگیری مهارت های تحصیلی اساسی با توجه به سن، آموزش و مقیاس هوش
عوامل خطر ابتلا: خانواده هایی با تحصیلات پایین و فقیر، خانواده ای که هر دو والد ناتنی هستند، به فرزندی پذیرفته شدن، وجود فرد سیگاری در خانه، والدینی که مشکل بیشتری در تربیت فرزند دارند، ناتوانی در میان گذاشتن عقاید با دیگران، بحث نکردن آزادانه در مورد اختلاف نظرها در خانه.
در این طبقه کلی مشخص می شود که کودک در کدام زمینه تحصیلی مشکل دارد، و شدت آن چقدر است.
اختلال یادگیری خاص همراه با اختلال در ریاضیات: مشکل در تکالیف و مفاهیم ریاضی – عدم درک اصطلاحات، نمادها و مفاهیم ریاضی – محاسبه پریشی یعنی مشکل در درک عدد، یادگیری علم حساب و انجام محاسبات
اختلال یادگیری خاص همراه با اختلال در بیان نوشتاری: مشکل در هجی کردن و دستور زبان- خطاهای نقطه گذاری و ناتوانی در تنظیم پاراگراف ها
اختلال یادگیری خاص همراه با اختلال در خواندن (خوانش پریشی): حذف، تحریف یا جایگزین کردن کلمات- خواندن کند و مکث دار
نوجوانی اوج زمانی است که در طول آن، افراد مبتلا به اختلالات یادگیری نسبت به مشکلات رفتاری و هیجانی خیلی آسیب پذیر هستند (اخراج از مدرسه، عزت نفس پایین و احساس بی کفایتی). این افراد در معرض سومصرف مواد و مشکلات خواب هستند.
ویژگی های اصلی این اختلالات نقایص در طرح ریزی یا برنامه ریزی رفتار است (نه مشکل در اجرای حرکتی در نیمکره های مغز یا هر اختلال دیداری یا ادراک دیداری).
بهترین روش مشخص کردن کودکان مبتلا به اختلال یادگیری استفاده از روش پاسخ به مداخله است : کودکانی که در معرض خطر مشخص شوند تحت مداخله برای مدت زمان خاصی قرار می گیرند. کودکانی که از این مداخله بهره مند نمی شوند، تحت مداخله فشرده تر قرار می گیرند. در این مرحله کودکانی که از درمان بهره مند نمی شوند مبتلا به اختلال یادگیری طبقه بندی می شوند. در این مرحله از منابع متعدد از جمله آزمون های استاندارد برای ارزیابی استفاده خواهد شد.
نویدبخش ترین روش برای اختلال در ریاضیات شرکت در کلاس آموزش ریاضی عمومی و مداخلات گروه کوچک است. کسانی که بهبود نمی یابند تحت مداخله فشرده تک به تک قرار می گیرند.
مدرسه معمولا مکان اصلی درمان اختلال یادگیری خاص است.
کودکان مبتلا به ساختار بیشتر، حواس پرتی های کمتر، و ارایه مطالب تازه که بیشتر از یک حس را به کار بگیرند، نیاز دارند. مهم تر از همه تکیه بر توانمندی های کودک است که احساس موفقیت و اعتماد به نفس کند.
اختلالات ارتباط:
اختلال در زبان، گفتار و ارتباط را شامل می شود.
اختلال زبان: عدم توانایی بیان خود به شیوه متناسب با سن و سطح رشد – واژگان محدود و غلط- جملات کوتاه و ساده- حذف کلمات و عبارات مهم- ترتیب عجیب کلمات
تاخیرهای رشدی ممکن است باعث اختلال زبان بیانی شود اما نشانه های مشابه در بیماری جسمی یا آسیب سر دیده می شود.
اختلال صدای گفتار: جایگزین کردن، حذف یا استفاده نادرست از صداهای گفتار (مثلا تلفظ نادرست k به شکل t).
اختلال فصاحت با شروع کودکی (لکنت زبان): تکرار یا طولانی کردن صدا، کلمات بریده بریده، جایگزین کردن کلمات برای اجتناب از کلمات دشوار، بیان کلمه با تنش زیاد.
اختلال ارتباط اجتماعی (عملی): مشکل در استفاده اجتماعی از ارتباط کلامی و غیرکلامی، مشکل در تنظیم رفتار با موقعیت اجتماعی، عدم تطبیق گفتار خود با نیازهای شنونده، عدم رعایت نوبت در سخن گفتن، مشکل در درک معانی ناآشکار ای مبهم مثل شوخی ها و استعاره ها
اختلال کاستی توجه/بیش فعالی (ADHD):
الگوی بادوام بی توجهی و بیش فعالی/ تکانش گری حداقل به مدت 6 ماه- نشانه ها باید قبل از 12 سالگی وجود داشته باشند – باید در دو یا تعداد بیشتر موقعیت ها اختلال ایجاد کرده باشد.
ممکن است فقط الگوی بی توجهی را داشته باشد، یا فقط الگوی بیش فعالی/تکانش گری، و یا هر دو آنها یعنی نوع مختلط
وقتی به اوایل بزرگسالی می رسند به احتمال بیشتری دچار سومصرف مواد می شوند.
تصویر نشانه ها از کودکی تا نوجوانی تغییر می کند :
بیش فعالی که در طول پیش دبستانی و اوایل کودکی خیلی آشکار است، در نوجوانی کاهش می یابد اما مشکلات بی توجهی باقی می ماند و مشکلات آشکار در کارکرد اجرایی برجسته می شوند.
کارکردهای اجرایی مثل خوداندیشی، خویشتن داری، برنامه ریزی، دوراندیشی، به تاخیرانداختن ارضا، تنظیم عاطفه، مقاومت در برابر حواس پرتی
بزرگسالان مبتلا دارای کاستی در حافظه کوتاه مدت، توجه مستمر، فصاحت کلام، و سرعت پردازش هستند.
نوجوانان مبتلا دارای رفتار ناپخته، تعارض با خانواده، مهارت های اجتماعی ضعیف، و فعالیت های مخاطره آمیز مثل سومصرف مواد هستند.
ADHD در دختران:
تشخیص در دختران خیلی پیچیده تر است زیرا نشانه های دختران کمتر آشکار است: نشانه ها را درونی می کنند، مضطرب، افسرده و گوشه گیر می شوند. برخی هم که تصویر نشانه ای را آشکار می کنند پرحرف یا از لحاظ هیجانی واکنش پذیر می شوند که با دمدمی مزاج بودن در نوجوانی اشتباه گرفته می شود.
دختران اغلب در نوجوانی دچار تشدید نشانه می شوند که علت آن تغییرات هورمونی بلوغ است و به شیوه متفاوت از پسرها برون ریزی می کنند و خود را در معرض حاملگی های ناخواسته قرار می دهند، نشانه های مداوم را تجربه می کنند و تا اوایل بزرگسالی معیوب می مانند.
ADHD در بزرگسالان:
به احتمال زیاد این اختلال اولین بار در بزرگسالی آشکار نمی شود بلکه در این زمان تشخیص داده می شود.
این اختلال در بزرگسالان یا نادیده گرفته می شود یا تشخیص داده نمی شود مخصوصا در کسانی که در کودکی نشانه های بی توجهی و نه اخلال گری داشته اند.
نشانه ها در بزرگسالان متفاوت از کودکان است:
بزرگسالان کمتر بیش فعالی و تکانش گری دارد و بیشتر نشانه های بی توجهی دارند و دچار کاستی در کارکردهای اجرایی هستند.
زنان کمتر رفتارهای مخاطره آمیز دارند و بیشتر ملالت، مشکلات در سازماندهی، تکانش گری و بی توجهی را نشان می دهند.
مشکلات جدی در روابط دارند : چون همیشه جویای تحریک هستند تعارض را در روابط خود تحریک می کنند – در گوش دادن به دیگران مشکل دارند- حساسیت زیاد و واکنش پذیری افراطی دارند و طغیان خشم و دمدمی مزاج بودن شدید ابراز می کنند- سایر مشکلات ناشی از کارکردهای اجرایی مثل بی نظمی، فراموش کاری، مدیریت و تصمیم گیری نادرست و غیره.
به دلیل نقص در کارکردهای اجرایی در معرض رفتارهای ضداجتماعی و منحرف هستند.
نظریه ها و درمان ADHD:
عوامل زیستی در ADHD کاملا اثبات شده است. توارث پذیری بالای 76 درصد است.
چند ژن مربوط به دوپامین در آن نقش دارند که نقص در الگوی پاداش را نشان می دهد.
نابهنجاری های ساختاری: درگیری شبکه ای مرتبط از مناطق مغز، حجم کمتر قشر مخ، اختلال در مدارهای مربوط به تنظیم کنترل حرکتی.
آسیب ژنتیکی با مواجهه محیطی تعامل می کند: عوارض زایمان، صدمه مغزی اکتسابی، مواجهه با مواد سمی، بیماری های عفونی، استرس زناشویی والدین.
بسته به همزمانی با انواع اختلالات دیگر مثل خلقی، اضطرابی، ناتوانی های یادگیری، اختلال سلوک، لجبازی و نافرمانی انواع فرعی ADHD می توانند وجود داشته باشند.
نظریه ADHD بارکلی:
اختلال اصلی شامل ناتوانی در جلوگیری کردن از پاسخ ها به علت نابهنجاری در قشر پیش پیشانی و اتصالات آن با سایر قسمت های مغز است.
اختلال جلوگیری از پاسخ در 4 زمینه عملکردی آشکار می شود:
- حافظه کوتاه مدت
2) درونی کردن گفتار معطوف به خود (هدایت خود به شکل خصوصی)
3) تنظیم عاطفه، انگیزش، و سطح برانگیختگی
4) بازسازی
بازسازی = توانایی تقسیم رفتارهای مشاهده شده به قسمت های تشکیل دهنده که می تواند به صورت رفتارهای جدیدی که به سمت هدف هدایت شده اند، دوباره ترکیب شوند (توانایی حل مساله)
همچنین این کودکان نمی توانند آینده نگری و خودپنداره در طول زمان را پرورش دهند.
مقیاس بارکلی برای کارکردهای اجرایی در بزرگسالان: ارزیابی مدیریت زمان، نظم بخشیدن و حل مساله، انضباط شخصی، انگیزش شخصی، برانگیختگی/ تمرکز شخصی.
نقش تاثیرات اجتماعی فرهنگی: محیط خانوادگی آشفته و بی نظم، تجربیات شکست درمدرسه (گرچه هر دو اینها می تواند خودش پیامد بیماری کودک باشد).
چرخه معیوب کژکاری در بزرگسالی: مشکل در ارتباط با دیگران > قطع ارتباط از سوی دیگران> افسردگی> رفتارهای انرژی دهنده به خود و مخرب > ادامه چرخه بیماری
مهم ترین دارو: داروی محرک ریتالین (متیل فنیدیت)
گاهی به عنوان جایگزین ریتالین از داروهای ضدافسردگی استفاده می شود. در موارد زیر:
موارد خفیف تا متوسط بیماری، نشانه های همزمان اضطراب و افسردگی، مبتلایان به اختلالات جسمانی که نباید داروی محرک مصرف کنند، افراد مبتلا به اختلال تیک یا اختلال توره، افراد دارای سابقه سومصرف دارو
عوارض ریتالین در کودکان: مشکل خواب، کم اشتهایی، انقباض های ناگهانی بدن، پرگویی غیرقابل کنترل، توقف موقتی رشد.
مداخله های غیردارویی: 8 راهبرد در درمان روانی اجتماعی که توسط مورفی مطرح شده است:
- آموزش روانی نقطه شروع است (آموزش درباره اختلال ، تاثیرات آن و شیوه های مقابله)
- درمان های روانشناختی مانند درمان شناختی رفتاری
- آموزش جبرانی رفتاری و مدیریت شخصی: ساختار و نظم دادن به زندگی مثل فهرست برای انجام کارها، یادداشت و غیره.
- سایر درمان های روانشناختی مثل خانواده درمانی، گروه درمانی، مشاوره شغلی
- مربی گری: مشورت با متخصص برای اجرای عملی اهداف از طریق روش های عملی، رفتاری و نتیجه گرا
- تکنولوژی مثل برنامه های کامپیوتری برای برنامه ریزی، برقراری ارتباط و غیره
- همسازی مدرسه و محیط کار مثل محیط ساکت و بدون حواس پرتی
- طرفداری مخصوصا طرفداری از خویشتن مثل توضیح اختلال برای دیگران
درمان کودکان: روش های رفتاری مثل تقویت خود، همراهی اعضای خانواده در روش های رفتاری ضروری است.
اختلالات حرکتی:
اختلال هماهنگی مربوط به رشد:
مشکل در هماهنگ کردن حرکات دست و پا و کندی و بی دقتی در مهارت های حرکتی
انواع فرعی: مشکل در هماهنگی دست و چشم – مشکلات دیداری و فضایی
ممکن است کمتر قادر به شرکت در برنامه های ورزشی باشند که باعث چاقی می شود.
تشخیص و درمان نیاز به رویکرد یکپارچه ای دارد: ارزیابی از طریق بیان نشانه ها توسط خانواده و متخصصان – تدوین اهداف درمان و برنامه ریزی مداخله توسط متخصص، خانواده و کودک- همکاری یک تیم مداخلاتی در تعیین اهداف درمان- استفاده از درمان های مبتنی بر شواهد- برنامه ریزی راهبردهایی که به مدیریت شخصی در خانه، مدرسه و جامعه کمک کند.
اختلالات تیک:
تیک: جنبش حرکتی یا آواگری ناگهانی، سریع، عودکننده و غیرارادی است.
تیک های حرکتی مثل چشمک زدن، انقباض های عضلانی صورت، بالا انداختن شانه – تیک های صوتی مثل سرفه کردن، خرخر کردن، بددهنی
اختلال تیک : اختلال توره، اختلال تیک حرکتی یا آوایی مزمن، اختلال تیک موقتی
اختلال توره:
تیک های حرکتی متعدد و یک یا چند تیک آوایی، هر دو تیک لزوما همزمان وجود ندارند
تیک ها بیش از یک سال ادامه دارند و شروع آنها قبل از 18 سالگی است.
اکثر مبتلایان مرد هستند
رایج ترین نشانه های روانی: وسواس فکری عملی، مشکلات گفتار، مشکلات توجه
نقص در مکانیزم های بازداری مغز در قشر پیش پیشانی (اشتراک با اختلال وسواس و ADHD).
ممکن است با رشد این ساختارهای مغزی در بزرگسالی اختلال برطرف شود.
مداخلات: آموزش عزت نفس، مشاوره حمایتی، درمان شناختی رفتاری با روش وارونه کردن پاسخ (انجام رفتار متضاد تیک ها)، درمان با SSRI، ضدروان پریشی نامتعارف و در موارد شدید تحریک عمیق مغز
تنها دارویی که برای اختلال توره مجوز دارد داروهای ضدروانپریشی کلاسیک هستند که گیرنده های دوپامین را مسدود می کنند.
اختلال تیک حرکتی یا آوایی مداوم (مزمن):
تیک های حرکتی یا آوایی تکی یا متعدد – هر دو تیک نباید با هم وجود داشته باشد.
تیک ها بیش از یک سال ادامه دارند و شروع آنها قبل از 18 سالگی است.
اختلال تیک موقتی:
تیک های حرکتی و/ یا تیک های آوایی تکی یا متعدد
تیک ها حداقل یک سال وجود داشته اند و شروع آنها قبل از 18 سالگی است.
اختلال حرکتی قالبی:
رفتار حرکتی تکراری، ظاهرا برانگیخته شده و به ظاهر بی هدف (مثل تکان دادن سر)
خرده گروهی از کودکان به احتمال زیاد دچار این اختلال می شوند از جمله کودکان نابینا و کودکان دچار تاخیر رشدی.
تغییر رفتار موثرترین روش مداخله است چون ادامه رفتار ممکن است باعث صدمه جدی به فرد شود. (مثل ضربه زدن به خود)
اگر رفتار آسیب زننده نباشد می توانند از یادگیری متوقف کردن رفتار به شکل علنی مثلا در کلاس استفاده کرد.
