هیچ محصولی در سبد خرید نیست.
فصل 1: مروری بر شناخت رفتار نابهنجار
برای دریافت فایل PDF به پایین صفحه مراجعه کنید
پنج ملاک اختلال روانی:
- اهمیت بالینی:
رفتار به میزان قابل ملاحظه ای اختلال را شامل شود
رفتار اعتبار تشخیصی داشته باشد یعنی تشخیص ها بتوانند رفتارهای آینده یا پاسخ به درمان را پیش بینی کنند.
- کژکاری در فرایندهای روانشناختی، زیستی و رشدی
- ناراحتی قابل ملاحظه یا ناتوانی در زمینه های مهم زندگی
- منحرف بودن از نظر هنجارهای جامعه و تمایلات جنسی ملاک اختلال نیست مگر اینکه ایجاد کژکاری کرده باشد.
- تعارض های اجتماعی سیاسی ملاک اختلال نیستند مگر اینکه ایجاد کژکاری کرده باشند.
دیدگاه زیستی روانی اجتماعی در علت شناسی:
سه طبقه علت های نابهنجاری را ترکیب می کند و معتقد است که بین این مجموعه تعامل وجود دارد.
میزان تاثیر متغیرهای زیستی روانی اجتماعی از اختلالی به اختلال دیگر تفاوت دارد.
اسکیزوفرنی: نقش بیشتر عوامل زیستی – واکنش های استرس: نقش بیشتر عوامل روانشناختی – اختلال استرس پس از آسیب: نقش بیشتر متغیرهای اجتماعی فرهنگی
نقطه نظر رشدی دارد یعنی افراد باید به صورتی در نظر گرفته شوند که در طول زمان تغییر می کنند :
- عوامل زیستی روانی و اجتماعی برای تغییر رفتار در طول زمان با هم تعامل می کنند.
- بررسی عوامل خطر اولیه که فرد را به اختلال آسیب پذیر می کنند اهمیت دارد.
- عوامل خطر ممکن است مطابق با جایگاه فرد در طول عمر تغییر کنند.
- تجربیات زندگی خاصی می توانند از افراد در برابر ابتلا به یک بیماری محافظت کنند (عوامل محافظ)
سه موضوع برجسته در توجیه اختلالات روانی در طول تاریخ:
- معنوی:
علت رفتار نابهنجار : تسخیر اهریمن و ارواح خبثه و …
روش های درمانی : سوراخ کردن جمجمه (ترفینینگ)، جن گیری، ….
- انسان دوستانه:
علت رفتار نابهنجار : سمتگری، استرس، شرایط نامناسب زندگی، …
سیر روش های درمانی:
دادن سرپناه و اقدامات حفاظتی ، حجامت، استفراغ اجباری، پاکسازی > ایجاد اصلاحات، درمان اخلاقی و بستری کردن در بیمارستان ها > خارج کردن افراد از بیمارستان و قرار دادن آنها در جامعه، توان بخشی، بیمارستان های روزانه، خانه های نیمه راهی (جنبش نهادینه زدایی یا بیمارستان زدایی)
- علمی:
علت رفتار نابهنجار : تغییرات زیستی، یادگیری معیوب، عوامل هیجانی، …
بقراط: چهار مایع بدنی منجر به چهار خلق و خو و شخصیت متفاوت می شود – درمان: پاک کردن بدن از مایع اضافی
راش: حجامت و پاک سازی، صندلی ارام بخش، فرو بردن بیمار در آب سرد و ترساندن با تهدید به مرگ – راش بنیان گذار روانپزشکی آمریکا، معتقد بود که ترساندن تهییج پذیری زیاد را که مسئول رفتار خشن بیماران است خنثی خواهد کرد.
گریزینگر: آسیب های عصبی علت اختلالات روانی هستند.
کرپلین: نظام طبقه بندی اختلالات روانی بر اساس الگوی نشانه ها
به ترتیب ظهور سایر نظریه ها : روان کاوی فروید، شرطی سازی کلاسیک پاولف، شرطی سازی کنشگر اسکینر، نظریه یادگیری اجتماعی بندورا، مدل شناختی بک، درمان عقلانی هیجانی الیس
روانشناسی مثبت نگر: تاکید بر توان رشد و تغییر در طول زندگی – اختلالات روانی به دلیل جلوگیری از توانایی فرد در دستیابی به رفاه ذهنی و احساس خشنودی – تاکید بر پیشگیری به جای مداخله – تاکید بر رشد شخصی از طریق مراقبه و سایر روش های خودیابی
روش های پژوهشی در آسیب شناسی روانی:
- طرح آزمایشی:
دستکاری و کنترل متغیر مستقل و بررسی تاثیر آن در متغیر وابسته – دارای گروه آزمایشی و گروه کنترل یا گواه – گمارش تصادفی
طرح شبه ازمایشی: بررسی تفاوت گروه ها بدون گمارش تصادفی
مشکل در پژوهش های مربوط به علت رفتارهای نابنهنجار : تعدادی از متغیرها قابل کنترل نیستند بنابراین واقعا مستقل نیستند برای مثال افسردگی قابل دستکاری نیست پس هرگز نمی تواند متغیر مستقل باشد.
اکثر تحقیقات آزمایشی واقعی علت رفتار نابهنجار را بررسی نمی کنند بلکه اثربخشی درمان خاصی را در دو گروه مقایسه می کنند.
شرایط پلاسیبو یا دارونما: گروه گواه تحت شرایط مشابه درمان آزمایشی قرار می گیرند که فاقد ویژگی اصلی درمان مورد نظر است.
در روش پلاسیو در تحقیقات مربوط به داروها دادن یک داروی بی اثر به گروه کنترل ممکن است کافی نباشد. از این جهت از دارونمای فعال استفاده می کنند یعنی دارویی که عوارض جانبی داروی اصلی را داشته باشد.
ویژگی های خواسته: انتظارات درمورد نتیجه درمان میتواند روی نتیجه گیری در مورد اثربخشی واقعی درمان تاثیر بگذارد.
بهترین روش برطرف کردن ویژگی های خواسته: بی خبری دوسویه یا دوسرکور، یعنی بی خبری پژوهشگر و شرکت کننده از هدف تحقیق و ماهیت درمان بیمار
- طرح همبستگی:
بررسی رابطه متغیرهایی که امکان دستکاری آزمایشی آنها وجود ندارد.
ضریب همبستگی شدت رابطه را نشان می دهد و علامت آن جهت رابطه را.
همبستگی نمی تواند نشانه رابطه علت و معلولی باشد (ممکن است متغیر اول علت متغیر دوم باشد یا برعکس، یا اینکه متغیر سومی باشد که در این رابطه نقش داشته باشد).
روش های پیشرفته تر در همبستگی می توانند چندین متغیر را به شکل همزمان ارزیابی کنند.
انواع مطالعات پژوهشی:
- زمینه یابی:
گردآوری اطلاعات از نمونه افرادی که معرف جامعه خاصی هستند.
موارد استفاده : طرح های همبستگی، مطالعات همه گیرشناختی
در همه گیرشناختی میزان بروز و میزان شیوع اختلالات روانی گزارش می شود:
میزان بروز: فراوانی موارد جدید اختلال در دوره زمانی معین
برای مشخص کردن اینکه یک اختلال با چه سرعتی شایع می شود و چگونه برای کنترل آن برنامه ریزی کنند از اطلاعات میزان بروز استفاده می شود.
میزان شیوع: تعداد افرادی که در مدت زمان معینی مبتلا به اختلالی بوده اند.
انواع میزان شیوع بر حسب دوره زمانی:
شیوع نقطه ای: در صورتی که سوال شود آیا در روز زمینه یابی نشانه های اختلال را تجربه می کنند؟
شیوع یک ماهه: در ماه گذشته نشانه های اختلال را تجربه کرده اید؟
شیوع طول عمر: آیا در کل عمر خود چنین اختلالی را تجربه کرده اید؟
شیوع طول عمر بالاتر از شیوع نقطه ای یا یک ماهه است چون کل تجربه گذشته را در بر می گیرد.
- تحقیقات آزمایشی:
دستکاری آزمایشی شرکت کنندگان و جمع آوری اطلاعات در شرایط کنترل شده
- روش مورد پژوهی:
بررسی عمیق یک فرد یا گروه کوچکی از افراد – نوعی پژوهش کیفی
دلیل موردپژوهشی: گزارش موارد نادر – بررسی شکل گیری یک اختلال با گذشت زمان
نقطه ضعف: عدم کنترل کافی
- طرح آزمایشی تک موردی:
یک فرد واحد وظیفه آزمودنی را در شرایط آزمایش و گواه بر عهده دارد. درمان در مراحل متناوب اجرا و حذف می شود.
شامل :
طرح های AB (تناوب خط پایه و درمان)
طرح ABAB ( تناوب خط پایه – درمان – برگشت به خط پایه – درمان)
طرح خط پایه چندگانه :
چون دریغ کردن درمان در مرحله B غیراخلاقی است از طرح خط پایه چندگانه استفاده می شود که در آن درمان به شکل AB اجرا می شود اما درمان قطع نمی شود بلکه بین آزمودنی های مختلف، برای رفتارهای متفاوت یا در موقعیت های متفاوت مقایسه می شود.
- تحقیقات در وراثت رفتاری:
تحقیقات وراثت رفتاری ما را قادر می کند درباره مشارکت نسبی عوامل زیستی و محیطی نتیجه گیری کنیم.
میزان همگامی: نسبت های مطابقت بین افراد مبتلا به یک بیماری و خویشاوندان آنها
بالاترین همگامی در دوقلوهای تک تخمکی وجود دارد.
تحقیق فرزندخواندگی نوع اول: بررسی میزان اختلال در فرزندانی که والدین تنی آنها اختلال روانی داشته اند ولی والدین ناتنی سالم هستند – نشانه نقش ژنتیک
تحقیق فرزندخواندگی نوع دوم یا پرورش متقاطع : بررسی میزان اختلال در فرزندانی که والدین تنی آنها سالم هستند ولی والدین ناتنی آنها اختلال روانی دارند.
تحقیقات دوقلویی: مقایسه دوقلوهای یک تخمکی که با هم بزرگ شده اند با دوقلوهایی که جدا بزرگ شده اند.
مهم ترین تهدید تحقیقات دوقلویی: اکثر دوقلوهای یک تخمکی در رشد پیش از تولد در کیسه آمنیوتیک واحدی سهیم نیستند. و ممکن است حتی در 100 درصد DNA واحد سهیم نباشند.
نقشه برداری ژنی: بررسی تنوع کروموزوم ها و ارتباط انها با عملکرد در آزمون های روانشناختی یا تشخیص اختلالات خاص
وراثت مولکولی: بررسی نحوه ای که ژن ها اطلاعات ارثی را منتقل می کنند – استفاده از این تحقیقات برای اینکه مشخص کنیم چگونه اطلاعات ارثی به اختلالات رفتاری تبدیل می شوند.
