کنکور دکتری روانشناسی را به‌سلامت پشت‌سر گذاشته‌اید، حدنصاب نمره‌ی آزمون کتبی را به‌دست آورده‌اید، انتخاب رشته را انجام داده‌اید و حالا به مصاحبهی دکتری دعوت شده‌اید. بابت همه‌ی این‌ها دمتان حسابی گرم! خب هنوز تا دکتر شدن، راه زیادی مانده‌است که استارتش با قبولی در مصاحبه زده می‌شود. ما در این مسیر، قدم‌به‌قدم همراهیتان می‌کنیم تا برای مصاحبه آماده شوید. در ادامه هر آنچه را که لازم است درباره نحوه‌ی مصاحبه آزمون دکتری روانشناسی بدانید را، با هم مرور می‌کنیم؛ سوالات، نحوه‌ی امتیازدهی، مدارک لازم برای مصاحبهی دکتری و هر چیز دیگری که ذهنتان را به خودش مشغول کردهاست.
لیست مطالب
مصاحبه دکتری روانشناسی چنددرصد در قبولی موثر است؟
برای نشستن روی صندلی مقطع دکتری روانشناسی، 30درصد کار به نتیجه‌ی مصاحبه بستگی دارد. در کارنامه‌ی انتخاب رشتهی دکتری، حد نصاب دعوت به مصاحبه، اعلام می‌شود و دانشگاه‌ها در بازهی زمانی مشخص‌شده ازسوی سازمان سنجش که معمولا در اردیبهشت‌ماه است، جلسات مصاحبهی آزمون دکتری روانشناسی را برگزار می‌کنند. نتیجه‌ی مصاحبه را ترکیبی از قواعد معین و عرف دانشگاه‌ها تعیین میکند؛ قواعد می‌گویند عملکرد علمی و پژوهشی دانشجوی داوطلب دکتری باید امتیازدهی شود اما این امتیازدهی را عرف هر دانشگاه است که تعیین میکند و بستگی به نظر استادها دارد. بنابراین یک چهارچوب کلی مشخص وجود ندارد و شرایط، دانشگاه به دانشگاه فرق میکند. با این‌حال ما سعی کرده‌ایم براساس تجربیات مصاحبه دکتری تا امروز، همه‌ی نکات برای موفقیت در مصاحبهی آزمون دکتری را جمع‌آوری کنیم.
مطالب مرتبط: منابع آزمون دکتری روانشناسی
امتیازدهی در مصاحبه دکتری روانشناسی به چه صورت است؟
بخشی از امتیازی که در جلسهی مصاحبه می‌گیرید، بستگی به این دارد که چقدر چنته‌تان پر باشد. اگر از آن دانشجوهای درس‌خوان نورچشمی استادها بوده‌اید، مرحله‌ی علمی و پژوهشی را راحت و سبک رد می‌کنید. در ادامه، براساس شیوه‌نامه‌ی آموزشی سازمان سنجش، همه‌ی مواردی را که در جدول ارزیابی نمره می‌گیرند، با هم بررسی می‌کنیم.
-
امتیاز آموزشی: حداکثر 30
در جدول امتیاز آموزشی، سوابق تحصیلی شما در دو مقطع قبلی سنجیده می‌شود. معدل خوب دوران کارشناسی و کارشناسی‌ارشد، از موارد امتیازآور است اما امتیازش به تشخیص کمیته‌ی مصاحبه‌کننده بستگی دارد؛ چون سطح و کیفیت دانشگاه محل تحصیل شما را هم درنظر می‌گیرند است. پس معدل بالاتر در یک دانشگاه شهریه‌پرداز در مقایسه با معدل پایین‌تر در دانشگاهی دولتی، امتیاز کمتری می‌گیرد. طول مدت تحصیل و رتبه در المپیادهای علمی هم در این جدول، نمره می‌گیرد.
جدول 1- نحوه‌ی محاسبه‌ی امتیازات آموزشی در مصاحبه دکتری روانشناسی
| ردیف | نوع فعالیت | حداکثر امتیاز | نحوه‌ی ارزیابی (طبق نظر کمیته‌ی مصاحبه‌کننده) | امتیاز مکتسبه |
| 1 | مدل و کیفیت دانشگاه محل تحصیل دوره‌ی کارشناسی | تا 6 امتیاز | ||
| 2 | معدل و کیفیت دانشگاه محل تحصیل دوره‌ی کارشناسی‌ارشد ناپیوسته | تا 5 امتیاز | ||
| 3 | طول مدت تحصیل در دوره‌ی کارشناسی | 3 امتیاز | ||
| 4 | طول مدت تحصیل در دوره‌ی کارشناسی‌ارشد ناپیوسته | 3 امتیاز | ||
| 5 | برگزیدگان المپیادهای علمی دانشجویی | 5 امتیاز | رتبه‌ی 1: تا 3 امتیاز- رتبه‌ی 4 تا 6: 4 امتیاز- رتبه‌ی 7 تا 9: 3 امتیاز- رتبه‌ی 10 تا 12: 2 امتیاز- رتبه‌ی 13 تا 15: 1 امتیاز | |
| 6 | مدرک زبان معتبر | 8 امتیاز | طبق جدول 3 | |
| جمع | 30 امتیاز | |||
-
رزومه پژوهشی: حداکثر 40 امتیاز
همه‌ی آنچه تا امروز به‌عنوان فعالیت فوق درسی انجام داده‌اید، به‌علاوه کیفیت پایان‌نامه‌تان، امتیاز می‌گیرد. پس قبل از راهی مصاحبه شدن، به متن پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشدتان نگاهی بیندازید چون درباره‌اش از شما سوال خواهندکرد؛ «عنوان پایان‌نامه‌ات چی بود؟»، «کمی درباره‌اش توضیح بده.»، «از چه منابعی استفاده کردی؟»، «به چه روشی پیش رفتی؟» قرار نیست پایان‌نامه‌تان بررسی شود، لازم هم نیست دوباره ازش دفاع کنید؛ فقط لازم است ارائه‌ا‌ی مختصر و مسلط از آن، داشته‌باشید. برویم ببینیم دستاوردهای علمی شما چطور در مصاحبهی دکتری، ارزیابی می‌شوند.
جدول 2- نحوه‌ی محاسبه‌ی امتیازات پژوهشی در مصاحبه دکتری روانشناسی
| ردیف | نوع فعالیت | حداکثر امتیاز | نحوه‌ی ارزیابی (طبق نظر کمیته‌ی مصاحبه‌کننده) | امتیاز مکتسبه |
| 1 | 1-1 مقالات علمی-پژوهشی (داخلی و خارجی) مرتبط با رشته تحصیلی 2-1 گواهی ثبت اختراع موردتأیید سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی ایران 3-1 برگزیدگی در جشنواره‌های علمی معتبر | 22 امتیاز | -هر مقاله تا 7 امتیاز، مطابق آیین‌نامه‌ی ارتقا – گواهی ثبت اختراع بین‌المللی تا 7 و داخلی تا 5 امتیاز – برگزیدگی داخلی تا 3 و خارجی تا 7 امتیاز | |
| 2 | مقالات علمی-ترویجی مرتبط با رشتهی تحصیلی | 6 امتیاز | هر مقاله تا 2 امتیاز مطابق آیین‌نامه‌ی ارتقا | |
| 3 | مقالات چاپ‌شده در کنفرانس‌های معتبر (داخلی یا خارجی) | 4 امتیاز | کنفرانس‌های خارجی تا 2 و داخلی، 1 امتیاز | |
| 4 | تألیف یا ترجمه‌ی کتاب مرتبط با رشتهی تحصیلی | 4 امتیاز | ||
| 5 | کیفیت پایان‌نامه‌ی کارشناسی‌ارشد | 4 امتیاز | عالی تا 4 و بسیارخوب تا 2 امتیاز | |
| جمع | 40 امتیاز | |||
-
نحوه‌ی محاسبه‌ی امتیاز مدارک زبان| حداکثر 8 امتیاز
مسلط بودن به زبان انگلیسی، به‌ویژه اگر مدرک معتبری هم داشته‌باشید، از شما درنظر تیم مصاحبه‌کننده، دانشجوی کاربلدتری می‌سازد. حتی بعید نیست که بخشی از مکالمه، به‌زبان انگلیسی پیش برود. تجربه‌ی مصاحبه‌های قبلی می‌گوید که ممکن است متنی تخصصی مرتبط با رشته‌تان و به زبان انگلیسی بدهند و از شما بخواهند ترجمه‌اش کنید یا معنی چندتا واژه‌ی تخصصی را ازتان بخواهند.
جدول 3- همترازی نمرات آزمون‌های ملی و بین‌المللی زبان انگلیسی
| MSRT | IELTS | TOEFL IBT | TOEFL CBT | TOEFL PAPER+TOLIMO | حداکثر امتیاز |
| 100-95 | 9 – 5.7 | 113 -120 | 263 – 300 | 625 – 680 | ۸ |
| 90 | 7 | 100 | 250 | 600 | 8 |
| 85 | 5.6 | 90 – 91 | 232 | 575 | 7 |
| 80 | 6 | 79 – 80 | 213 | 550 | 6 |
| 75 | 5.5 | 69 – 70 | 196 | 525 | 5 |
| 70 | 5 | 56 – 60 | 173 | 500 | 4 |
| 65 | 4.5 | 49 – 50 | 152 | 475 | 3 |
| 55 | 4 | 39 – 40 | 133 | 450 | 2 |
| 45 | 3.5 | 30 – 29 | 113 | 425 | 1 |
جدول شماره‌ی 4- امتیازات مصاحبه
| شاخص ارزیابی | حداکثر امتیاز |
| تسلط در تجزیه و تحلیل مسائل علمی و پاسخگویی به سوالات | 3 امتیاز |
| وسعت نظر، نوآوری و کارآفرینی | 3 امتیاز |
| شخصیت، متانت و نحوه‌ی تعامل | 3 امتیاز |
| نگرش و اطلاعات فناورانه مرتبط با رشتهی تحصیلی | 3 امتیاز |
| توانایی فن بیان و انتقال مطالب | 3 امتیاز |
| هم‌راستایی زمینه‌ی پژوهشی داوطلب با اولویت‌های علمی اعضای گروه | 15 امتیاز |
| جمع | 30 |
مطالب مرتبط: تفاوت دکتری روانشناسی وزارت بهداشت و وزارت علوم
در مصاحبه دکتری روانشناسی چه سوالاتی پرسیده می شوند؟
بالاتر گفتیم که آنچه در جلسهی دکتری می‌گذرد، دانشگاه‌به‌دانشگاه متفاوت است بنابراین نمی‌توانیم اطلاعات کاملا دقیقی درباره‌ی سوالات مصاحبه دکتری بدهیم بلکه صرفا می‌توانیم از یک چهارچوب کلی تقریبا مشابه حرف بزنیم. ابتدای جلسه، به معرفی شما و چه خبر و این‌روزها چه می‌کنی، می‌گذرد. برخورد اول، خیلی مهم است پس حواستان باشد چه تصویری از خودتان ارائه می‌دهید. نه زیادی رسمی و خشک رفتار کنید و نه بیش‌ازحد گرم بگیرید. بد به دلتان راه ندهید. همان‌طور که استادها درحال ارزیابی شما هستند، شما هم در ثانیه‌های اول، از ظواهر امر دستتان می‌آید که جو جلسه چطور است و چه باید بکنید.
چرا می‌خواهید ادامه تحصیل بدهید؟
بخشی از سوالاتی که با آن‌ها روبه‌رو خواهیدشد، همان‌هایی است که درباره‌ی عملکرد علمی و پژوهشی‌تان در مقاطع قبلی از شما می‌پرسند و بخش دیگر سوالات، ناظر به مقطع تحصیلیِ در پیش رو است؛ «انگیزه و هدفت از دکتری خوندن چیه؟» جواب این سوال به این دلیل مهم است که دانشگاه می‌خواهد ظرفیت محدودش برای مقطع دکتری را به کسانی اختصاص بدهد که برنامه‌ی مشخص و دقیقی از ادامه‌تحصیل داشته‌باشند. بنابراین جواب‌هایی مثل «خب دیگه این‌روزها مدرک ارشد که به‌درد نمی‌خوره.» تیم مصاحبه‌کننده را حسابی ناامید میکند. میزان زمانی که قصد دارید برای درس خواندن صرف کنید هم در چشم استادها اهمیت زیادی دارد. دانشجوهایی که حسابی مشغله دارند، از نظر تیم مصاحبه‌کننده، نمی‌توانند آن‌طور که باید و شاید، دل به درس و تحقیق و پژوهش بدهند.
در مقطع دکتری چه خواهیدکرد؟
چشم‌انداز تحصیلی شما آن‌قدر برای استادها مهم است که ممکن است درباره‌ی موضوع رساله‌تان هم چیزهایی بپرسند. البته لازم نیست هول کنید و با پروپوزال سر جلسه حاضر شوید! منظور این است که دانشگاه می‌خواهد مطمئن شود شما دکتری خواندن را صرفا برای دکتر صدا زده شدن، انتخاب نکرده‌اید و دورنمایی از آینده‌ی علمی و پژوهشی رشته‌تان در ذهن دارید. بنابراین وقتی به آمادگی قبل از مصاحبه فکر می‌کنید، نگاهتان باید به آینده باشد. از خودتان بپرسید که در رشته‌تان به چه چیزی می‌خواهیدبرسید. تازه‌ترین پژوهش‌های انجام‌شده در حوزه‌ی تخصصی شما، مسئله‌ای که همیشه ذهنتان را درگیر کرده یا توسعه دادن تحقیقاتتان درباره‌ی موضوع پایان‌نامه‌ی ارشدتان، میتواند درباره‌ی رساله‌ی دکتری به شما ایده بدهد.
چقدر به رشته‌تان مسلط هستید؟
بعضی از دانشگاه‌ها، در جلسهی مصاحبه، امتحان می‌گیرند. ممکن است یک برگه بگذارند پیش‌رویتان و از مباحث پایه‌ای رشته‌تان چندتا سوال بپرسند، شاید هم به آزمون شفاهی اکتفا کنند. خب شما بیدی نیست که با این بادها بلرزید چون تازه کنکور داده‌اید و به مباحث رشته‌تان مسلط‌اید. با این‌حال در فرصتِ باقی‌مانده تا مصاحبه، بد نیست مروری روی نظریه‌ها و مفاهیم داشته‌باشید تا کم نیاورید. علاوه‌بر مباحث تخصصی رشته‌تان، خوب است که روی چندوچون تحصیل در مقطع دکتری هم مسلط باشید. به چارت درسی دانشگاهی که برای مصاحبه رفته‌اید، نگاهی بیندازید.
مدارک مورد نیاز برای مصاحبه دکتری روانشناسی چیست؟
دانشگاه‌ها، مدارک موردنیاز برای حضور در جلسهی مصاحبه را روی سایتشان اعلام می‌کنند که بسته به دانشگاه مدنظرتان، باید آن‌ها را به همان فرمت و ترتیبی که ازتان خواسته می‌شود، آماده کنید. در بعضی از دانشگاه‌ها، مدارک موردنیاز را باید در زمان مقرر روی سایت آپلود یا به آدرس تعیین‌شده ایمیل کنید و بعضی از دانشگاه‌ها، نسخه‌ی فیزیکی یا اسکن‌شده‌ی مدارک (روی سی‌دی) را می‌خواهند که باید همراهتان ببرید. به‌طور کلی مدارک و شرایط مصاحبه، مشابه لیستی است که در ادامه می‌آید.
1. مدارک شناسایی
اصل و کپی شناسنامه و کارت ملی، عکس پرسنلی و فیش واریزی مبلغ تعیین‌شده ازسوی دانشگاه برای شرکت در جلسهی مصاحبه (این مبلغ و نحوه‌ی پرداخت آن، در اطلاعیه‌ی دانشگاه‌ها اعلام می‌شود.)
2. مدارک تحصیلی
اصل مدرک کارشناسی، اصل مدرک کارشناسی‌ارشد، ریزنمرات یا گواهی اشتغال به تحصیل برای دانشجوهای سال آخری و مشغول دفاع از پایان‌نامه
3. مستندات سوابق علمی و پژوهشی
مستندات علمی که باید با خودتان ببرید، بستگی به این دارد که در جدول‌های شماره‌ی 2 و 3 جلوی کدام یک از موارد امتیازآور تیک زده باشید. گواهی پذیرش و چاپ مقاله‌ها، گواهی ثبت اختراع، مدارک زبان، یک نسخه از کتاب تألیف یا ترجمه‌شده‌‌تان، گواهی تدریس، گواهی کسب رتبه در جشنواره‌های علمی داخلی و معتبر بین‌المللی، گواهی کسب رتبه در المپیادهای علمی، اصل گواهی عضویت هیئت علمی (رسمی-قطعی) یا (رسمی-آزمایشی) موردتأیید برای کسانی که از سهمیه‌ی «مربی» استفاده خواهندکرد، ضروری است.
4. توصیه‌نامه
بعضی از دانشگاه‌ها از شما می‌خواهند که یک یا چند توصیه‌نامه از استادهای مقاطع تحصیلی قبلی‌تان -در بیشتر موارد استادراهنمای پایان‌نامه‌ی کارشناسی‌ارشد- داشته‌باشید.
سخن پایانی
در مطلب فوق تمامی موارد مهم درباره‌ی مصاحبه دکتری روانشناسی را پوشش دادیم. چنانچه هنوز ابهاماتی دراین باره دارید، می توانید با کارشناسان ما در قسمت نظرات درمیان بگذارید.
سوالات متداول
1. نتایج نهایی مصاحبه آزمون دکتری کی اعلام می شود؟
سازمان سنجش، نتایج نهایی مصاحبه دکتری را در نیمهی اول شهریورماه اعلام میکند.
2. زمان برگزاری مصاحبه آزمون دکتری کی اعلام می شود؟
بعد از اعلام نتایج انتخاب رشتهی دکتری ازسوی سازمان سنجش، باید به سایت دانشگاهی که از شما دعوت به مصاحبه کردهاست، مراجعه کنید تا از زمان و مدارک مصاحبه مطلع شوید. بازهی زمانی مصاحبهی دکتری معمولا بین نیمهی اردیبهشت تا اواخر خرداد است.
3. نداشتن مقاله در مصاحبه دکتری تأثیر منفی میگذارد؟
مقاله، تنها یکی از موارد امتیازآور در مصاحبه بهشمار میرود. رزومهی قوی و آمادگی شما در جلسهی مصاحبه، طبق آنچه گفته شد، میتواند امتیاز منفی مقاله نداشتن را جبران کند.
