درآمدی بر روانشناسی زبان – متیو ترکسلر

آشنایی با محتوای کتاب

«درآمدی بر روانشناسی زبان»، کتابی است که میان دو علم زبانشناسی و روانشناسی پیوند برقرار می‌کند تا فرایند تکلم را توضیح بدهد. نویسنده‌ی کتاب حاضر که خود از استادهای برجسته‌ی روانشناسی زبان است، در ابتدا مخاطب را با ویژگی‌های بنیادین زبان و رابطه‌ی زبان و اندیشه، آشنا می‌کند. در مرحله‌ی بعد، به بررسی فرایندهای تولید و درک گفتار و پردازش زبان می‌پردازد و بعد از بیان مبانی این حوزه، وارد عرصه‌های هیجان‌انگیزتر ارتباط بین زبان‌شناسی و روانشناسی می‌شود؛ رشد زبان کودک، مهارت خواندن، دوزبانگی و نقش ساختار عصبی نیمکره های چپ و راست در پردازش زبان.

گروه هدف کتاب

از آن‌جایی‌که روانشناسی زبانْ از مباحث حوزه‌ی علوم‌شناختی به‌شمار می‌رود، کتاب حاضر مشخصا برای دانشجویان این رشته، خواندنی و جالب خواهدبود. دانشجویان رشته‌ی زبان‌شناسی علاقه‌مند به روانشناسی هم «درآمدی بر روانشناسی زبان» را مفید خواهندیافت.

نقاط قوت و ضعف کتاب

فصل‌ها، به فراخور موضوع با یک یا چند بخش اضافه، به پایان می‌رسند؛ «خود را بیازمایید»، «بیندیشید» و «یادداشت‌ها» که به خواننده کمک می‌کنند ارتباط عمیق‌تر و پویاتری با مباحث آموخته‌شده برقرار کند. هم‌چنین فهرست منابع ذکرشده برای هر فصل، کار را برای پژوهشگرانی که به مطالعه‌ی بیشتر درباره‌ی موضوعات کتاب علاقه دارند، آسان کرده‌است.

بریده‌ای از کتاب

استعاره‌ی شکل الف ب است کاربردی نسبتا روشن و آشکار از زبان غیرتحت‌اللفظی است اما اشکال دیگری از زبان غیرتحت‌اللفظی نیز وجود دارند که چندان آشکار و روشن نیستند ولی مکرر از آن‌ها استفاده می‌شود و در چارچوب تجربه‌ی روزمره‌ی ما از درک زبان باید به آن‌ها پرداخته شود. مجاز یکی از آن اشکال است. وقتی یک واژه که به‌طور عادی به یک چیز اشاره می‌کند در اشاره به چیز دیگری به‌کار رود که به آن واژه مربوط می‌شود، از مجاز یا عبارت‌های مجازی استفاده شده‌است. برای مثال، اگر کسی بگوید آخر هفته دیکنز خواندم، در این گفته دیکنز عبارتی مجازی است و کل پاره‌گفتار نمونه‌ای از مجاز است. مقایسه‌ی من دیکنز خواندم با جمله‌ی جد مادری من در سال 1870 دیکنز را ملاقات کرد نشان می‌دهد که در جمله‌ی دوم دیکنز در اشاره به شخصی حقیقی، یعنی چارلز دیکنز، به‌کار برده‌ شده‌است. از این‌رو، نام‌هایی چون دیکنز را دست‌کم به دو طریق می‌توان تعبیر کرد. یک تعبیر می‌تواند اشاره به شخصی حقیقی باشد و تعبیر دیگر به آثار او اشاره دارد. این تعبیر دوگانه چالشی را برای نظام تعبیر زبان به‌‍وجود می‌آورد. اگر دیکنز در عبارت من دیکنز خواندم به‎طور تحت‌اللفظی تعبیر شود موجب سردرگمی خواهدشد. نمی‌توان شخص حقیقی را مانند کتاب با ورق زدن و حرکت دادن چشم و مانند آن‌ها خواند. اما شنونده در تعبیر چنین جمله‌ای با مشکل مواجه نمی‌شود. چرا؟ نظام پردازش زبان چگونه می‌داند که در یک بافت خاص تعبیر تحت‌اللفظی واژه‌ی دیکنز مناسب است یا تعبیر مجازی آن؟