روانشناسی سالمندی گنجی

معرفی کتاب

روانشناسی سالمندی، دو کتاب در یک جلد، تألیف و ترجمۀ دکتر حمزه گنجی است. دکتر گنجی، برای دانشجوهای روانشناسی، اسم خیلی آشنایی است؛ لیست بلندبالایی از منابع درسی رشتۀ روانشناسی، به‌همت ایشان، نوشته و گردآوری شده‌است. از آن‌جایی‌که روانشناسی سالمندی نسبت به سایر گرایش‌های این رشته زمان کوتاه‌تری است که موردتوجه قرار گرفته، هنوز منابع فارسی‌زبان مستند به تحقیقات و نظریات علمی چندانی در این زمینه تولید نشده‌است. کتاب روانشناسی سالمندی برای پر کردن این خلأ و مقابله با تصور رایجی که پیری را معادل زوال و ناتوانی می‌داند، نوشته شده‌است.

دکتر حمزه گنجی در مقدمۀ کتاب، موضع خود را دربارۀ دورۀ سنی سالمندی چنین شرح می‌دهد؛ پا به سن گذاشتن، دستاوردهایی نصیب انسان می‌کند مثل رضایت اجتماعی، سازگاری و ثبات؛ مشخصه‌هایی که پیش از این دوره، دردسترس نیستند بنابراین نباید پیری را بازۀ ناخوشایند زندگی قلمداد کنیم. (نقل به مضمون) در ادامه بعد از بررسی فرایند زیستی و صورتِ اجتماعی سالمندی، دربارۀ تغییرات ذهنی این دوره صحبت می‌کند؛ هیجان‌ها، شناخت‌ها و دگرگونی‌های شخصیتی.

نویسنده برای ارائۀ تصویری دقیق از سالمندی، از نظریات پیری‌شناسی مبتنی‌بر پزشکی، جامعه‌شناسی و روانشناسی استفاده کرده‌است.

این کتاب برای چه افرادی مناسب است؟

کتاب روانشناسی سالمندی گنجی برای دانشجویان و مدرسان رشتۀ روانشناسی نوشته شده‌است. با این‌حال مراقبان سلامت که با سالمندان سروکار دارند هم می‌توانند از این کتاب بهره ببرند. این گروه سنی اغلب در تصمیم‌گیری‌های کلان، مغفول می‌ماند. تلاش برای شناخت اقتضائات و نیازهای دوران سالخوردگی، منافع زیستی و روانشناختی برای جوامع به‌دنبال دارد.

توضیحات تکمیلی

نثر ساده و روان کتاب، خواندنش را بی‌اشکال و زحمت کرده‌است. هر فصل هم با یک خودآزمایی به‌علاوه کلید پاسخ به پایان می‌رسد تا خواننده بتواند میزان یادگیری‌اش از مباحث را به‌طور مرتب ارزیابی کند. آن‌چه از نظریات و مبانی پیری‌شناسی در کتاب حاضر جمع آمده، منعکس‌کنندۀ رویکردهای متفاوت و متناقض به مقولۀ سالمندی نیست و بیشتر درراستای نظر نویسنده است که دکتر گنجی، به این موضوع در مقدمۀ کتاب، اذعان دارد.

بریدۀ کتاب

برخی سالمندان اختلال‌های شناختی نشان می‌دهند، پدیده‌ای که توجه دیگران را بیشتر جلب می‌کند. مغز تحت‌تأثیر پیری قرار می‌گیرد، نورو‌ن‌ها ازبین می‌روند و تکانه‌های نورونی کند می‌شود. درنتیجه، سالمندان در حافظه‌ی کوتاه‌مدت خود ضعف نشان می‌دهند، آشفتگی ذهنی سبک پیدا می‌کنند، دقت و تخیلشان کمی آسیب می‌بیند و تمایل نشان می‌دهند که موضوعات را تکرار کنند. واکنش‌های اطرافیان معمولا همراه با شک و تردید و بدتر از همه، منفی می‌شود. این‌جاست که هویت به‌شدت آسیب می‌بیند.