روان درمانی چهاروجهی – شهرام وزیری

معرفی کتاب

دکتر فرح کاشانی استاد برگزیده دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی که مقالات زیادی پیرامون حوزۀ روانشناسی نوشته است به همراه شهرام وزیری که دانشیار دانشگاه آزاد اسلامی است با تلاش و کوشش عوامل مشترک بین رویکردهای مختلف درمانی را باهم ترکیب و رویکرد درمانی جدیدی به نام روان‌ درمانی چهار وجهی ارائه دادند.

در این نوع از روان‌ درمانی سعی شده به چهار عامل یعنی رابطۀ درمانی، امید و انتظار درمان، آگاهی‌افزایی و نظم‌بخشی رفتار به‌طور هم‌زمان پرداخته شود. کتاب روان‌درمانی چهاروجهی یکی از منابع محبوب در دانشگاها به حساب می‌آید که توانسته در هفت فصل مطالب خود را ارائه کند.

کتاب باتوجه به حجم کمی که دارد مطالب کاملی را برای مخاطب عنوان می‌کند. استفاده از مثال‌های متعدد و اشاره به تجربۀ عملی درمانگر یعنی گفت‌‌وگوی او با مراجع باعث شده کتاب موردپسند اکثریت واقع شود. همچنین ذکر منابع اصلی که نویسندگان برای گردآوری‌ مطالب از آن‌ها بهره برده‌اند از نقاط‌قوت کتاب محسوب می‌شود.

این کتاب برای چه افرادی مناسب است؟

روان‌درمانی چهاروجهی را به استادان، دانشجویان و تمامی متخصصات حوزۀ سلامت روان پیشنهاد می‌دهیم. مطالعه و استفاده از مطالب این کتاب باعث می‌شود افراد دید تازه‌ای نسبت‌ به روان‌ درمانی پیدا کنند.

توضیحات تکمیلی

نویسنده برای شروع، توضیحات مربوط به روان‌ درمانی و عوامل مشترک در فرایند درمان را انتخاب کرده‌است. ابتدا نگاه تاریخی به روان‌ درمانی دارد سپس یکپارچگی روان‌کاوی مورد بحث قرار گرفته است و در فصل بعدی به رابطۀ درمانی می‌پردازد.

اینکه چطور فضای اتاق درمان را بهبود بخشیم و باعث شویم مراجع احساس راحتی را حین گفت‌وگو داشته‌باشد و یا اینکه چطور بهترین واکنش را نسبت به صحبت‌های مراجع نشان‌دهیم.

در ادامه مطالبی مربوط به ایجاد امید و انگیزۀ درمان برای بیمار و درمانجو عنوان می‌کند. پژوهش‌ها نشان می‌دهد که داشتن امید و انگیزه در مسیر درمان روی مراجعان تأثیرات بیولوژیک دارد و نوعی مدارمغزی را فعال می‌کند که در نهایت باعث لذت می‌شود.

در بخش‌های دیگر کتاب به مسائل مختلفی مثل افزایش آگاهی، نظم‌بخشی به افکار و رفتار، تشخیص و تعیین طرح درمان اشاره می‌کند. به بیانی دیگر مطالب این بخش کمک می‌کند تا منبع ایجاد احساسات را پیدا کرده و آگاهی کامل نسبت به ذهن و رفتارهای خود به‌دست آوریم.

در نهایت نشان می‌دهد که چطور با استفاده از راه‌حل‌های عنوان شده هیجانات خود را کنترل کرده و به ‌آن‌ها نظم بخشید. لازمۀ استفاده از طرح‌های درمانی، اجرای تکنیک‌های مختلف است به همین دلیل نویسنده با ارائۀ تکنیک‌های متعدد همانند سرمشق‌سازی، خودگویی، رفتار وارونه و … مطالب خود را جمع‌بندی و به پایان می‌رساند.

بریدۀ کتاب

بعداز اینکه بیمار در موقعیت راحتی قرار گرفت، رنج و ناراحتی‌های او را جستجو کنید. اول واقعیت‌ها و دوم هیجان‌های همراه با آن‌ها. واقعیت‌ها علایم بیماری و عوامل استرس‌زایی هستند که همانند مشکلات زناشویی، بیکار شدن، تغییر مکان زندگی و همانند آن باشد. هیجانات احساساتی هستند که این واقعیت‌ها را در بیمار دامن می‌زنند و باعث آشفتگی و رنج و ناراحتی بیمار می‌شوند.

فهرست کتاب روان درمانی چهاروجهی

مقدمه

• فصل ۱: روایت روان‌درمانی

الف: یکپارچه نگری نظری

ب: به گزینی

پ: عوامل مشترک

یکپارچه نگری در فرایند درمان

نظرية مؤثر

• فصل ۲: رابطه درمانی

ایجاد رابطه

بیمار و خودتان را در شرایط راحت و آسوده‌ای قرار دهید

رنج و ناراحتی بیمار را دریابید و نسبت به آن واکنش نشان دهید

بینش بیمار را در نظر بگیرید و همراه بیمار باشید

توانایی و مهارت حرفه‌ای خود را نشان دهید

راهبری کنید و نقش‌ها را متعادل سازید

تمرین با خود

• فصل ۳: امید و انتظار درمان

ایجاد امید و انتظار درمان

موضع بیمار نسبت به مشکلش را کشف کنید (امید یابی)

دورنمایی از مشکل موجود برای مراجع فراهم نمایید (تحکیم امید)

با فاجعه سازی‌های مراجع مقابله کنید (بالا بردن امید)

انتظار و امید به درمان او را پایدار نگهدارید (ابقای امید)

تمرین با خود

• فصل ۴: آگاهی افزایی

گریز از آگاهی

در درون آتش

راهی به سوی آگاهی

پرسش‌های روشنگر

• فصل ۵: نظم‌بخشی رفتار

نظم‌بخشی اندیشه‌ها

نظم‌بخشی هیجان‌ها

نظم‌بخشی و بازآرایی عملکرد (رفتار)

• فصل ۶: طرح درمان

تشخيص

تطبيق

تعیین اهداف

برنامه‌ریزی (طرح درمان)

هرم درمانی

• فصل ۷: تکنیکها

منابع

ردیابی

معنایابی

تورینه گردی

آگاهی افزایی

بازآرایی