علم النفس روانشناسی از دیدگاه دانشمندان مسلمان – نجاتی

کتاب علم النفس محمد عثمان نجاتی، از لحاظ تناسب حجم با تعداد واحدهای درسی موردنظر، مناسبت دارد و به‌صورتی کامل مطالب پوشش می‌دهد. این کتاب به سبب آن‌که دیدگاه‌های روان‌شناختیِ تعداد زیادی از اندیشمندان اسلامی را گردآوری کرده، امتیاز مثبتی را دریافت می‌کند. داشتن مقدمه‌ای کامل در ابتدای کتاب نیز از نقاط قوت این کتاب به شمار می‌آید. از لحاظ فنی بهتر بود پاراگراف‌بندی متن کتاب کوتاه و خلاصه‌تر باشد، تا در زمان خواندن طولانی درس ایجاد مشکل نکند. متن کتاب نیز در برخی موضوعات با زبان نارسا بیان شده که برای فهم مطلب را با سختی روبه‌رو می‌کند.

بریده‌ای از کتاب

غزالی، به تبعیت از فارابی و ابن‌سینا، قوه‌ی متخلیه را دارای نقشی مهم در خواب‌ها، رویاها، وحی و نبوت می‌داند. هنگامی که قوه نامبرده، چه در بیداری چه در خواب، به خدمت حواس اشتغال نداشته‌باشد، همراه با نفس ناطقه، به سوی عقل فعال جذب می‌گردد؛ در این هنگام، عقل، آنچه را که در آنجاست، مشاهده و شهودات خود را به سوی قوه‌ی متخلیه ارسال می‌کند، پس آنچه در آنجاست، به صورت امور دیدنی و شنیدنی در می‌آید. غزالی در کتاب «کیمیاء السعاده» در این زمینه می‌نویسد: بدان که قلب، دو باب برای علوم دارد: یکی برای خواب‌ها و دیگری برای عالم بیداری، که این باب، باب ظاهر به خارج است. پس هرگاه شخص به خواب می‌رود، باب حواس مسدود و باب باطن گشوده می‌شود، غیبی از عالم ملکوت و لوح محفوظ چونان نوری بر وی آشکار می‌گردد و چه بسا آشکار شدنش به تعبیر خواب احتیاج داشته‌باشد.