پیشگامان روانشناسی رشد

آشنایی با محتوای کتاب

همۀ ما انگاره‌هایی دربارۀ رشد داریم. برای نمونه، ما عموماً می‌پنداریم که رشد کودکان در دست ما است و می‌اندیشیم این وظیفه‌ی ما است که به آنان بیاموزیم و اشتباه‌های آنان را تصحیح کنیم و الگوهای خوبی برای آنان فراهم آوریم. چنین دیدگاهی تا حدودی منطقی است و پیروان نظریۀ یادگیری به این تفکر قائل هستند. هرچند روانشناسان زبان علمی‌تری را به‌کار می‌برند، اما آنان نیز می‌انگارند که والدین، آموزگاران و دیگران به اندیشه و رفتار کودک سازمان می‌دهند. برای مثال، اگر دختر دوساله‌ای علاقه‌ی زیاد به چیدن اشیا درکنار یکدیگر نشان دهد، آنان نیز می‌انگارند که کسی این کار را به او آموخته‌است. توجهات رشدگرایان گذشته از مسائل نظری، امور عملی را هم در بر می‌گیرد. برای مثال مونته سوری، از روش‌های معمول آموزشی که در آن آموزگاران می‌کوشند یادگیری کودکان را به‌وسیله‌ی پاداش برای پاسخ‌های درست و انتقاد از اشتباه‌های آنان هدایت کنند رضایت نداشت.

از این رو، کتاب فعلی به شناخت برخی فرضیه‌پردازان برجستۀ رشد اختصاص یافته‌است. و مؤلف اندیشه‌ی برخی از فرضیه‌پردازان برجسته‌ی رشد و مفاهیم و استنباط‌های کار آنان را بررسی کرده است.

گروه هدف کتاب

مطالعه‌ی این کتاب برای کسانی که علاقه به نظریه و نظریه‌پردازان رشد دارند بسیار توصیه می‌شود. همچنین دانشجویان رشته‌ی روانشناسی نیز می‌توانند از این کتاب به‌عنوان منبع جانبی در کنار دیگر منابع استفاده کنند، همچنین مطالعه‌ی این کتاب به اساتیدی که واحد آموزشی رشد را تدریس می‌کنند نیز توصیه می‌شود تا از رهگذر مطالعه‌ی این کتاب با نظریه‌پردازان دقیق‌تر آشنا شوند.

نقاط قوت و ضعف کتاب

از نقاط قوت این کتاب می‌توان به حجم کم و مطالب فشردۀ آن اشاره کرد که در مدتی کوتاه و تحت عنوان شش فصل، مخاطب را با اهم مطالب آشنا می‌کند. نقطه قوت دیگری که این کتاب دارد این است که در پایان بحث و صحبت دربارۀ هر نظریه‌پرداز، کاربرد آن نظریه در عمل و آموزش را توضیح می‌دهد و با این کار علاوه بر شرح و صحبت دربارۀ نظریه، مخاطب را با جنبۀ عملیاتی آن نیز آشنا می‌کند.

بریده‌ای از کتاب

به عقیده‌ی پیاژه در هر مرحله از رشد کودک یک همخوان و پیوستگی عمومی بین اندیشه‌ی علمی و اندیشه‌ی اجتماعی وجود دارد. برای نمونه درست همان‌گونه که کودکان در مرحله‌‌ی پیش از عمل نمی‌توانند در تکالیف حفظ کمیت، دو بعد را در نظر بگیرند، درتعامل خود با افراد دیگر هم نمی‌توانند بیش از یک دیدگاه را در نظر بگیرند. کودکان در مرحله‌ی پیش از عمل اغلب خودمدار هستند یعنی هرچیز را تنها از دیدگاه فردی خود می‌نگرند. این موضوع از گفت‌گوی بچه‌ها آشکار می‌شود. برای نمونه یک دختربچه ممکن است به دوست خود بگوید:«من این چیز را این‌جا می‌گذارم.» و توجه نکند جایی که به آن اشاره می‌کند اصلاً در میدان دید دوستش نیست و او نمی‌تواند آن را ببیند.

سرفصل‌های کتاب

فصل یک: تئوری‌های نخستین

فصل دو: تئوری‌های اتولژیک

فصل سه: فرضیه شناختی-رشدی پیاژه

فصل چهار: مراحل رشد اخلاقی از دید کولبرگ

فصل پنج: نظریه‌ی روان‌کاوی فروید

فصل شش: اریکسون و هشت مرحله‌ی زندگی