رولو می

Rollo May

دکتر رولو می کیست؟

دکتر رولو می روانشناس بالینی مشهور و یکی از اصلی‌ترین نظریه‌پردازان رویکرد انسان‌گرا و اگزیستانسیال محسوب می‌شود. ایشان به‌عنوان پدر روانشناسی اگزیستانسیال شناخته می‌شود و آثار او بر اضطراب‌های وجودی و اینکه انسان‌ها چگونه در پاسخ به وجود خود رفتار و احساس می‌کنند تمرکز دارد. وی نویسندۀ کتاب‌های معروفی چون روانشناسی وجودی و عشق و اراده است. درادامه قصد داریم به شرح زندگینامه مختصر رولو می و آثار مهم این روانشناس بزرگ بپردازیم.

آشنایی با زندگینامه رولو می

دکتر رولو می بیست‌ویکم آپریل ۱۹۰۹ در ایالت اوهایو آمریکا متولد شد. او در سال ۱۹۳۰ مدرک کارشناسی خود را در رشتهٔ هنرهای زیبا دریافت کرد و در دنیای هنر و نقاشی مشغول به فعالیت شد. زندگی هنری‌اش را با سفر به اروپا همراه کرد و این تجربه به‌نوعی زمینه‌ساز تجارب بعدی او شد. در همین دوران، علاقه‌اش به روانشناسی، به‌ویژه نظریات آلفرد آدلر، جرقه خورد و در کلاس‌های او شرکت کرد.

با این‌که احترام زیادی برای آدلر قائل بود، اما نظریه‌اش را بیش‌ازحد ساده‌انگارانه می‌دانست. نه سال پس از آغاز سفر هنری‌اش، رولو می به آمریکا بازگشت؛ این‌بار نه برای نقاشی، بلکه برای ادامهٔ تحصیل در رشتهٔ الهیات. ورود به دنیای الهیات دریچه‌ای نو به‌روی او گشود و زمینۀ آشنایی‌اش با فلسفۀ اگزیستانسیال را فراهم کرد؛ مکتبی که بعدها سنگ‌بنای نگاه روان‌شناختی‌اش شد.

با گذشت زمان، علاقه‌اش به روانشناسی رنگ جدی‌تری به خود گرفت. او با اندیشمندانی چون اریک فروم و هری سالیوان دیدار و گفت‌وگو داشت و شیفتهٔ عمق نظریات روان‌کاوی شد. همین علاقه او را به انستیتوی WAWI کشاند، جایی که به‌طور تخصصی به یادگیری روان‌کاوی پرداخت و مسیر علمی‌اش شکل تازه‌ای به خود گرفت.

در سال ۱۹۴۶، دکتر رولو می مدرک دکترای روانشناسی بالینی را از دانشگاه کلمبیا دریافت کرد و رسالهٔ او در سال ۱۹۴۹ دربارهٔ اضطراب، که سومین کتابش شد، توجه گسترده‌ای برانگیخت. طی نزدیک به سه دههٔ بعد، می به‌عنوان روان‌درمانگر، نویسنده‌ای پرکار و گهگاه استاد دانشگاه در منهتن فعالیت کرد.

اما زندگی‌اش خیلی زود مسیری متفاوت پیدا کرد. در سی‌وهشت‌سالگی به بیماری سل مبتلا شد؛ بیماری‌ای سخت و طاقت‌فرسا که او را روزها در بیمارستانی در نیویورک محبوس کرد.

بااین‌حال این دورهٔ دشوار تنها رنج نبود؛ سل برای او فرصتی شد برای بازاندیشی عمیق دربارهٔ زندگی، مرگ و معنای هستی. اضطراب مرگ که تا پیش از آن بیشتر مفهومی فلسفی بود، حالا تبدیل به تجربۀ زیست می‌شد.

در همین دوران بود که رولو می دوباره به اگزیستانسیالیسم رو آورد؛ اما این‌بار نه از سر علاقهٔ نظری، بلکه به‌عنوان راهی برای درک رنج انسانی. پس از بهبودی، او دیگر همان روان‌کاو گذشته نبود؛ مسیرش از روان‌کاوی صرف به‌سوی روانشناسی انسان‌گرایانه و اگزیستانسیال تغییر کرد. رویکردی که نه فقط حرفه‌اش، بلکه معنای زندگی‌اش را متحول ساخت.

او علاوه بر فعالیت‌های درمانگری در اتاق درمان، به تدریس در دانشگاه‌های مختلفی مانند هاروارد، پرینستون، دارتموث، دانشگاه نیویورک و کلمبیا مشغول شد. یکی از پرسش‌های مورد علاقهٔ او در جلسات درمانی این بود:

«همین حالا، در عمیق‌ترین سطح وجودت که می‌توانی به آن دست پیدا کنی، چه در درونت می‌گذرد؟»

رولو می نزدیک به پنج دهه یکی از مهم‌ترین و اثرگذارترین چهره‌های روانشناسی وجودی در ایالات متحده به‌شمار می‌رفت. دکتر رولو می در نهایت، سال ۱۹۹۴ در اثر ایست قلبی در کالیفرنیا درگذشت.

نظریه های مشهور رولو می

رولو می نظریه‌های زیادی دربارهٔ اگزیستانسیالیسم و اضطراب داشت. شاید شناخته‌شده‌ترین نظریهٔ او، مراحل رشد انسان باشد. در این نظریه، می معتقد بود که انسان‌ها در طول زندگی از یک سری مراحل رشد عبور می‌کنند که شامل رفتارها، شخصیت و احساساتشان نسبت به وجود خود می‌شود.

همچنین روان‌شناسی اگزیستانسیالی که می توسعه داد، برخی از ایده‌های انسان‌گرایی، مانند باور به یکتایی انسان‌ها، را با اندیشه‌های فلسفی وجود ترکیب کرد. می بررسی می‌کرد که چگونه رفتارهای فرد تحت تأثیر وجود موقت و گذرا او شکل می‌گیرد. بر همین اساس امروزه روان‌شناسان اگزیستانسیال تنها به بهبود وضعیت بیماران نمی‌پردازند؛ آن‌ها تلاش می‌کنند که بیماران راه خود در زندگی پیدا کنند و از آن احساس رضایت داشته باشند، که این رویکرد تا حد زیادی مدیون آثار دکتر می است.

او آزادی را ویژگی تعریف‌کنندهٔ وجود انسان می‌دانست؛ آزادی یعنی انسان‌ها می‌توانند مسیر زندگی خود را انتخاب کنند. می اعتقاد داشت که با وجود ارادهٔ آزاد، انسان‌ها دچار اضطراب نسبت به ناشناخته‌ها می‌شوند و یادگیری غلبه بر این اضطراب‌ها می‌تواند به رشد، بلوغ و احساس رضایت از زندگی منجر شود.

می بر این باور بود که اضطراب ریشه در عدم قطعیت زندگی و ترس از مرگ قریب‌الوقوع دارد. وی معتقد بود اضطراب بخشی طبیعی از زندگی انسان است و وقتی پدید می‌آید که فرد با آزادی، مسئولیت، مرگ یا بی‌معنایی روبه‌رو شود.

آثار دکتر رولو می

دکتر می علاوه بر فعالیت درمانگری، فن نویسندگی خاص خود را داشت. در ادامه به معرفی برخی از مهم ترین کتاب های رولو می پرداخته شده است.

کتاب عشق و اراده
رولو می عشق و اراده را در سیزده فصل نوشته است و در واقع مشهورترین اثر رولو می محسوب می‌شود. عشق و اراده در سال ۱۹۶۹ به پرفروش‌ترین کتاب سال تبدیل شد و جایزۀ ملی رالف والدو امرسون را نیز از آن خود کرد. به گفتهٔ دکتر رولو می، این کتاب محصول بیست‌وپنج سال تجربهٔ کاری اوست. در این کتاب چهار نوع عشق بررسی می‌شود و خواننده با نگرشی متفاوت به روابط، عشق و اراده نگاه می‌کند.
روانشناسی وجودی
این کتاب توسط دکتر می و دیگر صاحب‌نظران روانشناسی مانند آلپورت، فیفل، آبراهام مزلو و کارل راجرز نوشته شده است و برای کسانی که می‌خواهند معنای زندگی را بیشتر درک کنند و نسبت به درون خود آگاهی بیشتری پیدا کنند بسیار مناسب است. در هفت فصل این کتاب ابتدا مقدمه و آشنایی با رویکرد وجودی مطرح می‌شود و سپس آرام‌آرام خواننده را با مبانی اصلی وجودگرایی آشنا می‌کند. بنابراین این کتاب مناسب درمانگران رویکرد وجودی یا افرادی است که نسبت به آگاهی درونی خود اشتیاق دارند.
معنای اضطراب
از نظر دکتر می، اضطراب اصلی‌ترین موضوع در روانشناسی محسوب می‌شود. همان‌طور که گفته شد، بعد از ابتلای دکتر می به بیماری سل، او با اضطرابی مواجه شد که ترس از نیستی و مرگ بود و این مسئله او را به نگارش کتابی دربارۀ اضطراب وا داشت. خواننده در دوازده فصل این کتاب با تفسیر اضطراب از نگاه زیست‌شناختی، روان‌شناختی، فرهنگی و با مطالعات موردی اضطراب آشنا می‌شود. دکتر می در این اثر کاملاً واقع‌گرا به اضطراب نگاه کرده و به همین دلیل یکی از بهترین کتاب های روانشناسی در این حیطه به‌شمار می‌آید.
شجاعت خلاق‌‌بودن
رولو می کتاب شجاعت خلاق بودن را در هفت فصل نگارش کرده است و در این کتاب از دیدگاهی متفاوت به خلاقیت می‌نگرد؛ اینکه خلاقیت تنها استعداد نمی‌خواهد بلکه به شجاعت نیز نیاز دارد. او در این کتاب به خواننده می‌آموزد چگونه دنیایی که مدام در حال تغییر است را به جایی بهتر برای زندگی تبدیل کند.
هنر مشاوره
ده فصل این کتاب با مثال‌های متعدد برای کسانی که با مشاوره سروکار دارند بسیار کاربردی و مفید است، زیرا رولو می در این اثر تمامی نکاتی را که به‌عنوان یک درمانگر باید رعایت شوند به ظرافت توضیح داده است.
کشف وجود
همان‌طور که از نامش پیداست، این کتاب به روانشناسی وجودی، تکنیک‌های درمانی و پیشینهٔ فرهنگی آن می‌پردازد. به‌گفتۀ دکتر می، او این کتاب را به‌خاطر علاقهٔ به درک وجود خود نوشت. دکتر می درست مثل دیگر روان‌درمانگران وجودی نسبت به کشف معنای زندگی و وجود انسان کنجکاو بود.

رولو می انگیزهٔ خود را از نوشتن را چنین توضیح می‌دهد:

«برای چه کسی می‌نویسم؟ و در نوشته‌هایم چه تلاشی می‌کنم؟
ابتدا، من برای همکاران روان‌شناس و دیگر متخصصان نمی‌نویسم. همواره این کار به نظرم هدر دادن وقت و انکار خردی بود که رشتهٔ ما، روانشناسی، باید نمایانگر آن باشد، که تنها برای تعداد محدودی از همکاران نوشته شود.
من برای افراد عادی باهوش، با ذهن باز، کنجکاو و با انگیزه می‌نویسم. نوشته‌هایم تلاشی است برای تفسیر و انتقال آنچه در سفرهایم به روانشناسی ژرف انسان‌ها آموخته‌ام، به عموم مردمی که با هوشمندی در تلاش برای درک خود و جایگاه و عملکرد انسان‌ها در جهان هستند.»

(بازتاب‌ها و تفسیرهای رولو می در روانشناسی رولو می نوشتهٔ کلمنت ریوز، ۱۹۷۷)