اصلاح و تغییر رفتار (اصول و روش ها) – ریموند میلتن برگر

معرفی کتاب اصول و روش های تغییر و اصلاح رفتار

کتاب اصلاح و تغییر رفتار؛ اصول و روش‌ها نوشتۀ ریموند جی میلتن‌برگر و ترجمۀ یحیی سیدمحمدی، یکی از شناخته‌شده‌ترین و پرکاربردترین منابع در حوزۀ روانشناسی رفتار و به‌ویژه شاخۀ اصلاح و تغییر رفتار است. این کتاب که از سوی انتشارات ارسباران منتشر شده، در ویراست هفتم خود با بازنگری دقیق و افزودن تازه‌ترین پژوهش‌های علمی به‌روز شده تا نیازهای آموزشی و پژوهشی روز را برآورده سازد.

میلتن‌برگر در این ویراست کوشیده است ضمن حفظ نقاط قوت شش ویراست پیشین، توصیه‌های بازبین‌گرها و استادان دانشگاه را نیز در ساختار و محتوای کتاب لحاظ کند و اثری پخته‌تر و کاربردی‌تر ارائه دهد.

این کتاب با آموزش گام‌به‌گام اصول رفتارگرایی و روش‌های علمی اصلاح رفتار، به‌گونه‌ای نوشته شده که حتی دانشجویانی که پیش‌زمینه‌ای در این حوزه ندارند، بتوانند مفاهیم را به‌خوبی درک کنند.

نویسنده در ابتدای کتاب، مبانی نظری یادگیری و رفتار را با زبانی روان و ساده توضیح می‌دهد و سپس در فصل‌های بعدی به سراغ شیوه‌های شناسایی رفتار، تعریف عملیاتی، مشاهده و ثبت دقیق رفتار، طراحی مداخله‌های رفتاری و ارزیابی نتایج می‌رود.

ساختار کتاب از فصل‌های نسبتاً کوتاه و هدفمند تشکیل شده و هر فصل با نمونه‌هایی واقعی از زندگی روزمره و محیط‌های آموزشی، درمانی و اجتماعی همراه است. این مثال‌ها با در نظر گرفتن تنوع گستردۀ انسانی از نظر توانایی، زبان، فرهنگ و سایر ویژگی‌ها انتخاب شده‌اند تا برای همۀ خوانندگان قابل لمس باشند.

در پایان هر فصل نیز خلاصۀ نکات کلیدی، پرسش‌های مروری، تمرین‌های کاربردی و آزمون‌های کوچک گنجانده شده تا یادگیری مخاطب تثبیت شود. برخی فصل‌ها نیز پیوست‌هایی شامل نمودارها، جدول‌ها و ابزارهای ارزیابی دارند که به فهم بهتر و یادگیری عمیق‌تر یاری می‌رسانند.

یکی از نقاط قوت چشمگیر این کتاب، بیان ساده و روشن مفاهیم تخصصی است؛ به‌طوری که هم برای دانشجویان مبتدی قابل‌فهم است و هم برای متخصصان و درمانگران حرفه‌ای سودمند باقی می‌ماند. این ویژگی سبب شده که کتاب به عنوان منبع درسی اصلی یا کمکی در بسیاری از دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی دنیا مورد استفاده قرار گیرد و ترجمۀ دقیق و روان سیدمحمدی نیز این دسترسی را برای فارسی‌زبانان ممکن ساخته است.

درمجموع کتاب «اصلاح و تغییر رفتار؛ اصول و روش‌ها» ترکیبی دلنشین از دانش علمی، بیان ساده و ساختار آموزشی منسجم است که آن را به منبعی بی‌بدیل برای یادگیری اصول رفتارگرایی بدل کرده است. این اثر نه‌تنها برای دانشگاهیان، بلکه برای تمام کسانی که می‌خواهند درک عمیق‌تری از رفتار انسان به دست آورند و در مسیر تغییر مثبت رفتارهای فردی و اجتماعی گام بردارند، مفید و الهام‌بخش است.

اگر به دنبال کتابی هستید که به‌جای نظریه‌پردازی صرف، راهکارهای عملی برای تغییر رفتار در زندگی واقعی ارائه دهد، این کتاب همان چیزی است که نیاز دارید. پیشنهاد می‌کنیم این کتاب را در کنار دیگر منابع درسی یا حتی به‌عنوان نخستین گام برای ورود به دنیای روانشناسی رفتار تهیه و مطالعه کنید. شنوای نظرات شما دربارۀ این کتاب هستیم.

این کتاب برای چه افرادی مناسب است؟

• دانشجویان روانشناسی و رشته‌های مرتبط: با توجه به زبان ساده و توضیحات مرحله‌به‌مرحله، این کتاب می‌تواند نخستین منبع آموزشی برای آشنایی با اصول اصلاح رفتار باشد و پایه‌ای محکم برای مطالعات پیشرفته‌تر ایجاد کند.
• روانشناسان و روان‌درمانگران: برای متخصصانی که در جلسات درمان به دنبال مداخله‌های رفتاری مؤثر هستند، این کتاب یک راهنمای عملی و علمی به شمار می‌آید.
• کارکنان خدمات انسانی، آموزش‌وپرورش و توانبخشی: این گروه می‌توانند از تکنیک‌های ارائه‌شده برای مدیریت رفتار مراجعان، دانش‌آموزان یا افراد نیازمند به توانبخشی بهره ببرند.
• والدین و مربیان: با استفاده از راهبردهای اصلاح رفتار ارائه‌شده در کتاب، والدین و مربیان می‌توانند الگوهای رفتاری مثبت را در کودکان و نوجوانان تقویت کنند و رفتارهای مشکل‌ساز را کاهش دهند.
• افراد علاقه‌مند به رشد فردی و خودیاری: حتی برای کسانی که در حوزۀ روانشناسی تحصیل نکرده‌اند، این کتاب می‌تواند راهنمایی برای شناخت رفتارهای شخصی و ایجاد تغییرهای پایدار در زندگی روزمره باشد.

توضیحات تکمیلی

موضوع اصلی این کتاب، اصلاح و تغییر رفتار (Behavior Modification) است؛ شاخه‌ای از روانشناسی که با تکیه بر اصول یادگیری، به شناسایی، تحلیل و دگرگون‌سازی رفتارهای انسان می‌پردازد.

یادگیری این اصول، به افراد می‌آموزد چگونه می‌توانند رفتارهای ناکارآمد را شناسایی کرده، عوامل نگهدارندۀ آن‌ها را درک کنند و در نهایت با طراحی مداخله‌های علمی، آن رفتارها را تغییر دهند یا جایگزین کنند.

ریموند جی. میلتن‌برگر استاد برجستۀ روانشناسی در ایالات متحده و از چهره‌های شاخص در حوزۀ رفتارگرایی کاربردی است. او سال‌ها در زمینۀ آموزش، پژوهش و درمان رفتاری فعالیت داشته و آثار علمی متعددی نوشته است. یحیی سیدمحمدی نیز یکی از معتبرترین مترجمان ایرانی در زمینۀ روانشناسی است که با دقت در واژه‌گزینی و نثر روان، باعث شده مخاطب فارسی‌زبان بتواند مفاهیم پیچیده را به‌سادگی درک کند.

همچنین انتشارات ارسباران که سابقه‌ای درخشان در انتشار منابع علمی و دانشگاهی دارد، با ویرایش حرفه‌ای و چاپ باکیفیت این کتاب، امکان دسترسی آسان به یکی از مهم‌ترین منابع درسی این حوزه را برای دانشجویان و علاقه‌مندان فراهم آورده است.

بریدۀ کتاب

احتمال اینکه پیامدی قوی تقویت‌‌کننده باشد از فردی به فرد دیگر فرق می‌کند، بنابراین مهم است که مشخص شود پیامد خاصی برای فرد خاصی تقویت‌کننده است. مهم است که فرض نکنیم محرک خاصی صرفاً به دلیل اینکه به نظر می‌رسد برای اکثر افراد تقویت‌‌کننده است، برای فرد خاصی نیز تقویت‌کننده خواهد بود. به‌عنوان مثال، تحسین با اینکه برای اکثر افراد تقویت‌کننده است، امکان دارد برای برخی افراد بی‌معنی باشد. شکلات ممکن است برای اکثر کودکان تقویت‌کننده باشد، اما برای کودکی که به شکلات آلرژی دارد و وقتی آن را می‌خورد مریض می‌شود، تقویت‌کننده نخواهد بود.

فهرست کتاب اصول و روش های تغییر و اصلاح رفتار

فصل اول: درآمدی بر اصلاح و تغییر رفتار

فصل دوم: مشاهده و ثبت کردن رفتار

فصل سوم: ترسیم نمودار رفتار و اندازه‌گیری تغییر

فصل چهارم: تقویت

فصل پنجم: خاموشی

فصل ششم: تنبیه

فصل هفتم: کنترل محرک: تمیز و تعمیم

فصل هشتم: شرطی‌سازی پاسخگر

فصل نهم: شکل‌دهی

فصل دهم: رهنمود دادن و انتقال کنترل محرک

فصل یازدهم: زنجیره‌سازی

فصل دوازدهم: روش‌های آموزش مهارت‌های رفتاری

فصل سیزدهم: آگاهی از رفتارهای مشکل‌آفرین از طریق ارزیابی کارکردی

فصل چهاردهم: اجرای خاموشی

فصل پانزدهم: تقویت افتراقی

فصل شانزدهم: مداخله‌های پیشایند

فصل هفدهم: استفاده از تنبیه: محروم کردن و جریمه (هزینۀ پاسخ)

فصل هجدهم: روش‌های تنبیه مثبت و اصول اخلاقی تنبیه

فصل نوزدهم: کمک کردن به تعمیم

فصل بیستم: مدیریت خود

فصل بیست و یکم: روش‌های وارونه‌سازی عادت

فصل بیست و دوم: اقتصاد ژتونی

فصل بیست و سوم: قراردادهای رفتاری

فصل بیست و چهارم: روش‌های کاهش ترس و اضطراب

فصل بیست و پنجم: اصلاح و تغییر رفتار شناختی