اصلاح و تغییر رفتار؛ چیست و چگونه انجام می شود

آشنایی با محتوای کتاب

کتاب اصلاح و تغییر رفتار چیست و چگونه انجام می‌شود؟ تلاش کرده‌است که رفتاردرمانی را از ابتدای مسیر تا انتها بیان و تشریح کند. اولین کاری که در رفتاردرمانی انجام می‌گیرد، شناسایی رفتار هدف و میزان فراوانی آن است، بنابراین این کتاب هم پس از بررسی زمینه‌های کاربرد اصول رفتاری، اولین قدم رفتاردرمانی را توضیح می‌دهد، سپس به اصول رفتاری مختلف می‌پردازد؛ مانند شرطی‌سازی پاسخگر، انواع تقویت‌ها و تنبیه‌ها، شرطی‌سازی کنشگر، برنامه‌های تقویت که برای شکل‌دهی رفتار استفاده می‌شوند و … . نهایتا هم به کاربرد رفتاردرمانی برای بهبود اختلالات روانی مختلف می‌پردازد و بعد هم نگاهی بر مسائل اخلاقی می‌اندازد تا مجموعه‌ی رفتاردرمانی و مسائل مربوطه را جامع و کامل معرفی کرده‌باشد.

گروه هدف کتاب

مخاطبین این کتاب می‌توانند شامل دانشجوهای روانشناسی و رشته‌های مرتبط با تغییر رفتار، درمانگران شناختی-رفتاری و تمامی افراد علاقه‌مند به مفاهیم رفتاری و اصلاح آن، باشد.

نقاط قوت و ضعف کتاب

تلاش برای ذکر مفاهیم مختلف رفتاری و اشاره به قسمت‌های مختلف رفتاردرمانی از نقاط قوت این کتاب است. همچنین قسمت‌های سوال‌هایی برای یادگیری، تمرین کاربردی و خلاصه‌ی هرفصل که در هر فصل وجود دارد از بخش‌هایی هستند که به فهم عمیق مطلب و یادگیری بهتر کمک می‌کنند. نمایه‌ی آخر کتاب نیز سهولت دسترسی به توضیح اصطلاحات مختلف را تسهیل می‌کند. درمورد نقطه ضعف کتاب شاید بتوان به ترجمه‌ی قابل فهم اما نه چندان روان آن اشاره کرد.

بریده‌ای از کتاب

شرطی‌سازی پاسخگر کلا درباره‌ی بازتاب‌هاست – پاسخ‌های خودکار به محرک‌های پیش از آن‌ها. اما بیشتر رفتارهای ما با عنوان رفتار کنشگر اشاره می‌شود – رفتاری که (الف) بر محیط تاثیر می‌گذارد «بر آن کنش می‌کند» تا پیامدهایی را ایجاد کند که به نوبه‌ی خود، تحت تاثیر آن پیامدها قرار می‌گیرد؛ (ب) با عنوان ارادی به آن اشاره می‌شود و (ج) معمولا عضلات اسکلتی را در بر دارد. نمونه‌های آن، بنزین زدن به اتومبیلتان، درخواست برای رهنمودها، امتحان‌دادن، روشن‌کردن کامپیوتر و حاضر کردن صبحانه است.

فهرست کتاب

بخش اول: رویکرد تغییر و اصلاح رفتار

فصل 1: مقدمه

فصل 2: زمینه‌های کاربرد

فصل 3: مشخص‌کردن، اندازه‌گیری و ثبت‌کردن رفتار آماج

فصل 4: انجام‌دادن پژوهش اصلاح و تغییر رفتار

بخش دوم: اصول و روش‌های رفتاری اساسی

فصل 5: شرطی‌سازی پاسخگر (کلاسیک، پاولفی) رفتار بازتابی

فصل 6:  افزایش‌دادن رفتار با تقویت مثبت

فصل 7: افزایش‌دادن رفتار با تقویت شرطی

فصل 8: کاهش‌دادن رفتار با خاموشی کنشگر

فصل 9: ترغیب‌کردن وقوع رفتار جدید با استفاده از شکل‌دهی

فصل 10: ایجاد تداوم رفتاری با برنامه‌های تقویت

فصل 11: پاسخ‌دهی در زمان و مکان درست … تمیز محرک و تعمیم محرک کنشگر

فصل 12: تغییردادن کنترل محرک رفتار با محوکردن

فصل 13: ترغیب‌کردن توالی رفتارها برای اینکه با زنجیره‌سازی رفتار روی دهند

فصل 14: روش‌های تقویت افتراقی برای کاهش‌دادن رفتار

فصل 15: کاهش‌دادن رفتار با تنبیه

فصل 16: ایجادکردن رفتار به وسیله‌ی شرطی‌سازی گریز و اجتنابی
فصل 17: شرطی‌سازی پاسخگر و کنشگر باهم

فصل 18: اقتصاد ژتونی

بخش سوم: رفتاردرمانی برای اختلالات روانی

فصل 19: رویکردهای رفتاری به روان‌درمانی بازسازی شناختی، روش‌های مقابله‌گری خودفرمان و روش‌های ذهن‌آگاهی و پذیرش

فصل 20: اختلالات روانی که  با درمان‌های رفتاری و شناختی-رفتاری درمان می‌شوند

بخش چهارم: دیدگاه تاریخی و مسائل اخلاقی

فصل 21: تاریخچه‌ای کوتاه

فصل 22: مسائل اخلاقی