تربیت اخلاقی کودک و نوجوان؛ با تاکید بر رویکرد اسلامی

فصل اول: مباحث مقدماتی: اخلاق، تربیت و تربیت اخلاقی

هدف‌های آموزش فصل

تعریف تربیت

تعریف اخلاقی

اخلاق و رابطه‌ی آن با وراثت و محیط

رابطه‌ی اخلاق و دین

وجدان اخلاقی

تعریف وجدان اخلاقی

اجزای وجدان اخلاقی

اهمیت وجدان اخلاقی

عقل و وجدان

تعریف تربیت اخلاقی

تربیت اخلاقی با تکیه بر آموزه‌های دینی

تربیت اخلاقی با تکیه بر داده‎های جامعه شناختی

تربیت اخلاقی با تکیه بر یافته‎های روان شناسی

ضرورت تربیت اخلاقی

اخلاق و تعلیم و تربیت

اخلاق و مبانی تعلیم و تربیت

اخلاق و اهداف تعلیم و تربیت

اخلاق و محتوای تعلیم و تربیت

اخلاق و روش تعلیم و تربیت

امکان تربیت اخلاقی

ابعاد تربیت اخلاقی

عنوان

بعد شناختی یا معرفتی تربیت اخلاقی

بعد عاطفی تربیت اخلاقی

بعد عملی یا رفتاری

عوامل تربیت اخلاقی

خانواده

تأثیر فقدان والدین در تربیت اخلاقی

نقش مدرسه در تربیت اخلاقی

نقش گروه دوستان و همسالان در تربیت اخلاقی

فصل دوم: دیدگاه‌ها و نظریه‌ها درباره‌ی اخلاق و تربیت اخلاقی

هدف‌های آموزشی فصل

دیدگاه اندیشمندان یونانی و غربی قدیم درباره‌ی اخلاق

دیدگاه فیلسوفان مسلمان درباره‌ی اخلاق

اخلاق از دیدگاه غزالی

تربیت اخلاقی از دیدگاه غزالی

گام نخست) تطهیر باطن( تخلیه)

گام دوم) آراستن خود(تخلیه)

گام سوم) جلا دادن خود (تخلیه)

اخلاق از دیدگاه خواجه نصیر طوسی

روش تربیت اخلاقی از دیدگاه علامه طباطبایی

اخلاق از دیدگاه اندیشمندان مغرب زمین

اخلاق از دیدگاه کانت

اخلاق از دیدگاه فروید

اخلاق از دیدگاه کلبرگ

مراحل شش گانه‌ی رشد داوری اخلاقی کلبرگ

1- تنبیه یا اطاعت

2- ابزاری و نسبی

3- رویکرد هماهنگی بین اشخاص

4-نظم و قانون

5- قرارداد اجتماعی و قانون گذاری

6- اصول جهانی اخلاقی

ویژگی‎های مراحل رشد داوری اخلاقی

عنوان

عوامل تعیین کننده مراحل رشد اخلاقی

رویکردهای تربیت اخلاقی در غرب

رویکرد تربیت اخلاقی رشدی- شناختی

رویکرد تربیت اخلاقی غم‌خواری (مراقبت)

رویکرد تربیت منش

فصل سوم: تربیت اخلاقی با نگاهی اسلامی: اهداف، اصول، روش و وظایف مربی

هدف‌‎های آموزشی

اهداف تربیت اخلاقی

اصول روش‎های تربیت اخلاقی

اصول معرفت

معرفت نفس( خود شناسی)

روش‌های تربیت ناظر به اصل معرفت

اول) اعطای بینش

دوم) تذکر

سوم) پند و موعظه

چهارم) روش تأمل در کار خود و خود ارزیابی

پنجم) روش تأمل در کار دیگران و ارزیابی همگنان

اصول تقوا

روش‌های تربیت اخلاقی ناظر به اصول تقوا

اول) یاد خدا

دوم) خوف و رجاء( بیم وامید)

سوم) روش ایجاد توانایی خود مراقبتی

اصول کرامت نفس

روش‌های تربیت اصل کرامت نفس

اول) روش محبت

دوم) پاداش دادن

 سوم) روش تشویق کردن

چهارم) روش تغافل

اصول ایجاد شرایط و موقعیت مساعد

روش‌های تربیت ناظر به اصل ایجاد شرایط مساعد

اول) روش ایجاد فرصت (عمل اخلاقی)

دوم) روش الگویی (اسوه سازی)

عنوان

سوم) روش احتراز از محرکات نامناسب

چهارم) تحسین صفات خوبان

اصل اصلاح عادت

روش‌های تربیت اصل اصلاح عادت

اول) توبه

دوم) شرط کردن با خود(مشارطه)

سوم) مراقبت از نفس(مراقبه)

چهارم) حسابرسی از نفس( محاسبه نفس)

پنجم) روش عتاب و تهدید( معاتبه)

ششم) عقوبت و تنبیه(معاقبه)

هفتم) تحمیل به نفس

فصل چهارم: تربیت اخلاقی کودک

هدف‌های آموزشی فصل

کودک کیست؟

ویژگی‎‌‌های کودکان هفت تا دوازده ساله

ویژگی‎‌‌های رشد اخلاقی

تربیت اخلاقی کودک

اصول و روش‌‎های تربیت اخلاقی کودک

اصل معرفت

روش تربیتی ناظر به اصل معرفت

اول) اعطای بینش

دوم) تذکر

سوم) پند و موعظه

چهارم) تأمل در کار خود و دیگران

پنجم) خود ارزیابی و ارزیابی همگان

اصل کرامت نفس

روش‌‎های تربیتی ناظر به اصل کرامت

اول) محبت

دوم) تشویق

سوم) پاداش دادن

چهارم) تغافل

اصل ایجاد شرایط مساعد

عنوان

روش‌های تربیتی ناظر به اصل ایجاد شرایط مساعد

اول) روش ایجاد فرصت(عمل اخلاقی)

د.م) روش اسوه سازی

سوم) احتراز از محرکات

چهارم) تحسین صفات خوبان

فصل پنجم: تربیت اخلاقی نوجوانی

هدف‌های آموزشی فصل

نوجوان کیستو نوجوانی چیست؟

خصوصیات بدنی و جسمی نوجوان

خصوصیات ذهنی – عقلانی نوجوان

1- به ظهور رسیدن تفکر انتزاعی

2- قدرت استدلال

3- ظهور عملیات نظام دار

4- خیال بافی

خصوصیات اجتماعی نوجوان

جلوه‎های رشد اجتماعی نوجوان

1- تمایل به جنس مخالف

2- قهرمان پروری و تقلید

3- اثبات و ابزار شخصیت

خصوصیات عاطفی –روانی

1- طغیان احساسات

2- ترس

3- گوشه گیری و کم رویی

4- توجه به خود و خود نمایی

هویت یابی

رشد ایمانی و مذهبی

رشد اخلاقی نوجوان

تربیت اخلاقی نوجوان

اهداف تربیت اخلاقی نوجوان

اهمیت تربیت اخلاقی نوجوان

عوامل مؤثر در تربیت اخلاقی

تأثیر محیط‌های نا مساعد خانوادگی

عنوان

مدرسه

اصول و روش‌های تربیت اخلاقی نوجوان

اصل معرفت

 روش‎های تربیتی ناظر به اصل معرفت

اول) اعطای بینش

دوم) روش تذکر، پند وموعظه

سوم) تأمل در کار خود و دیگران یا خود ارزیابی و ارزیابی همگنان

اصل تقوا

روش‌های تربیتی به اصل تقوا

روش‎های تربیتی ناظر به اصل تقوا

اول) روش یاد خدا

دوم) روش بیم و امید

سوم) روش ایجاد توانایی خود مراقبتی

اصل کرامت

روش‌های تربیتی ناظر به اصل کرامت

اول) روش تشویق

دوم) روش محبت

سوم) روش تغافل

اصل ایجاد شرایط مساعد

روش‌های تربیتی ناظر به اصل ایجاد شرایط مساعد

اول) فراهم کردن فرصت برای عمل اخلاقی

دوم) اسوه سازی

سوم) روش ورود به جمع‎های دوستانه‌ی سازنده

چهارم) روش احتراز از محرک‎های آسیب زا

پنجم) روش تحسین صفات خوبان

اصل اصلاح عادت

روش‌های تربیتی ناظر به اصل اصلاح عادت

اول) توبه

دوم) روش شرط کردن با خود(مشارطه)

سوم) روش تحمیل به نفس

منابع