روانشناسی دین بر اساس رویکرد تجربی – برنارد اسپیلکا

معرفی کتاب

همانطور که همیشه ادعا می‌شود، روانشناسی علمی برگرفته از مفاهیم زندگی است. مفاهیمی که در آن علاوه‌بر اختلال‌ها و کژکاردی‌ها، مباحثی مثل دین و معنویت نیز به چشم می‌خورد. روانشناسی دین به بررسی دین و بنیادهای آن از دریچۀ چهارچوب‌های روانشناختی می‌پردازد. با وجود اینکه، چندسالی است که این رشتۀ علمی در مقطع ارشد بعضی از دانشگاه‌های ایران تدریس می‌شود، منابع جامعی که به‌شیوۀ کاملی به بررسی دین از منظر روانشناسی بپردازد، به‌ندرت پیدا می‌شود.

کتاب روانشناسی دین بر اساس رویکرد تجربی یکی از این منابع است که مبتنی بر پژوهش‌ها و آزمایش‌های انجام‌شده بر اساس رویکرد تجربی به بررسی مفاهیم روانشناسی دین می‌پردازد.

این کتاب در 17 فصل ضمن بررسی جایگاه دین در پارادایم‌های مهم روانشناسی و نظریات مطرح، به بررسی مباحث اختصاصی روانشناسی دین مانند معنویت، بخشش، عرفان و … می‌پردازد.

حجم کتاب، گویای جامعیت مطالب و پوشش‌دهی کامل مباحث روانشناسی دین است. از این منظر این کتاب را می‌توان به‌عنوان یکی از کتب مرجع این رشته دانست. علاوه‌بر آن، محتوای پژوهش‌محور و تجربی این کتاب، ضمن پیوند زدن دین با مفاهیم روانشناسی، دانشی دسته‌اول و معتبر را در اختیار خواننده قرار خواهد داد.

از دیگر نقاط مثبت این کتاب از منظر محتوایی می‌توان به بررسی موضوعات چالش‌برانگیز مانند دین و رویکرد تکاملی و رویکرد زیستی-عصبی اشاره کرد. نویسندگان ضمن اینکه تلاش کرده‌اند در جریان روانشناسی دین، سایر ادیان را نیز مانند اسلام و یهودیت بررسی کنند، بازهم عمدۀ تمرکز خود را بر دین مسیحیت قرار داده‌اند. در کنار تمام این موارد، باید اشاره کرد که ترجمۀ روان، قابل فهم و البته تخصصی دکتر محمد دهقانی نیز بر اعتبار این کتاب افزوده است.

این کتاب برای چه افرادی مناسب است؟

دانشجویان روانشناسی: درس روانشناسی دین یا عنوان‌های مشابه، یکی از دروس مشترک دانشجویان در مقطع کارشناسی است. علاوه‌بر آن این درس در مقطع کارشناسی‌ارشد برای رشتۀ روانشناسی دین و روانشناسی اسلامی جزو واحدهای مهم است که داشتن منبعی جامع و کامل مانند کتاب فوق برای آن ضروری است.

پژوهشگران: بررسی موضوعات بین‌رشته‌ای دین و روانشناسی توسط نویسندگان این کتاب می‌تواند الهام‌بخش بسیاری از طرح‌های تحقیق و پژوهش باشد.

توضیحات تکمیلی

 هر چهارنویسندۀ کتاب، اسپیلکا، دبلیو هود، هونسبرگر و گرساچ ضمن عضویت در گروه‌های روانشناسی دانشگاه‌های ایالات متحده، از پژوهشگران با سابقۀ در حوزۀ مطالعات دین و روانشناسی هستند. همراهی این چهار تن و تلفیق اطلاعات علمی و عملی آن‌ها در کتاب فوق، گنجینه‌ای ارزشمند از مفاهیم روانشناسی دین را در اختیار خوانندگان قرار خواهد داد.

کتاب روانشناسی دین اسپیلکا و همکاران توسط دکتر محمد دهقانی مدرس و پژوهشگر برجستۀ ادبیات و عرفان، ترجمه و توسط انتشارات رشد منتشر شده است.

بریدۀ کتاب

تحلیل فاولر از مراحل ایمان به لحاظ آرا و اندیشه‌ها غنی است، و چهارچوبی برای کار تجربی فراهم می‌آورد و می‌تواند به فهم ما از اینکه «مذهبی» بودن چیست کمک کند. لیکن، مشخص شده است که مفهوم‌سازی فاولر پیچیده و درک آن دشوار است، و از این‌رو نتوانسته پژوهش تجربی نسبتاً دقیقی به وجود آورد. فاولر از این نیز امتناع کرده که نتایج خود را به لحاظ آماری تحلیل کند و کارهای مربوط را هم در حوزۀ روانشناسی دین نادیده گرفته است.