نظریه های فرایند یادگیری – وحیدی

آشنایی با محتوای کتاب

مطالعه‌ و بررسی فرایندهای یادگیری، از حوزه‌های اساسی علم روانشناسی است که از گذشته تا امروز، بخش مهمی از نظریات، تحقیقات و آزمایش‌های روانشناسانه را به خودش اختصاص داده‌است. در این میان، به چند اسم برمی‌خوریم که فعالیت‌هایشان ازحیث تأثیرگذاری و تعیین‌کنندگی، ارزش بیشتری دارد؛ ثرندایک، اسکینر، پاولف، گاتری و… . کتاب حاضر، این شخصیت‌های برجسته‌ی را گرد هم آورده‌است و مفاهیم اساسی نظریاتشان را به‌اختصار توضیح می‌دهد. «نظریه‌های فرایند یادگیری» را می‌توان درحکم یک راهنمای جمع‌وجور برای ورود به دنیای روانشناسی یادگیری قلمداد کرد.

گروه هدف کتاب

دانشجویان روانشناسی علاقه‌مند به حوزه‌ی مسائل آموزشی و دست‌اندرکاران آموزش شامل معلمان و برنامه‌ریزان، می‌توانند با مطالعه‌ی کتاب حاضر، با کلیات زمینه‌ی فعالیتشان آشنا شوند.

نقاط قوت و ضعف کتاب

جمع‌آوری نظریه‌های مهم حوزه‌ی یادگیری به‌صورت خلاصه، ویژگی مثبت کتاب حاضر است اما فرم ارائه‌ی محتوا، می‌توانست خلاقانه‌تر و کاربردی‌تر شود. مثال‌ها، پیشنهادهایی برای تحقیق و مطالعه‌ی بیشتر، چند سوال خودآزمایی در هر فصل و تدبیرهایی از این دست، کمک می‌‎کند مخاطب از سطح خواندنِ صرف فراتر برود و در نقش خواننده‌ی فعال، با محتوای کتاب، درگیر شود.

بریده‌ای از کتاب

به‌نظر پریماک ازطریق فعالیت‌ها یا رفتارهایی که محتمل‌ترند فعالیت نامحتمل‌تر را می‌توان تقویت کرد. به‌طور معمول تقویت‌کننده‌ها محرک هستند. تقویت‌کننده‌ی نخستین لازمه‌ی بقای ارگانیسم است و تقویت‌کننده‌ی ثانوی نوعی محرک است که بارها همراه تقویت‌کننده‌ی نخستین می‌آید. اما به‌عقیده‌ی دیوید پریماک هر پاسخ می‌تواند تقویت‌کننده باشد. به‌عقیده‌ی پریماک هر پاسخی که فراوانی زیادی دارد (بیشتر رخ می‌دهد) می‌تواند به‌عنوان یک تقویت‌کننده برای پاسخ‌هایی که فراوانی کمتری دارند (کمتر رخ می‌دهد) استفاده شود. این را اصل پریماک می‌نامند. طبق نظر پریماک باید به ارگانیسم اجازه دهیم تا به‌طور آزادانه هر فعالیتی را که می‌خواهد انجام دهد. سپس فراوانی این فعالیت‌ها را ثبت کنیم و به‌صورت سلسله‌مراتبی از بیشترین فعالیت تا کمترین فعالیت (به‌لحاظ فراوانی) مرتب کنیم. با توجه به این فهرست می‌توان فهمید که کدام فعالیت خاصیت تقویت‌کنندگی دارد و کدام ندارد.