پرورش مهارت های مشاهده – کارول کارت رایت

معرفی کتاب پرورش مهارت های مشاهده

کتاب پرورش مهارت مشاهده نوشتۀ کارول آ. کارت‌رایت و جی. کارت‌رایت، یکی از منابع جامع و کاربردی در زمینۀ تقویت مهارت‌های مشاهده‌ای است که به شکلی دقیق و منسجم به این موضوع پرداخته است. این کتاب در ۶ بخش اصلی تنظیم شده که هر بخش به جنبه‌های مختلف مهارت مشاهده اشاره می‌کند و از مباحث پایه‌ای تا کاربردهای عملی را دربر می‌گیرد.

در بخش نخست کتاب پرورش مهارتهای مشاهده نشررشد، مبانی نظری و اهمیت مهارت مشاهده معرفی شده و نقش کلیدی آن در فرایندهای یادگیری توضیح داده می‌شود. نویسندگان با تأکید بر جایگاه مشاهده به‌عنوان یکی از مهارت‌های اساسی انسان، علت نیاز به توسعۀ این مهارت را به‌خوبی بیان می‌کنند. بخش دوم به تکنیک‌ها و روش‌های عملی ثبت مشاهدات می‌پردازد و راهکارهایی برای افزایش حساسیت نسبت به جزئیات محیطی ارائه می‌دهد.

در بخش سوم، نمایش رفتار به‌وسیلۀ خط‌نشان و نمودار، شمارش و تداوم رفتارهای مشاهده‌شده به‌صورت دقیق، تغییر رفتار و نمایش این تغییرات با نمودار بررسی شده‌اند. بخش چهارم به کاربردها و مزایای سیاهه‌های بررسی، نگاره‌های مشارکت و انواع مقیاس‌های درجه‌بندی می‌پردازد.

بخش پنجم کتاب به یادداشت‌های واقعه‌نگارانه و نحوۀ تهیۀ آن‌ها اختصاص دارد و نشان می‌دهد چگونه می‌توان از این یادداشت‌ها برای ثبت رفتارهای غیرمنتظره و تفسیر آن‌ها استفاده کرد. در نهایت، بخش ششم اهمیت مشاهدۀ محیط‌های کودک و رفتار بزرگسالان، ضرورت مطالعۀ محیط‌ها و تحلیل محیط‌های آموزشی را مورد بررسی قرار می‌دهد.

از ویژگی‌های برجستۀ این کتاب می‌توان به ساختار منظم آن اشاره کرد که ضمن پوشش مباحث نظری، تمرین‌های کاربردی و ملموسی را نیز ارائه می‌دهد. همچنین زبان کتاب ساده، روان و درعین‌حال علمی است و امکان بهره‌مندی طیف گسترده‌ای از مخاطبان را فراهم می‌کند. با مطالعۀ این کتاب، خواننده گام‌به‌گام با اصول، فنون و چالش‌های مشاهدۀ مؤثر آشنا می‌شود و خواهد توانست این مهارت را در حوزه‌های مختلف آموزشی و پژوهشی به کار گیرد و به‌طور قابل‌توجهی کیفیت یادگیری و پژوهش خود را ارتقا دهد. به همین دلیل می‌توان گفت قیمت کتاب پرورش مهارت های مشاهده با توجه به محتوای ارزشمند و کاربردی آن در حجمی بیش از ۲۰۰ صفحه، در روان آموز منطقی است.

کتاب مرتبط: روش های یادگیری و مطالعه اثر علی اکبر سیف

این کتاب برای چه افرادی مناسب است؟

این کتاب منبعی بسیار مناسب برای دانشجویان و متخصصان رشته‌های پزشکی، روان‌شناسی، پرستاری، علوم رفتاری و سایر حوزه‌های سلامت است. همچنین خرید کتاب پرورش مهارت های مشاهده برای کسانی که در فرایند بررسی و تشخیص بالینی بیماران فعالیت می‌کنند، ابزاری ارزشمند محسوب می‌شود، زیرا به آن‌ها کمک می‌کند نشانه‌ها و رفتارهای بیماران را بهتر تحلیل و تفسیر کنند.

توضیحات تکمیلی

جی. فیلیپ کارت‌رایت استاد بازنشستۀ آموزش ویژه و از چهره‌های شناخته‌شده در حوزۀ آموزش و روان‌شناسی است. او به همراه همسرش، کارول ای. کارت‌رایت، کتاب‌هایی همچون پرورش مهارت‌های مشاهده و آموزش یادگیرندگان ویژه را تألیف کرده است. کارت‌رایت دارای دکترای روان‌شناسی و آموزش از دانشگاه پیتسبورگ است و سال‌ها به‌عنوان استاد دانشگاه و مدیر برنامه‌های آموزشی در ایالت پنسیلوانیا فعالیت داشته است.

مشاهده در فرایند بررسی و تصمیم‌گیری‌های بالینی اهمیت حیاتی دارد، زیرا نخستین و بنیادی‌ترین ابزار تشخیص است و اطلاعات رفتاری و غیرقابل‌بیان بیماران را آشکار می‌کند. بسیاری از نشانه‌های بیماری، به‌ویژه در حوزه‌های روان‌پزشکی، روان‌شناسی و پزشکی عمومی، از طریق مشاهدۀ دقیق حالت چهره، حرکات بدن، لحن صدا، تماس چشمی و سایر شاخص‌های غیرکلامی قابل تشخیص هستند. مشاهدۀ فعال و هدفمند به درمانگر کمک می‌کند تا فراتر از گفته‌های بیمار، به درک عمیق‌تری از وضعیت جسمی و روانی او برسد.

همچنین، با تقویت این مهارت می‌توان تغییرات رفتاری جزئی را تشخیص داد و در تصمیم‌گیری‌های بالینی دقت بیشتری داشت. در نهایت، مشاهده مؤثر پلی میان اطلاعات عینی و ذهنی است که کیفیت فرایند بالینی را به‌طور چشمگیری ارتقا می‌دهد. این کتاب دقیقاً در همین راستا می‌تواند راهنمایی ارزشمند برای آشنایی بیشتر با این ابزار باشد.

بریدۀ کتاب

احتمالاً در فرایند مشاهده، توجه به محرک نیز اهمیت دارد. منظور این است که مشاهده باید آنچه را که منجر به بروز یا آغاز رفتار بوده است، در نظر بگیرد. البته تردیدی نیست که رفتاری که کودک در واقع انجام داده یا آشکار کرده است باید در مشاهده ثبت شود. همچنین، در مواقع لازم، ترتیب توالی رفتارهایی که فراگیرنده از خود نشان می‌دهد باید مورد توجه قرار گیرد. معمولاً دانستن اینکه چه رفتارهایی پیش و پس از حادثۀ اصلی روی داده است، اهمیت دارد.

فهرست کتاب پرورش مهارت های مشاهده

1. ضرورت مشاهده
2. روش‌های انجام و ثبت مشاهدات
3. نمایش رفتار به وسیلۀ خط نشان و نمودار
4. سیاهه‌های بررسی، نگاره‌های مشارکت و مقیاس‌های درجه‌بندی
5. یادداشت‌های واقعه‌نگارانه
6. نگاهی دیگر – مشاهدۀ محیط‌های کودک و رفتار بزرگسالان