چراغ گاز اثر پاتریک همیلتون – ترجمه سروش میدانکی

معرفی کتاب چراغ گاز

کتاب چراغ گاز؛ داستان دستکاری و فریب احساسی، یکی از برجسته‌ترین نمونه‌های نمایشنامۀ انگلیسی قرن بیستم است. این اثر در اصل در سال ۱۹۳۸ میلادی در لندن نوشته شد؛ دورانی تاریک در زندگی نویسنده که بر فضای اثر سایه انداخته است. مطالعۀ این کتاب، میزان درک ما از روابط انسانی و آسیب‌های روانی را عمیق‌تر می‌سازد.

متن کتاب، یک نمایشنامۀ کامل است و با مقدمه‌ای خواندنی آغاز می‌شود و در ادامه، علاوه بر روایت مختصر داستان، شخصیت‌ها، صحنه‌ها و جزئیات نورپردازی را نیز در بر می‌گیرد. همچنین پانویس‌هایی توضیحی به آن افزوده شده است تا خواننده، علاوه بر لذت از متن هنری، با مفاهیم روانشناختی و اجتماعی مرتبط با دستکاری احساسی نیز آشنا شود.

نمایشنامه دربارۀ زندگی زن و شوهری در لندن سال ۱۸۸۰ است. جک منینگهام، همسر خود بلا را به‌تدریج در تاریکی فریب و تردید گرفتار می‌کند تا او را از اعتمادبه‌نفس و آرامش تهی سازد. در این روند، مخاطب با نمایش خیره‌کنندۀ «گسستن مرزهای روانی» روبه‌رو می‌شود؛ روایتی که هم هیجان یک تریلر را دارد و هم درون‌مایه‌ای عمیق برای تحلیل روانشناختی روابط انسانی.

همین غنای بیان شده سبب شده که اثر از صحنه‌های تئاتر فراتر برود و حتی واژه‌هایی چون Gaslight و Gaslighting وارد زبان عمومی و تخصصی روانشناسی، جامعه‌شناسی و فلسفه شوند. انتخاب «Gaslighting» به‌عنوان واژۀ سال ۲۰۲۲ توسط فرهنگ لغت مریام‌وبستر نشان می‌دهد که تأثیر این نمایشنامه هنوز پس از هشتاد سال زنده است.

ساختار کتاب بدین صورت است:

• مقدمه و روایت مختصر داستان
• متن کامل نمایشنامه با توصیف شخصیت‌ها
• توصیف وسایل صحنه و نورپردازی در پایان کتاب

این ویراست جدید با ترجمۀ سروش میدانکی و انتشار در بینش نو، تفاوتی اساسی با نسخه‌های پیشین دارد؛ زیرا مترجم در این ویراست کوشیده است با افزودن یادداشت‌ها و پانویس‌ها، پلی میان هنر نمایشنامه‌نویسی و مباحث تخصصی روانشناسی برقرار کند. از این منظر، کتاب چراغ گاز نه‌تنها یک متن ادبی بلکه منبعی آموزشی و کاربردی برای تحلیل روابط مبتنی بر فریب نیز به‌شمار می‌رود.

این کتاب دارای ویژگی‌هایی منحصربه‌فرد است که آن را به نوشته‌ای جذاب و مطالعه‌ای به‌یادماندنی تبدیل کرده‌اند. این ویژگی‌ها عبارت‌اند از:

• متن هنرمندانه و خوش‌خوان
  نثر ترجمه روان و جذاب است؛ به‌گونه‌ای که خواننده می‌تواند بدون خستگی در دل فضای پرتنش و پرتعلیق نمایشنامه حرکت کند و هم‌زمان از زیبایی ادبی اثر لذت ببرد.
• توضیح و معرفی شخصیت‌ها به‌طور دقیق
  هر شخصیت با جزئیاتی دقیق معرفی شده است؛ از ظاهر و سن گرفته تا روحیات و ویژگی‌های رفتاری. این توصیف‌ها باعث می‌شود مخاطب همانند تماشاگر یک نمایش واقعی، شخصیت‌ها را به‌خوبی در ذهن خود تصویر کند.
• داشتن پانویس‌های تحلیلی و کاربردی
  مترجم در پانویس‌ها توضیحاتی ارزشمند دربارۀ مفاهیم روانشناختی و راهبردهای فریب ارائه کرده است. این بخش‌ها به درک بهتر «گسلایتینگ» کمک می‌کنند و کتاب را از یک نمایشنامۀ صرف به منبعی تحلیلی و آموزشی ارتقا می‌دهند.
• بازنمایی جزئیات صحنه و نورپردازی
  در پایان کتاب، توصیف کامل وسایل صحنه و نحوۀ نورپردازی آمده است. این جزئیات برای علاقه‌مندان به تئاتر و کارگردانی بسیار ارزشمند است، زیرا امکان اجرای دوباره و دقیق نمایشنامه را فراهم می‌کند.
• پیوند ادبیات نمایشی با روانشناسی معاصر
  اهمیت اصلی «چراغ‌گاز» در این است که از دل یک متن نمایشی، مفهومی روانشناختی و اجتماعی زاده شده که امروز در جهان پرکاربرد است. کتاب به‌خوبی نشان می‌دهد چگونه هنر می‌تواند بر علم و فرهنگ اثر بگذارد و مسیر تحلیل روابط انسانی را تغییر دهد.

به طور کلی کتاب چراغ گاز اثر پاتریک همیلتون اثری است که از مرزهای ادبیات و صحنه فراتر رفته و به بخشی از زبان و فرهنگ امروز جهان تبدیل شده است. این کتاب نه‌تنها روایتی پرتعلیق از زندگی ویران‌شدۀ یک زن در چنگال شوهر فریب‌کارش است، بلکه دریچه‌ای برای شناخت عمیق‌تر مفاهیم روانشناختی و اجتماعی به‌شمار می‌رود.

پیشنهاد می‌کنیم اگر به‌دنبال متنی هنری، تأثیرگذار و درعین‌حال آموزنده هستید، مطالعۀ این کتاب را از دست ندهید؛ اثری که هم در جهان ادبیات و هم در زبان و روانشناسی ردپایی ماندگار برجای گذاشته است.

کتاب مرتبط: در پوستین میش اثر جورج سایمون 

خرید کتاب چراغ گاز نشر بینش نو

چنانچه به کتاب‌های نمایشنامه علاقه دارید و در عین حال قصد دارید با مطالعۀ کتاب مفاهیم عمیق روانشناختی را بیاموزید، ما در تیم روان آموز خرید این کتاب را به شما پیشنهاد می‌کنیم. و در همین راستا لازم است بدانید که قیمت کتاب چراغ گاز بینش نو در نشر روان آموز با تخفیف ویژه برای شما علاقمندان به مطالعۀ این کتاب درنظر گرفته شده است و شما عزیزان می‌توانید همین حالا از طریق این صفحه این کتاب را با قیمتی کاملا مقرون‌به‌صرفه خریداری کنید. خواهشمندیم پس از مطالعۀ کتاب نظرات ارزشمند خود را با ما درمیان بگذارید.

این کتاب برای چه افرادی مناسب است؟

• دانشجویان رشته‌های ادبیات و هنرهای نمایشی: برای آشنایی با یکی از متون کلاسیک و تأثیرگذار قرن بیستم.
• روانشناسان و دانشجویان روانشناسی: به‌دلیل پیوند عمیق اثر با موضوع دستکاری احساسی و شکل‌گیری مفهوم «گسلایتینگ».
• علاقه‌مندان به تاریخ و فرهنگ معاصر: چون اثری است که از دل صحنۀ تئاتر وارد زبان و فرهنگ عمومی جهان شده است.
• خوانندگان عمومی: هر فرد علاقه‌مند به داستان‌های پرتعلیق و روانشناسانه می‌تواند با آن ارتباط بگیرد.

توضیحات تکمیلی

موضوع اصلی کتاب، بررسی نمایشنامۀ انگلیسی چراغ گاز و بازنمایی هنرمندانۀ مفهوم «دستکاری و فریب احساسی» است؛ موضوعی که خواندن آن می‌تواند درک ما از روابط انسانی و آسیب‌های روانی را عمیق‌تر سازد.

پاتریک همیلتون (Patrick Hamilton)، نویسندۀ بریتانیایی (۱۹۰۴–۱۹۶۲)، در کنار رمان‌هایی چون Hangover Square و Twenty Thousand Streets Under the Sky، با نمایشنامه‌هایش جایگاه ویژۀی در ادبیات انگلستان دارد. او در زندگی شخصی خود با مشکلات روحی، اعتیاد و سختی‌های فراوان دست‌وپنجه نرم می‌کرد؛ همین تجربه‌ها نیز در تلخی و تاریکی فضای آثارش بازتاب یافته‌اند. کتاب چراغ گاز مشهورترین اثر نمایشی اوست که نه‌تنها در لندن و برادوی رکورد اجراهای طولانی‌مدت را شکست، بلکه زمینه‌ساز شکل‌گیری واژۀ پرکاربرد Gaslighting شد.

سروش میدانکی چراغ گاز را با نثری روان و افزودن پانویس‌های توضیحی ترجمه کرده و پلی میان متن کلاسیک و خوانندۀ امروز برقرار کرده است. نشر بینش نو نیز با انتشار این کتاب در ایران بستری فراهم کرده تا هم دانشجویان و هم علاقه‌مندان عمومی بتوانند با یکی از مهم‌ترین نمایشنامه‌های قرن بیستم آشنا شوند.

بریدۀ کتاب

صحنۀ این نمایش در سالن نشیمن طبقۀ اول خانه‌ای چهارطبقه، در محلۀی دلگیر، قدیمی و سنتی در لندن به سال ۱۸۸۰ میلادی واقع شده است. سالن خانه به‌طور کامل با انبوهی از پارچه، پرده و اسباب‌ و اثاثیۀ فراوان مجهز شده، اما در میان وفور این میزان دارایی و تجهیزات می‌توان فضای ناخوشی، فلاکت، فرومایگی و پیری را احساس کرد.
شومینه در قسمت پایین و سمت راست صحنه قرار دارد. در سمت راست و بالای صحنه، در کنار و بالاتر از شومینه، دری قرار دارد که به اتاق لباس‌های جک منتهی می‌شود.

فهرست کتاب چراغ گاز

داستان نمایشنامه

مقدمۀ مترجم

توصیف‌شخصیت ها

پردۀ اول

پردۀ دوم

پردۀ سوم

جزئیات وسایل صحنه و نورپردازی