المپیاد روانشناسی

در این مقاله از اطلاعات خانم «نیکو پیشکاری» استفاده کرده‌ایم؛ دانش‌آموختۀ کارشناسی روانشناسی از دانشگاه زنجان و کارشناسی‌ارشد روانشناسی بالینی گرایش خانوادۀ دانشگاه شهید بهشتی که به شیوۀ غیرمتمرکز در المپیاد روانشناسی شرکت کرده‌ و موفق شده‌است رتبۀ ۱۳ کشوری را در مرحلۀ دوم کسب کند و جزو ۱۵ نفر برتر المپیاد روانشناسی در سایت سازمان سنجش معرفی شود.

دریافت مشاوره از برگزیدگان المپیاد دانشجویی

سازمان سنجش تحت نظارت وزارت علوم، هرسال در 24 رشته المپیاد کشوری برگزار می‌کند که از سال 1397 رشتۀ روانشناسی را هم به آن اضافه کرده است. به‌طور کلی متقاضیان برای شرکت در المپیاد روانشناسی، می‌توانند یکی از دو مسیر زیر را انتخاب کنند:

• شرکت در المپیاد دانشجویی از طریق روش غیرمتمرکز
• شرکت در المپیاد دانشجویی از طریق روش متمرکز

در این مقاله قرار است کم‌وکیف هرکدام از روش‌ها را بررسی کنیم و ببینیم که برای رسیدن به مقصد نهایی کدام مسیر برای شما انتخاب مناسب‌تری است.

مطلب پیشنهادی: صفرتاصد کارشناسی ارشد روانشناسی

شیوۀ غیرمتمرکز

کلیت شیوۀ غیرمتمرکز به این صورت است که از هر دانشگاه و یا مؤسسه آموزشی، طی یک رقابت درون‌دانشکده‌ای بین متقاضیان، 5 دانشجوی برتر انتخاب و به مراکز قطب هرناحیه معرفی می‌شوند. به‌طور خلاصه می‌توان معیارهای انتخاب 5 دانشجوی برتر توسط دانشگاه‌ها را وابسته به ملاک‌های زیر دانست:

• پنج نفر از دارندگان بالاترین معدل در دورۀ تحصیل
• قبولی در آزمون داخلی دانشگاه و کسب نمرۀ بالا
• تأیید ممتاز بودن دانشجویان با درنظر گرفتن عواملی همچون نوآوری و خلاقیت.

بعداز اینکه متقاضیان شیوۀ غیرمتمرکز توانستند جزو 5 نفر برتر دانشکدۀ خود قرار گیرند، دانشگاه محل تحصیلشان آنان را به سازمان سنجش معرفی می‌کند و آن‌ها می‌توانند در المپیاد مرحلۀ اول شرکت کنند.

در المپیاد روانشناسی غیرمتمرکز، کشور به 10 قطب یا منطقه تقسیم می‌شود و در هرکدام از مناطق ده‌گانۀ کشور، المپیاد برگزار می‌شود. مکان برگزاری المپیاد، از دانشگاه‌های شاخص هرمنطقه انتخاب می‌شود. نکتۀ حائز اهمیتی که باید در مورد المپیاد بدانید این است که سؤالات آزمون مرحلۀ اول المیپاد به‌شیوۀ غیرمتمرکز، تشریحی هستند، درنتیجه شما درهنگام مطالعه برای المیپاد غیرمتمرکز باید خود را برای پاسخ دادن به سؤالات تشریحی آماده کنید.

از هر  9 قطب 5 نفر و از استان تهران 10 نفر، در مجموع 55 نفر از مرحلۀ اول غیرمتمرکز در کل کشور، به آزمون نهایی راه پیدا می‌کنند.

پاسخ به برخی از سؤالات متداول شما درخصوص المپیاد به‌شیوۀ غیرمتمرکز:

– من فارغ‌التحصیل شده‌ام، آیا می‌توانم باز هم در المپیاد به‌شیوۀ غیرمتمرکز شرکت کنم؟

خیر، برای شرکت در المیپاد دانشجویی، شما حتماً باید دانشجو باشید، به عبارت دیگر برای شرکت در المپیاد از طریق شیوۀ غیرمتمرکز دو شرط وجود دارد:

1) دانشجو مشغول به تحصیل در ترم 3 یا 4 کارشناسی باشد

2) حداقل 70 واحد درسی را با موفقیت گذرانده باشد.

مطلب پیشنهادی: تحلیل کنکور ارشد روانشناسی 1403

– آیا کسانی که در دانشگاه‌های غیرانتفاعی و مؤسسات آموزش عالی مشغول به تحصیل هستند، می‌توانند در المیپاد به‌شیوۀ غیرمتمرکز شرکت کنند؟

بله، دانشجویان همۀ دانشگاه‌ها (دولتی، غیرانتفاعی و آزاد) می‌توانند در المپیاد شرکت کنند با نگاهی به نفرات برتر و برگزیدۀ المپیاد روانشناسی متوجه می‌شویم که متقاضیان از هرنوع دانشگاهی می‌توانند در المپیاد شرکت کنند.

– معدل چقدر در قبولی در المپیاد تأثیرگذار است؟

معدل در هیچ‌یک از مراحل المپیاد چه به‌صورت غیرمتمرکز و چه به‌صورت متمرکز، تأثیری ندارد؛ مگر آنکه معیار دانشگاه برای انتخاب 5 نفر مرحلۀ اول شیوۀ غیرمتمرکز، بالا بودن معدل دانشجویان باشد.

– سؤالات هرقطب با قطب دیگر متفاوت است؟

بله، سؤالات و تصحیح‌کنندگان هرقطب با قطب دیگر متفاوت است. در واقع، اساتید دانشگاهی که به‌عنوان قطب انتخاب می‌شود، مسئولیت طراحی و تصحیح سؤالات را دارند. اما، درمرحلۀ نهایی سؤالات و  تصحیح‌کنندگان یکسان هستند.

– اگر در سال سوم کارشناسی در المپیاد شرکت کردم و قبول نشدم بازهم در سال بعد می‌توانم شرکت کنم؟

بله اما در نظر داشته باشید که هر داوطلب، تنها دوبار فرصت ثبت‌نام و شرکت در المپیاد را دارد؛ فرصت اول زمانی است که حداقل 70 واحد درسی را گذارنده باشد که معمولاً معادل با سال سوم دورۀ کارشناسی می‌شود و فرصت دوم، سال بعد از آن، معمولاً سال چهارم دورۀ کارشناسی است.

– برای المیپاد به شیوۀ غیرمتمرکز چه دروسی را باید مطالعه کنم؟

عناوین درسی که شما باید در آنان آمادگی کسب کنید، عبارت‌اند از:

• آمار و روش‌های تحقیق و روانسنجی
• فیزیولوژی اعصاب غدد با تأکید بر روانشناسی شناختی
• آسیب‌شناسی روانی (بالینی و استثنایی)
• روان‌شناسی تحولی و شخصیت
• مباحث اساسی در روانشناسی (عمومی)

– آیا منابع سؤالات امتحانی مشخص است؟

خیر، فقط عناوین مواد امتحانی مشخص است و شما باید همان کتاب‌های درسی که در دوران کارشناسی مطالعه کرده‌اید و منابع ارشد روانشناسی را مدنظر قرار دهید.

مطلب پیشنهادی: منابع ارشد روانشناسی

– چند سؤال از المپیاد به‌شیوۀ غیرمتمرکز را به‌عنوان نمونه مثال می‌زنید؟

• روش‌های مختلف برآورد پایایی را توضیح دهید و محاسن و معایب هر کدام را بنویسید.
• ساختار تیروئید، نحوۀ تشکیل هورمون آن و ارتباط این هورمون با توانایی عقلی را شرح دهید.
• سبب‌شناسی اختلال بیش‌فعالی و نقص توجه را بیان کنید.

 شیوۀ متمرکز

در المپیاد دانشجویی متمرکز، هم‌زمان با ثبت‌نام در آزمون کارشناسی ارشد، داوطلبان علاقه‌مند به شرکت در المپیادهای دانشجویی نیز در آزمون مذکور ثبت‌نام می‌کنند. دانشجویان سال سوم هم می‌توانند در المپیاد روانشناسی شرکت کنند، فقط باید بند 31 در فرم ثبت‌نام کنکور که مربوط به «منحصراً المپیاد» است را علامت بزنند.

در المپیاد متمرکز روانشناسی پس از شرکت دانشجویان در آزمون سراسری کارشناسی ارشد دانشگا‌ه‌ها و اعلام اینترنتی نتایج مرحلۀ اول آزمون کارشناسی ارشد، سازمان سنجش تأثیر معدل را حذف می‌کند و 15 نفر اول آزمون ارشد روانشناسی را فقط براساس بالاترین نمرۀ علمی اخذشده در کنکور انتخاب می‌کند.

این به این معناست که سازمان سنجش در المپیاد روانشناسی، تأثیر گرایش‌ها و ضرایب درس‌ها را حذف کرده و نمرۀ کل داوطلبان را در هر گرایش محاسبه می‌کند؛ بنابراین، با خیالی راحت می‌توانید به تمامی 250 سؤال کنکور پاسخ بدهید، بدون اینکه نگران گرایش یا ضریب آن باشد.

فقط توجه کنید که هم‌چنان شرط نمرۀ منفی در این آزمون وجود دارد. 15 نفر از متقاضیانی که بالاترین نمره را کسب کردند، ازطریق سایت مرکزی المپیاد دانشجویی اعلام می‌شود. این افراد وارد مرحلۀ دوم المپیاد می‌شوند.

مطلب پیشنهادی: مصاحبه با رتبه های برتر کنکور ارشد روانشناسی

مرحلۀ نهایی

در این مرحله 15 نفری که از طریق شیوۀمتمرکز و کنکور کارشناسی‌ارشد انتخاب شدند و 55 نفری که از طریق غیرمتمرکز به این مرحله راه یافتند از ساعت 8 صبح الی 18 بایکدیگر به رقابت می‌پردازند، لازم به ذکر است که سؤالات مرحلۀ نهایی تشریحی است. نتیجۀ مرحلۀ‌ نهایی رشتۀ روانشناسی در المپیاد در اواسط شهریورماه از طریق سایت مرکز المپیاد اعلام می‌شود.

مزایای قبولی در المپیاد روانشناسی

نفرات برتر المپیاد روانشناسی، از مزایا و امتیازات مختلفی بهره‌مند می‌شوند. تسهيلاتي‌ كه‌ تاكنون‌ برای‌ برگزيدگان‌ المپيادها به‌ تصويب‌ رسيده‌، به‌ شرح‌ زير است‌:

• تقدیر از دانشجویان برگزیدۀ مرحلۀ اول و نهایی
• به افراد برگزیده در مرحلۀ نهایی، در مصاحبۀ پذیرش مقطع دکتری، امتیاز آموزشی تعلق می‌گیرد.
• دانشجو (رتبه‌های‌ اول‌ تا سوم‌ المپيادهای‌ دانشجويی‌) درصورت‌ قبولی‌ در دورۀ دكتری تخصصی می‌تواند از بورس‌ تحصيلی وزارت‌ علوم‌، تحقيقات‌ و فناوری‌ يا وزارت‌ بهداشت‌، درمان‌ و آموزش‌ پزشكی بهره‌مند شود و برابر مدت‌ استفاده‌ از بورس‌ تحصيلی به‌ وزارت‌ مربوط‌ تعهد خدمت‌ دهد. محل‌ خدمت‌ اين‌گونه‌ دانشجويان‌ با توجه‌ به‌ اولويت‌ها و علايق‌ خودشان‌ تعيين‌ می‌شود.
• دانشجو (رتبه‌های‌ اول‌ تا سوم‌ المپيادهای دانشجويی‌) در طول‌ تحصيل‌ در دوره‌های‌ تحصيلات‌ تكميلی‌ می‌تواند برای‌ ارائۀ‌ مقاله‌ در كنفرانس‌های‌ خارجی‌ از تسهيلاتی‌ كه‌ از سوی وزارت‌ مربوط‌ تأمين‌ می‌شود، استفاده‌ كند.
• رتبه‌های اول تا پانزدهم مرحلۀ نهایی المپیادهای علمی دانشجویی کشور می‌توانند بدون شرکت در آزمون کارشناسی‌ارشد، با معرفی مرکز المپیاد سازمان سنجش، مستقیماً توسط دانشگاه‌ها پذیرفته شوند.
• نفرات اول تا سوم مرحلۀ نهایی المپیاد علمی دانشجویی کشور با تأیید سازمان سنجش آموزش کشور که متقاضی دریافت بورس دکتری خارج از کشور باشند، می‌توانند برای تشکیل پرونده با رعایت ضوابط و معرفی مرکز المپیاد به ادارۀ مربوطه مراجعه کنند.
• نفرات اول تا سوم مرحلۀ نهایی المپیاد علمی دانشجویی کشور با تأیید سازمان سنجش آموزش کشور می‌توانند از بورس تحصیلی نخبگان استفاده کنند.
• نفرات اول تا سوم مرحلۀ نهایی المپیاد علمی دانشجویی کشور با تأیید سازمان سنجش آموزش کشور و معرفی بنیاد ملی نخبگان به نظام وظیفه می‌توانند خدمت سربازی را با سپری‌کردن یک دورۀ آموزش نظامی و انجام پروژه‌های پژوهشی روی موضوعات موردنیاز کشور بگذرانند.
• رتبه‌های برتر المپیاد دانشجویی برای استخدام در سازمان‌ها در اولویت قرار می‌گیرند و دارای مزایایی که برای نخبه‌ها در نظر گرفته می‌شود، هستند.
• در کنار همۀ این موارد، داشتن رتبۀ المپیاد یک رزومۀ علمی  بسیار عالی محسوب می‌شود و نه‌تنها در پذیرش بدون کنکور برای مقطع ارشد به کمک شما می‌آید، بلکه برای مصاحبۀ دکتری و حتی مصاحبه‌ برای ادامه‌‌تحصیل در خارج از کشور هم امتیاز  خوبی به‌شمار می‌رود.

مطلب پیشنهادی: منابع ارشد روانشناسی بالینی

مواد امتحانی المپیاد روانشناسی 1403

اگر قصد شرکت در المپیاد به‌شیوۀ متمرکز را دارید باید همان دروس موجود در کنکور کارشناسی‌ارشد روانشناسی را مطالعه کنید، اما اگر جزو 5 نفر برگزیدۀ دانشگاه خود هستید و قصد دارید در مرحلۀ اول المیپاد به‌شیوۀ غیرمتمرکز شرکت کنید باید بدانید که مبنای طرح سؤالات المپیاد روانشناسی، دروسی است که دانشجو تا ترم سه کارشناسی آن‌ها را می‌خواند و این دروس عبارت‌اند از:

• آمار، روش‌تحقیق و روا‌ن‌سنجی
• فیزیولوژی اعصاب و غدد با تأکید بر روانشناسی شناختی
• آسیب‌شناسی روانی (بالینی و استثنائی)
• روانشناسی تحولی و شخصیت
• مباحث اساسی در روانشناسی (عمومی)

منابعی که برای هریک از این دروس پیشنهاد می‌شود بخوانید، همان‌هایی هستند که برای کنکور کارشناسی ارشد باید مطالعه کنید. بنابراین، اگر کنکوری هستید، لازم نیست مجدداً منابع دیگری را مطالعه کنید و اگر هنوز کنکوری نیستید با شرکت در المپیاد با یک تیر، دو نشان می‌زنید.

در واقع، همان‌طور که برای کنکور منظم برنامه می‌ریزید و با سخت‌کوشی به هدف‌های روزانه و کوتاه‌مدت خود می‌رسید، المپیاد هم باید طی یک برنامه‌ریزی مشخص پی گرفته شود؛ نه مانند امتحان‌هایی که در طول ترم مطالب آن‌ را مطالعه نمی‌کنید  و صرفاً شب امتحان به سراغ آن می‌روید. این‌گونه درس‌خواندن، با المپیاد مطابقت چندانی ندارد. 

به‌عنوان راهنمایی مختصر و مفید درخصوص منابعی که میتوانید مطالعه کنید، به‌نقل از خانم «نیکو پیشکاری»، می‌توانید برای هردرس کتاب‌های زیر را مطالعه کنید.

• برای درس آمار و روش تحقیق از کتاب‌های احتمالات و آمار کاربردی و روش تحقیق دکتر دلاور، برای درس فیزیولوژی اعصاب و غدد و روانشناسی فیزیولوژیک نیز از کتاب «روانشناسی فیزیولوژیک کالات» و از جزوات دکتر «پیری» استفاده کرد.
• برای درس رشد، آموزش‌ مجازی رشد روان‌آموز در کنار مطالعۀ کتاب «رشد کرین» بسیار مفید است.
• کتاب شخصیت شولتز برای مرحلۀ اول و کتاب «شخصیت فیست» برای مرحلۀ دوم توصیه می‌شود.
• برای درس شناختی، مطالعۀ برخی از فصول کتاب « روانشناسی شناختی استرنبرگ» و کتاب‌های «DSM» و «آسیب شناسی روانی هالجین» برای آسیب‌شناسی المپیاد بسیار مناسب و کمک‌کننده هستند.

در پایان این بخش هم باید گفت که دروس مرحلۀ نهایی المپیاد عیناً مشابه مرحلۀ اول المپیاد غیرمتمرکز است؛ اما برای مرحلۀ دوم، منابع مرحلۀ اول باید مجدداً عمیق‌تر و مفهومی‌تر مطالعه شود.

سؤالات المپیاد چه تفاوتی با کنکور کارشناسی‌ارشد روانشناسی دارد؟

همان‌طور که اشاره شد، المپیاد چه به‌صورت متمرکز و چه غیرمتمرکز دارای دومرحله است که کیفیت و شدت دشواری سؤالات با یکدیگر متفاوت هستند. در المیپاد به‌صورت متمرکز، مرحلۀ اول همان کنکور کارشناسی‌ارشد است که سؤالات تستی است اما در المیپاد به‌صورت غیرمتمرکز، سؤالات مرحلۀ اول تشریحی است و در مرحلۀ نهایی که پذیرفته‌شدگان مرحلۀ متمرکز و غیرمتمرکز با هم رقابت می‌کنند، سؤالات تشریحی است.

اگر هم‌زمان برای کنکور کارشناسی‌ارشد و المپیاد روانشناسی مطالعه می‌کنید، تلاش کنید تا برای هردو نوع سؤالات چهارگزینه‌ای (کنکور کارشناسی‌ارشد) و تشریحی (المپیاد) خودتان را آماده کنید.

نمونه‌هایی از سؤالات مرحلۀ نخست و نهایی المپیاد روانشناسی

از سؤالات المپیاد روانشناسی مرحلۀ اول می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. خودمیان‌بینی مستقیم و غیرمستقیم مربوط به نظریۀ پیاژه را نام ببرید و با مثال توضیح دهید.
2. زیربنای شخصیت را در دیدگاه رفتارگرایی، روانکاوی و انسان‌گرایی با هم مقایسه کنید.
3. نشانه‌های تک‌چشمی را نام ببرید و توضیح دهید.
4. سبب‌شناسی‌های مربوط به اختلال ADHD را تشریح کنید.
5. اختلال شخصیت ضداجتماعی را براساس متغیرهای بی‌باکی و برانگیختگی پایین مغز تفسیر کنید.

چند نمونه از سؤالات مرحلۀ نهایی المپیاد:

• آزمون برج هانوی چیست و چه کاربردی دارد؟
• سبب‌شناسی مشکلات جنسی (اختلالات پارافیلیک) را شرح دهید.

همان‌طور که مشاهده کردید، دانشجویان در مرحلۀ دوم المپیاد روانشناسی با سؤالات متفاوتی روبه‌رو می‌شوند که شاید تا به‌حال نشنیده‌باشند؛ ولی با کمی دقت و از روی لغات کلیدی سؤال می‌توانند مطالب را به آموخته‌های قبلی خود ارتباط دهند و از پس سؤالات برآیند. سؤالات این مرحله هم سبک و سیاقی مشابه سؤالات مرحلۀ اول دارند.

سخن آخر

در این مقاله سعی کردیم که المپیاد روانشناسی را با تمام زیروبم آن بررسی کنیم، تا ابهامی از آن در ذهنتان باقی‌نماند. با‌این‌حال، اگر فکر می‌کنید نکته‌ای باقی مانده است که بررسی نشده و یا هنوز سؤالی در ذهنتان دارید که به آن پاسخ داده نشده است، برای ما پیغام بگذارید تا در اسرع وقت پاسخ شما را بدهیم.