کنکور دکتری روانشناسی را به‌سلامت پشت‌سر گذاشته‌اید، حدنصاب نمرۀ آزمون کتبی را به‌دست آورده‌اید، انتخاب رشته را انجام داده‌اید و حالا به مصاحبۀ دکتری دعوت شده‌اید. بابت همۀ این‌ها دمتان حسابی گرم! خب هنوز تا دکتر شدن، راه زیادی مانده‌است که استارتش با قبولی در مصاحبه زده می‌شود. ما در این مسیر، قدم‌به‌قدم همراهیتان می‌کنیم تا برای مصاحبه دکتری آماده شوید. در ادامه هر آن‌چه را که لازم است درباره نحوۀ مصاحبه آزمون دکتری روانشناسی بدانید را، با هم مرور می‌کنیم؛ سوالات، نحوۀ امتیازدهی، مدارک لازم برای مصاحبۀ دکتری و هر چیز دیگری که ذهنتان را به خودش مشغول کرده‌است.
لیست مطالب
مصاحبه دکتری روانشناسی چنددرصد در قبولی موثر است؟
برای نشستن روی صندلی مقطع دکتری روانشناسی، 30درصد کار به نتیجه مصاحبه بستگی دارد. در کارنامه انتخاب رشته دکتری، حد نصاب دعوت به مصاحبه ، اعلام می‌شود و دانشگاه‌ها در بازۀ زمانی مشخص‌شده ازسوی سازمان سنجش که معمولا در اردیبهشت‌ماه است، جلسات مصاحبۀ آزمون دکتری روانشناسی را برگزار می‌کنند.
نتیجه مصاحبه دکتری را ترکیبی از قواعد معین و عرف دانشگاه‌ها تعیین می‌کند؛ قواعد می‌گویند عملکرد علمی و پژوهشی دانشجوی داوطلب دکتری باید امتیازدهی شود اما این امتیازدهی را عرف هر دانشگاه است که تعیین می‌کند و بستگی به نظر استادها دارد.
بنابراین یک چهارچوب کلی مشخص وجود ندارد و شرایط، دانشگاه به دانشگاه فرق می‌کند. با این‌حال ما سعی کرده‌ایم براساس تجربیات مصاحبه دکتری روانشناسی تا امروز، همه نکات برای موفقیت در مصاحبۀ آزمون دکتری را جمع‌آوری کنیم.
مطالب مرتبط: منابع آزمون دکتری روانشناسی
امتیازدهی در مصاحبه دکتری روانشناسی به چه صورت است؟
بخشی از امتیازی که در جلسۀ مصاحبه می‌گیرید، بستگی به این دارد که چقدر چنته‌تان پر باشد. اگر از آن دانشجوهای درس‌خوان نورچشمی استادها بوده‌اید، مرحلۀ علمی و پژوهشی را راحت و سبک رد می‌کنید. در ادامه، براساس شیوه‌نامۀ آموزشی سازمان سنجش، همۀ مواردی را که در جدول ارزیابی نمره می‌گیرند، با هم بررسی می‌کنیم.
- امتیاز آموزشی: حداکثر 30
در جدول امتیاز آموزشی، سوابق تحصیلی شما در دو مقطع قبلی سنجیده می‌شود. معدل خوب دوران کارشناسی و کارشناسی‌ارشد، از موارد امتیازآور است اما امتیازش به تشخیص کمیتۀ مصاحبه‌کننده بستگی دارد؛ چون سطح و کیفیت دانشگاه محل تحصیل شما را هم درنظر می‌گیرند است.
پس معدل بالاتر در یک دانشگاه شهریه‌پرداز در مقایسه با معدل پایین‌تر در دانشگاهی دولتی، امتیاز کمتری می‌گیرد. طول مدت تحصیل و رتبه در المپیادهای علمی هم در این جدول، نمره می‌گیرد.
جدول 1- نحوۀ محاسبه امتیازات آموزشی در مصاحبه دکتری روانشناسی
| ردیف | نوع فعالیت | حداکثر امتیاز | نحوۀ ارزیابی (طبق نظر کمیتۀ مصاحبه‌کننده) | امتیاز مکتسبه |
| 1 | مدل و کیفیت دانشگاه محل تحصیل دوره کارشناسی | تا 6 امتیاز | ||
| 2 | معدل و کیفیت دانشگاه محل تحصیل دوره کارشناسی‌ارشد ناپیوسته | تا 5 امتیاز | ||
| 3 | طول مدت تحصیل در دوره کارشناسی | 3 امتیاز | ||
| 4 | طول مدت تحصیل در دوره کارشناسی‌ارشد ناپیوسته | 3 امتیاز | ||
| 5 | برگزیدگان المپیادهای علمی دانشجویی | 5 امتیاز | رتبه 1: تا 5 امتیاز- رتبه 4 تا 6: 4 امتیاز- رتبه 7 تا 9: 3 امتیاز- رتبه 10 تا 12: 2 امتیاز- رتبه 13 تا 15: 1 امتیاز | |
| 6 | مدرک زبان معتبر | 8 امتیاز | طبق جدول 3 | |
| جمع | 30 امتیاز | |||
- رزومه پژوهشی: حداکثر 40 امتیاز
همۀ آن‌چه تا امروز به‌عنوان فعالیت فوق درسی انجام داده‌اید، به‌علاوه کیفیت پایان‌نامه‌تان، امتیاز می‌گیرد. پس قبل از راهی مصاحبه دکتری شدن، به متن پایان‌نامۀ کارشناسی ارشدتان نگاهی بیندازید چون درباره‌اش از شما سوال خواهندکرد؛ «عنوان پایان‌نامه‌ات چی بود؟»، «کمی درباره‌اش توضیح بده.»، «از چه منابعی استفاده کردی؟»، «به چه روشی پیش رفتی؟» قرار نیست پایان‌نامه‌تان بررسی شود، لازم هم نیست دوباره ازش دفاع کنید؛ فقط لازم است ارائه‌ا‌ی مختصر و مسلط از آن، داشته‌باشید. برویم ببینیم دستاوردهای علمی شما چطور در مصاحبه دکتری، ارزیابی می‌شوند.
جدول 2- نحوۀ محاسبه امتیازات پژوهشی در مصاحبه دکتری روانشناسی
| ردیف | نوع فعالیت | حداکثر امتیاز | نحوۀ ارزیابی (طبق نظر کمیته مصاحبه‌کننده) | امتیاز مکتسبه |
| 1 | 1-1 مقالات علمی-پژوهشی (داخلی و خارجی) مرتبط با رشته تحصیلی 2-1 گواهی ثبت اختراع موردتأیید سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی ایران 3-1 برگزیدگی در جشنواره‌های علمی معتبر | 22 امتیاز | -هر مقاله تا 7 امتیاز، مطابق آیین‌نامه ارتقا – گواهی ثبت اختراع بین‌المللی تا 7 و داخلی تا 5 امتیاز – برگزیدگی داخلی تا 3 و خارجی تا 7 امتیاز | |
| 2 | مقالات علمی-ترویجی مرتبط با رشته تحصیلی | 6 امتیاز | هر مقاله تا 2 امتیاز مطابق آیین‌نامه ارتقا | |
| 3 | مقالات چاپ‌شده در کنفرانس‌های معتبر (داخلی یا خارجی) | 4 امتیاز | کنفرانس‌های خارجی تا 2 و داخلی، 1 امتیاز | |
| 4 | تألیف یا ترجمۀ کتاب مرتبط با رشته تحصیلی | 4 امتیاز | ||
| 5 | کیفیت پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد | 4 امتیاز | عالی تا 4 و بسیارخوب تا 2 امتیاز | |
| جمع | 40 امتیاز | |||
- نحوۀ محاسبه امتیاز مدارک زبان| حداکثر 8 امتیاز
مسلط بودن به زبان انگلیسی، به‌ویژه اگر مدرک معتبری هم داشته‌باشید، از شما درنظر تیم مصاحبه‌کننده، دانشجوی دکتری کاربلدتری می‌سازد. حتی بعید نیست که بخشی از مکالمه، به‌زبان انگلیسی پیش برود. تجربۀ مصاحبه‌های قبلی می‌گوید که ممکن است متنی تخصصی مرتبط با رشته‌تان و به زبان انگلیسی بدهند و از شما بخواهند ترجمه‌اش کنید یا معنی چندتا واژۀ تخصصی را ازتان بخواهند.
جدول 3- همترازی نمرات آزمون‌های ملی و بین‌المللی زبان انگلیسی
| MSRT | IELTS | TOEFL IBT | TOEFL CBT | TOEFL PAPER+TOLIMO | حداکثر امتیاز |
| 100-95 | 9 – 5.7 | 113 -120 | 263 – 300 | 625 – 680 | ۸ |
| 90 | 7 | 100 | 250 | 600 | 8 |
| 85 | 5.6 | 90 – 91 | 232 | 575 | 7 |
| 80 | 6 | 79 – 80 | 213 | 550 | 6 |
| 75 | 5.5 | 69 – 70 | 196 | 525 | 5 |
| 70 | 5 | 56 – 60 | 173 | 500 | 4 |
| 65 | 4.5 | 49 – 50 | 152 | 475 | 3 |
| 55 | 4 | 39 – 40 | 133 | 450 | 2 |
| 45 | 3.5 | 30 – 29 | 113 | 425 | 1 |
جدول شماره 4- امتیازات مصاحبه
| شاخص ارزیابی | حداکثر امتیاز |
| تسلط در تجزیه و تحلیل مسائل علمی و پاسخگویی به سوالات | 3 امتیاز |
| وسعت نظر، نوآوری و کارآفرینی | 3 امتیاز |
| شخصیت، متانت و نحوه تعامل | 3 امتیاز |
| نگرش و اطلاعات فناورانه مرتبط با رشته تحصیلی | 3 امتیاز |
| توانایی فن بیان و انتقال مطالب | 3 امتیاز |
| هم‌راستایی زمینۀ پژوهشی داوطلب با اولویت‌های علمی اعضای گروه | 15 امتیاز |
| جمع | 30 |
مطالب مرتبط: تفاوت دکتری روانشناسی وزارت بهداشت و وزارت علوم
در مصاحبه دکتری روانشناسی چه سوالاتی پرسیده می شوند؟
بالاتر گفتیم که آن‌چه در جلسۀ دکتری می‌گذرد، دانشگاه‌به‌دانشگاه متفاوت است بنابراین نمی‌توانیم اطلاعات کاملا دقیقی دربارۀ سوالات مصاحبه دکتری بدهیم بلکه صرفا می‌توانیم از یک چهارچوب کلی تقریبا مشابه حرف بزنیم. ابتدای جلسه، به معرفی شما و چه خبر و این‌روزها چه می‌کنی، می‌گذرد.
برخورد اول، خیلی مهم است پس حواستان باشد چه تصویری از خودتان ارائه می‌دهید. نه زیادی رسمی و خشک رفتار کنید و نه بیش‌ازحد گرم بگیرید. بد به دلتان راه ندهید.
همان‌طور که استادها درحال ارزیابی شما هستند، شما هم در ثانیه‌های اول، از ظواهر امر دستتان می‌آید که جو جلسه چطور است و چه باید بکنید.
چرا می‌خواهید ادامه تحصیل بدهید؟
بخشی از سوالاتی که با آن‌ها روبه‌رو خواهیدشد، همان‌هایی است که دربارۀ عملکرد علمی و پژوهشی‌تان در مقاطع قبلی از شما می‌پرسند و بخش دیگر سوالات، ناظر به مقطع تحصیلیِ در پیش رو است؛ «انگیزه و هدفت از دکتری خوندن چیه؟» جواب این سوال به این دلیل مهم است که دانشگاه می‌خواهد ظرفیت محدودش برای مقطع دکتری را به کسانی اختصاص بدهد که برنامۀ مشخص و دقیقی از ادامه‌تحصیل داشته‌باشند.
بنابراین جواب‌هایی مثل «خب دیگه این‌روزها مدرک ارشد که به‌درد نمی‌خوره.» تیم مصاحبه‌کننده را حسابی ناامید می‌کند. میزان زمانی که قصد دارید برای درس خواندن صرف کنید هم در چشم استادها اهمیت زیادی دارد.
دانشجوهایی که حسابی مشغله دارند، از نظر تیم مصاحبه‌کننده، نمی‌توانند آن‌طور که باید و شاید، دل به درس و تحقیق و پژوهش بدهند.
در مقطع دکتری چه خواهیدکرد؟
چشم‌انداز تحصیلی شما آن‌قدر برای استادها مهم است که ممکن است دربارۀ موضوع رساله‌تان هم چیزهایی بپرسند. البته لازم نیست هول کنید و با پروپوزال سر جلسه حاضر شوید! منظور این است که دانشگاه می‌خواهد مطمئن شود شما دکتری خواندن را صرفا برای دکتر صدا زده شدن، انتخاب نکرده‌اید و دورنمایی از آیندۀ علمی و پژوهشی رشته‌تان در ذهن دارید.
بنابراین وقتی به آمادگی قبل از مصاحبه دکتری فکر می‌کنید، نگاهتان باید به آینده باشد. از خودتان بپرسید که در رشته‌تان به چه چیزی می‌خواهیدبرسید. تازه‌ترین پژوهش‌های انجام‌شده در حوزۀ تخصصی شما، مسئله‌ای که همیشه ذهنتان را درگیر کرده یا توسعه دادن تحقیقاتتان دربارۀ موضوع پایان‌نامۀ ارشدتان، می‌تواند دربارۀ رسالۀ دکتری به شما ایده بدهد.
چقدر به رشته‌تان مسلط هستید؟
بعضی از دانشگاه‌ها، در جلسۀ مصاحبه دکتری، امتحان می‌گیرند. ممکن است یک برگه بگذارند پیش‌رویتان و از مباحث پایه‌ای رشته‌تان چندتا سوال بپرسند، شاید هم به آزمون شفاهی اکتفا کنند. خب شما بیدی نیست که با این بادها بلرزید چون تازه کنکور داده‌اید و به مباحث رشته‌تان مسلط‌اید.
با این‌حال در فرصتِ باقی‌مانده تا مصاحبه، بد نیست مروری روی نظریه‌ها و مفاهیم داشته‌باشید تا کم نیاورید. علاوه‌بر مباحث تخصصی رشته‌تان، خوب است که روی چندوچون تحصیل در مقطع دکتری هم مسلط باشید. به چارت درسی دانشگاهی که برای مصاحبه رفته‌اید، نگاهی بیندازید.
مدارک مورد نیاز برای مصاحبه دکتری روانشناسی چیست؟
دانشگاه‌ها، مدارک موردنیاز برای حضور در جلسۀ مصاحبه را روی سایتشان اعلام می‌کنند که بسته به دانشگاه مدنظرتان، باید آن‌ها را به همان فرمت و ترتیبی که ازتان خواسته می‌شود، آماده کنید.
در بعضی از دانشگاه‌ها، مدارک موردنیاز را باید در زمان مقرر روی سایت آپلود یا به آدرس تعیین‌شده ایمیل کنید و بعضی از دانشگاه‌ها، نسخۀ فیزیکی یا اسکن‌شدۀ مدارک (روی سی‌دی) را می‌خواهند که باید همراهتان ببرید. به‌طور کلی مدارک و شرایط مصاحبه، مشابه لیستی است که در ادامه می‌آید.
1. مدارک شناسایی
اصل و کپی شناسنامه و کارت ملی، عکس پرسنلی و فیش واریزی مبلغ تعیین‌شده ازسوی دانشگاه برای شرکت در جلسۀ مصاحبه (این مبلغ و نحوۀ پرداخت آن، در اطلاعیۀ دانشگاه‌ها اعلام می‌شود.)
2. مدارک تحصیلی
اصل مدرک کارشناسی، اصل مدرک کارشناسی‌ارشد، ریزنمرات یا گواهی اشتغال به تحصیل برای دانشجوهای سال آخری و مشغول دفاع از پایان‌نامه
3. مستندات سوابق علمی و پژوهشی
مستندات علمی که باید با خودتان ببرید، بستگی به این دارد که در جدول‌های شماره 2 و 3 جلوی کدام یک از موارد امتیازآور تیک زده باشید.
گواهی پذیرش و چاپ مقاله‌ها، گواهی ثبت اختراع، مدارک زبان، یک نسخه از کتاب تألیف یا ترجمه‌شده‌‌تان، گواهی تدریس، گواهی کسب رتبه در جشنواره‌های علمی داخلی و معتبر بین‌المللی، گواهی کسب رتبه در المپیادهای علمی، اصل گواهی عضویت هیئت علمی (رسمی-قطعی) یا (رسمی-آزمایشی) موردتأیید برای کسانی که از سهمیۀ «مربی» استفاده خواهندکرد، ضروری است.
4. توصیه‌نامه
بعضی از دانشگاه‌ها از شما می‌خواهند که یک یا چند توصیه‌نامه از استادهای مقاطع تحصیلی قبلی‌تان -در بیشتر موارد استادراهنمای پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد- داشته‌باشید.
سخن پایانی
در مطلب فوق تمامی موارد مهم دربارۀ مصاحبه دکتری روانشناسی را پوشش دادیم. چنانچه هنوز ابهاماتی دراین باره دارید، می توانید با کارشناسان ما در قسمت نظرات درمیان بگذارید.
منابع
آیین نامه نحوه امتیازدهی در مصاحبه دکتری روانشناسی
سوالات متداول
1. نتایج نهایی مصاحبه آزمون دکتری کی اعلام می شود؟
سازمان سنجش، نتایج نهایی مصاحبه دکتری را در نیمه اول شهریورماه اعلام می‌کند.
2. زمان برگزاری مصاحبه آزمون دکتری کی اعلام می شود؟
بعد از اعلام نتایج انتخاب رشتۀ دکتری ازسوی سازمان سنجش، باید به سایت دانشگاهی که از شما دعوت به مصاحبه کرده‌است، مراجعه کنید تا از زمان و مدارک مصاحبه مطلع شوید. بازۀ زمانی مصاحبۀ دکتری معمولا بین نیمه اردیبهشت تا اواخر خرداد است.
3. نداشتن مقاله در مصاحبه دکتری تأثیر منفی می‌گذارد؟
مقاله، تنها یکی از موارد امتیازآور در مصاحبه به‌شمار می‌رود. رزومه قوی و آمادگی شما در جلسه مصاحبه، طبق آن‌چه گفته شد، می‌تواند امتیاز منفی مقاله نداشتن را جبران کند.
