شرایط مختلف بسیاری بر درس خواندن و بیشترشدن راندمان اثرگذار هستند. یکی از این مؤلفه‌ها، محیطی است که در آن درس می‌خوانید. ممکن است شما ساعت‌ها درس بخوانید اما به‌دلیل انتخاب محیط نامناسب، بازدهی پایینی داشته‌باشید یا برعکس، ممکن است ساعت‌های کمی درس بخوانید ولی بنا به کیفیت مطالعه‌تان در محیط مناسب، راندمان بیشتری داشته‌باشید. بنابراین انتخاب بهترین مکان درس خواندن برای کنکور، از موضوعات مهم برای دوستان کنکوری است. در این مقاله می‌خواهیم درمورد محیط‌هایی که می‌توانند برای درس خواندن و تمرکز بیشتر مناسب باشند، صحبت کنیم.
لیست مطالب
تفاوت‌های فردی، عاملی مهم در انتخاب مکان درس خواندن
در ابتدا باید بدانید که هیچ بهترین محیطی برای همۀ افراد وجود ندارد و محیط‌های متفاوت، اثرات مختلفی بر تمرکز و یادگیری افراد مختلف دارد.
غالبا افراد به محیطی ساکت و آرام برای تمرکز بیشتر احتیاج دارند، این درحالی است که سکوت محیط برای برخی باعث عدم تمرکز می‌شود.
چون انتخاب فضای مناسب برای درس خواندن فرد به فرد متفاوت است، صرفا می‌توانیم پیشنهادهایی در این‌باره به شما بدهیم تا درنهایت با توجه به ویژگی‌های شخصی خودتان، مکان مناسب مطالعه‌تان را انتخاب کنید.
بهترین مکان درس خواندن برای کنکور، چه ویژگی‌هایی دارد؟
خب گفتیم هیچ‌کس بهتر از خود شما نمی‌تواند تعیین کند که درس خواندنتان کجا و در چه شرایطی، بیشترین بازده را خواهدداشت با این‌حال می‌توانیم در حالت کلی، یک‌سری ویژگی برای مکان مطالعه، تعریف کنیم.
ویژگی های مکان مناسب درس خواندن؛
- پرهیاهو و پررفت‌وآمد نباشد
حتی افرادی که در محیط بسیار ساکت، تمرکزشان به هم می‌خورد هم در مکان‌های بسیار شلوغ و پرتردد تمرکزشان افت می‌کند.
بنابراین محیطی مناسب است که در آن افراد زیاد و صداهای بلند وجود نداشته‌باشد. وجود یک صدای پس‌زمینۀ یک‌نواخت و آرام، می‌تواند مشکل سکوت مطلق را برای کسانی که با آن راحت نیستند، حل کند.
- ساده باشد
محیط‌های سرشار از رنگ‌های شدید، وسایل تجملاتی، قاب‌های عکس مختلف، جزئیات زیاد و محرک‌هایی که به‌‌طور ناخواسته توجه انسان را به خود جلب می‌کنند، نمی‌توانند برای درس‌خواندن مناسب باشند چراکه تمرکز فرد تقسیم می‌شود و بخش کمتری از آن صرف مطالعه و یادگیری می‌شود.
- مرتب باشد
فضاهای شلوغ و نامرتب اثرات جالبی بر یادگیری نمی‌گذارند، هم به دلیلِ گفته‌شده در مورد قبل و هم به دلیل ایجاد نوعی حس خمودگی در فرد که متعارض با انگیزۀ لازم برای مطالعه است.
- نور کافی داشته باشد
نور محیط را تنظیم کنید. نور کافی به شما انرژی بیشتری می‌دهد و کم یا زیاد بودنش ممکن است باعث خستگی یا خواب‌آلودگی شود.
بنابراین شاید لازم باشد تغییر کوچکی در چیدمان محیط ایجاد کنید؛ پردۀ سنگین تیره‌رنگی که اتاق را تاریک می‌کند، برای مکان مطالعه مناسب نیست؛ همچنین تابش مستقیم آفتاب، می‌تواند باعث گرمای زیادی و بی‌حوصلگی و حتی سردرد شود.
- میز و صندلی مناسب داشته باشد
مهم است که جایگاه نشستن شما مناسب باشد؛ طوری که هم حواستان را به خودش پرت نکند و هم زیادی راحت نباشد که باعث خواب‌آلودگی و گیجی شود. بهتر است پشت میز و صندلی نسبتا رسمی و استاندارد بنشینید.
- دمای متعادل دارد
دما و تهویۀ مناسب از این حیث مهم است که محل مطالعه زیادی گرم یا سرد باشد، دچار تعریق و گرمازدگی و یا خواب‌آلودگی و سرماخوردگی می‌شوید و هرکدام از این‌ها می‌توانند یادگیری را مختل کنند.
- امکانات لازم را داشته باشد
مکان مطالعه بهتر است شامل ساعت و برنامۀ درسی‌تان باشد، چراکه زمان را به شما یادآوری می‌کند و به مدیریت و زمان‌بندی شما کمک می‌کند. بعضی‌ها از دیدن ساعت احساس خوشایندی ندارند.
اگر جزو این گروه هستید، می‌توانید ساعت را از جلوی چشمتان بردارید اما به‌هرحال جایی در اتاق نگهش دارید که زمان ازدستتان درنرود. همچنین بهتر است کنار خود خوراکی‌های کوچک و مقوی و آب کافی داشته‌باشید، که هروقت احساس نیاز کردید به‌جای بلند شدن که باعث حواس‌پرتی است، از آن‌ها استفاده کنید.
- لباس مناسبی پوشیده باشید
شاید فکر کنید که نوع لباس پوشیدن چه ربطی به محیط دارد ولی از نظر ما هرچیزی که شما را احاطه کند، نوعی محیط است و لباس هم از این قاعده مستثنی نیست.
بعضی‌ها در لباس‌های رسمی انگیزۀ بیشتری برای درس‌خواندن دارند و انگار مطالعه را این‌طوری جدی‌تر می‌گیرند و برخی دیگر، در لباس‌های رسمی معذب هستند و نمی‌توانند تمرکز لازم را داشته‌باشند.
پیشنهاد ما این است که راحتی بدن را ملاک قرار بدهید، چراکه اگر در مضیقه باشد باعث حواس‌پرتی خواهدشد.
- از فضای مجازی دور باشد
بهتر است محیطی که برای درس‌خواندن انتخاب کرده‌اید، فاقد دستگاه‌هایی مانند تلویزیون، کامپیوتر، لپ‌تاپ و موبایل باشد (اگر از آن‌ها استفادۀ درسی نمی‌کنید) چراکه صرف وجودشان -حتی اگر دربرابر وسوسۀ استفاده از آن‌ها مقاومت کنید- باعث کاهش تمرکز می‌شود؛ چون به‌هرحال همین وسوسه، خودش مایۀ حواس‌پرتی است.
مطالب مرتبط: راه های افزایش تمرکز برای کنکوری ها
محیط‌های نامناسب برای درس‌خواندن
علاوه‌بر محیط‌های نامناسب گفته‌شده در قسمت قبل، مثل اتاق نامنظم، شلوغ، پر از محرک‌های مختلف، گرم یا سرد، کم‌نور یا پرنور و…، مکان‌های دیگری هم هستند که به‌درد درس خواندن نمی‌خورند اما خیلی از کنکوری‌ها به‌اشتباه از آن‌ها استفاده می‌کنند.
یک قاعدۀ کلی را یادتان باشد؛ اگر بخش خاصی از خانه مربوط به کار مشخصی است، نباید آن را به‌عنوان مکان مطالعه انتخاب کنید.
مثلا تخت‌خواب یا هر قسمت دیگری که مخصوص استراحت است، محل مناسبی برای درس خواندن نیست چون مغز شما یاد گرفته‌است که آن قسمت خانه مال عمل استراحت است و در آن، بیشتر از این‌که درس را بفهمید، خوابتان می‌گیرد.
وسایل حمل‌ونقل عمومی هم جای مناسبی برای خواندن محتوای دروس اصلی نیست چراکه شلوغ و پررفت‌وآمد و درحرکت‌اند. پس اگر می‌خواهید از زمان‌های مرده‌تان استفاده کنید، آن را به چیزهایی مثل مرور دروس یا لغات انگلیسی اختصاص بدهید که تمرکز بالایی نمی‌خواهند.
محیط‌های اشتراکی و درس‌خواندن کنار دوستان هم با این‌که مزایایی دارد اما ممکن است باعث حواس‌پرتی بشوند مگر این‌که برای استفاده از آن‌ها اصولی تعیین کنید و به آن اصول پایبند بمانید.
مطالب مرتبط: تقویت حافظه برای کنکور با چند روش ساده
کجا درس بخوانیم؟
حالا که معیارهای محل درس خواندن را می‌شناسید، وقتش رسیده ازبین گزینه‌های موجود، بهترین مکان مطالعه را انتخاب کنید. در ادامه محیط‌های را با هم بررسی می‌کنیم.
- خانه و اتاق شخصی
اولین و دردسترس‌ترین محیط برای درس‌خواندن، خانۀ خود آدم است. از مزیت‌های آن می‌توان به سهولت دسترسی و عدم اتلاف وقت در مسیر رفت‌وآمد اشاره کرد اما ممکن است معایبی هم داشته‌باشد؛ مانند این‌که بعضی‌ها در خانه، انگیزۀ لازم را ندارند و درس خواندن را جدی نمی‌گیرند.
ممکن است اعضای خانواده سروصدای زیادی داشته‌باشند و نمی‌توان همۀ افراد را کنترل و ساکت کرد که این امر خودش باعث حواس‌پرتی و اعصاب‌خردی خواهدبود.
اگر مزایای درس خواندن در خانه برای شما بیشتر از معایبش است، راه دور نروید اما حواستان به انگیزه، زمان‌بندی و برنامه‌ریزیتان هم باشد و یادتان نرود که ترجیحا در تخت‌خواب درس نخوانید.
- فضای آزاد
از نظر ما بهتر است فضای آزاد را به‌عنوان مکانی موقتی برای مطالعه انتخاب کنید، نه همیشگی. فضای آزاد، مانند پارک‌های دنج و خلوت برای تنوع و بهتر کردن حالتان می‌تواند مفید باشد اما معمولا نمی‌شود بر خلوتی و آرامش آن‌ها کنترل داشت بنابراین ممکن است زمان‌بندی شما را خراب کند و شما را از برنامه‌تان عقب بندازد.
- کتابخانه و سالن مطالعه
کتابخانه‌ها معمولا محیط‌های خوبی برای درس خواندن هستند؛ سرشار از کتاب‌ها و منابع مختلف برای استفاده و انگیزه‌بخش.
معمولا کتابخانه و سالن مطالعه همراه هم هستند ولی ممکن است هرکدام به‌تنهایی هم وجود داشته‌باشند. سالن‌های مطالعه فاقد معایبی هستند که در فضای آزاد یا خانه یا کافی‌شاپ ممکن است وجود داشته باشد. فضای مناسبی برای مطالعه در آن‌ها حاکم است، سروصدای خاص یا رفت‌وآمد زیادی در آن‌ها وجود ندارد و میز و صندلی‌های معمولا استانداردی هم دارد.
- کافی‌شاپ
اخیرا بستر مناسبی در بعضی از کافی‌شاپ‌ها برای مطالعه ایجاد شده‌‌است؛ میز مطالعه، سکوت نسبی و همچنین مشاهدۀ افرادِ درحال مطالعه می‌تواند برای گروهی از افراد، حس رقابت و انگیزۀ درس خواندن ایجاد کند.
البته کافی‌شاپ معایبی هم دارد، مثل هزینۀ نسبتا بالا، سروصدا، رفت‌وآمدهای گهگاهی و این احتمال که ممکن است روزی برای شما جای خالی نداشته‌باشد.
مطالب مرتبط: موثرترین روش های خلاصه نویسی برای کنکور
چگونه با محیط مناسب سازگار شویم؟
بهتر است معمولا در زمان‌های مشخص و در یک‌جای ثابت درس بخوانید. این‌طوری و در طی زمان، مغزتان به آن زمان و مکان شرطی می‌شود، راحت‌تر با درس‌خواندن کنار می‌آید، تمرکز بیشتری می‌گیرد و دیرتر خسته می‌شود.
زمان انتخاب مکان مطالعه، به نحوه‌ای که در آن بیشترین یادگیری را دارید هم توجه داشته‌باشید. ممکن است یکی هنگام راه‌رفتن بیشتر از حین نشستن مطلب را یاد بگیرد، یا یکی زمانی که بلندبلند مطالب را به خود توضیح می‌دهد، بیشتر متوجه شود.
خب برای این افراد سازگاری با محیطی مثل سالن مطالعه و کتابخانه، سخت است و اصلا نیازی هم نیست که حتما با چنین محیط‌هایی سازگار شوند، فقط باید محیط متناسب با خود را انتخاب کنند.
از بین مکان‌های گفته‌شده با توجه به سبک یادگیری خود، هرکدام را در آن راحت‌ترید، انتخاب کنید. راحتی ملاک مهمی است، چراکه هرگونه ناراحتی چه جسمانی و چه روانی می‌تواند تمرکز شما را به خود اختصاص دهد و از یادگیری‌تان بکاهد، همچنین در درازمدت ممکن است منجر به مشکلات عدیدۀ دیگری شود.
سخن پایانی
بهتر است قوانینی برای مطالعۀ خود تعیین کنید و برنامه‌ریزی درسی منظمی داشته‌باشید. نظم محیطی و انضباط برنامۀ درسی به هم کمک می‌کنند و باعث پیشرفتی دوچندان می‌شوند.
در مطلب فوق از وبلاگ روان آموز سعی کردیم تا مهم‌ترین نکات دربارۀ مکان درس خواندن مناسب را با شما به اشتراک بگذاریم. اگر گمان می‌کنید تجربه شخصی‌تان درباره این موضوع می‌تواند به سایر افرادی که این مقاله را می‌خوانند کمک کند، در قسمت نظرات با ما در میان بگذارید.
مطلب پیشنهادی برای دانشجویان روانشناسی ⇐ منابع ارشد روانشناسی
