شخصی سازی برنامه درسی‌مان در سال کنکور را چطور انجام بدهیم بهتر است؟ سوال خوبی است اما سوال بهتر این است که «چطور برای کنکور برنامهریزی نکنیم؟» یعنی چی؟ خب بیا برای مثال یک تُک‌پا با هم برویم خرید! یک بوتیک همین نزدیکی‌هاست و شلواری عالی و باکیفیت توی ویترین گذاشته که هوش از سر آدم می‌برد. فوری می‌رویم شلوار را می‌خریم و برمی‌گردیم. لازم نیست بپوشی‌اش. آن‌قدر شلوار خوش‌ترکیبی است که مهم نیست سایزش بهت می‌خورد یا نه. به رنگش هم کاری نداشته‌باش. چه اهمیتی دارد پیراهنِ ست برایش داشته‌باشی یا نه وقتی این‌قدر شلوار خوبی است؟ این مدل خرید کردن را هیچ عقل سلیمی تأیید نمی‌کند، مگر نه؟
وقتی می‌گوییم «چطور برای کنکور برنامهریزی نکنیم» منظورمان همین است. آن برنامۀ درسی ظاهرا بی‌نقصی که مشاورهای کنکور، رفقایِ رتبۀ خوب‌آورده یا استادِ دلسوز توی ویترین موفقیت چیده‌اند اگر اندازۀ قد و قوارۀ درس خواندن تو نشود، حکم شلوار شیک و خوش‌ریختی را دارد که به تنت زار می‌زند.
خرید که نرفتیم، بیا برویم ببینیم یک برنامۀ درسی خوب شخصی‌سازی‌شده چه ویژگی‌هایی دارد. اگر می‌خواهی برای کنکور کارشناسی‌ارشد برنامهریزی کنی، مطلب درس خواندن برای کنکور ارشد را کی و چطور شروع کنیم؟ هم بهت کمک می‌کند بهتر و اصولی‌تر آغاز کنی.
برنامهریزی شخصی چه ویژگی هایی دارد؟
برنامهریزی کردن، سخت و زمان‌بر است مخصوصا وقتی پای کنکور درمیان باشد. هزارتا چیز را باید درنظر بگیری؛ چه درس‌هایی بخوانی؟ هر درس را چقدر بخوانی؟ برای هر منبع چقدر وقت بگذاری؟ کی تست بزنی و کی مرور کنی؟ کی بخوابی و کی بیدار شوی؟
بنابراین ممکن است به این نتیجه برسی که تعیین برنامۀ درسی‌ات را بسپاری به دیگری تا لازم نباشد با این‌همه موضوع درگیر شوی. راه فرار بدی به‌نظر نمی‌رسد اما اشکالش این‌جاست که فایدۀ برنامهریزی را زیر سوال می‌برد.
برنامۀ درسی قرار است به تو کمک کند از زمانت به‌طور بهینه استفاده کنی. قرار است تو را به تکلیف درس خواندن در طولانی‌مدت، پابیند نگه دارد و از گنگی و ابهام کاری که باید انجام بدهی، کم کند اما وقتی این برنامه، تو را خوب نشناسد، از پس هیچ‌کدام از این وظایف برنمی‌آید.
حالا چطور باید خودت را به برنامه‌ات بشناسانی تا بتواند کمکت کند؟
1. یک، دو، سه آزمایش کن!
برنامهریزی، اصول و قواعدی برای خودش دارد و همین‌طوری الابختکی و بی‌حساب‌وکتاب نیست. پس نه‌تنها هیچ اشکالی ندارد که از یک کاربلد کمک بگیری، بلکه خیلی هم عالی است اما این کمک باید درحد آشنایی با چهارچوب کلی برنامهریزی باشد.
برای آن‌که دستت بیاید به این چهارچوب کلی چه جزئیاتی باید استفاده کنی، بهتر است با یک برنامۀ کوتاه‌مدت آزمایشی شروع کنی. این تایم کوتاه یکی، دو هفته‌ای برای آشنایی تو و برنامه با هم مفید است.
مطالب مرتبط: موثرترین روش های خلاصه نویسی برای کنکور
2. واقع‌بین باش
برنامه باید عملی و قابل اجرا باشد. شاید بدیهی به‌نظر برسد اما بعضی‌وقت‌ها ما براساس ایده‌آل‌ها و استانداردهایمان برنامهریزی می‌کنیم نه براساس واقعیت‌ها.
فاصلۀ بین این دوتا هم معمولا آن‌قدر زیاد است که باعث می‌شود بی‌خیالِ برنامۀ کامل همه‌چیزتماممان بشویم چون هرچه می‌دویم، به خود ایده‌آلمان نمی‌رسیم و وسط‌های راه کم می‌آوریم.
پس به‌جای «من باید روزی 10 ساعت درس بخونم.» به این فکر کن که روزی چند ساعت، «می‌توانی» درس بخوانی. لیستی از کارهای روزمره‌ات بنویس. اولویت‌هایت را مشخص کن. فعالیت‌های قابل‌حذف یا کوچک‌شدن را بنویس. حالا برای زمانِ باقی‌مانده، برنامه بریز.
3. هدفت را مشخص کن
درس خواندن برای کنکور، قرار است تو را به کجا برساند؟ حالا لازم نیست خیلی فلسفی‌اش کنی و تا «از کجا آمده‌ام، آمدنم بهر چه بود» پیش بروی. در همین حد که بدانی هدفت از درس خواندن چیست، کفایت می‌کند؛ اما هدفِ مشخص عینی نه این‌که بگویی «دانشگاه قبول بشم.»
دقیقا چه رشته و گرایشی می‌خواهی بخوانی؟ کدام دانشگاه؟ کدام شهر؟ چقدر می‌توانی برای درس خواندن هزینه کنی؟ قرار است هم‌زمان با تحصیل کار هم بکنی؟ یک دورنمای روشن و قابل‌دستیابی برای خودت ترسیم کن تا بدانی برنامه‌ریزی‌ات باید چه مشخصاتی داشته‌باشد.
برنامۀ درسی کسی که هیچ انتخابی جز دانشگاه دولتی ندارد، با کسی که می‌تواند روی گزینۀ دانشگاه شهریه‌پرداز هم حساب کند، تفاوت زیادی دارد.
4. درس‌به‌درس پیش برو
به‌نظرت همۀ درس‌ها را می‌شود یک‌جور خواند؟ می‌شود برای همه‌شان به یک‌اندازه وقت گذاشت؟ خب طبعا برنامۀ درسی که ضریب اهمیت کمتری دارد باید فرق کند با درسِ ضریب بالا. درسی که در آن خیلی خوب نیستی، برنامۀ مطالعۀ متفاوتی لازم دارد با آن یکی درس که خواندنش برایت راحت و لذت‌بخش است.
بنابراین در برنامۀ شخصی‌ات، نقاط قوت و ضعفت را بگنجان. یکی از درس‌هایی که کنکوری‌ها را خیلی به چالش می‌اندازد، زبان انگلیسی است. مطلب فوت و فن زبان خواندن برای کنکور ارشد هم توصیه‌هایی برای چندوچون زبان خواندن دارد و هم بهت ایده می‌دهد که چطور برای هر درس، برنامۀ متناسب خودش را بنویسی.
مطالب مرتبط: تقویت حافظه برای کنکور با چند روش ساده
5. عادت‌هایت را بشناس
درس خواندن برای کنکور، اقتضائات تازه‌ای به زندگی‌ات تحمیل می‌کند؛ چیزهایی مثل شب‌ها زودتر خوابیدن، صبح‌ها زودتر بیدار شدن، منظم‌تر شدن و… اما قرار نیست از تو آدمِ کاملا تازه‌ای بسازد بنابراین فکر جنگیدن با عادت‌هایت را از سرت بیرون کن چون تغییر دادنشان ممکن است آن‌قدر زمان و انرژی ازت بگیرد که دیگر نایی برای درس خواندن باقی نگذارد.
عادت‌های یادگیری‌ات را یادداشت کن. درس خواندن برای تو، چطور راحت‌تر است؟ چه زمان‌هایی از روز معمولا بازده بیشتری داری؟ با چه سبکی بهتر یاد می‌گیری؟ عادت‌های شخصی‌ات چیست؟ برنامۀ شخصی‌سازی‌شده باید جایی برای ترجیحات و عادت‌های تو داشته‌باشد.
6. با خودت تعارف نکن
بعضی‌ها زودتر یاد می‌گیرند، بعضی‌ها دیرتر. بعضی‌ها درس خواندن را بیشتر دوست دارند و بعضی‌ها کمتر. بعضی‌ها قلق‌های درس خواندن را بلدند و پیش‌زمینۀ تحصیلی قوی‌تر دارند و بعضی‌ها، نه.
موقع برنامهریزی برای درس خواندن، باید به این فکر کنی که تو جزو کدام دسته از این بعضی‌ها هستی. اگر رفیقت برای فلان درس، فلان ساعت وقت می‌گذارد یا یک رتبه‌برتر کنکوری گفته که برای هیچ درسی کلاس کنکور نرفته؛ معنی‌اش این نیست که تو هم باید همان روند را پیش بگیری.
با توجه به شناختی که از عملکرد درسی خودت داری، به سرعت و میزان یادگیری‌ات فکر کن. روراست و بی‌تعارف، توانایی‌های درسی‌ات را مشخص کن. بعد تصمیم بگیر که روزی چند ساعت باید درس بخوانی و از کدام ابزارهای کمکی مثل کلاس و کتاب کمک‌آموزشی باید کمک بگیری.
مطالب مرتبط: بهترین مکان درس خواندن برای کنکور کجاست؟
7. انعطاف‌پذیر باش
درس خواندن برای کنکور، خیلی جدی است. قبول، ولی جنگ که نیست! در برنامۀ درسی‌ات برای اتفاق‌های پیش‌بینی‌نشده، فضایی درنظر بگیر؛ اگر روز مریض شدی، اگر کار واجبی پیش آمد، اگر یک زورِ خستگی و بی‌حوصلگی به انگیزه‌ات چربید.
یک گزینۀ «برای جبران…» در برنامه‌ات درنظر بگیر تا وقتی به‌ناچار از تکلیفی عقب می‌مانی، کل برنامه از هم نپاشد و بتوانی در روزهای دیگر، جبران مافات کنی.
سخن پایانی
اگر راهکار دیگری برای شخصی‌سازی برنامه درسی سراغ دارید که می‌تواند به افراد دیگر نیز کمک کند، در قسمت نظرات با ما به اشتراک بگذارید.
مطلب پیشنهادی برای دانشجویان روانشناسی ⇐ منابع ارشد روانشناسی
