نقشه راه فراتشخیصی برای فرمول بندی موردی و طرح ریزی درمان

معرفی کتاب

علاوه بر فرایند تشخیص و درمان اختلال‌مدار که تا سال‌ها موردتوجه روان‌شناسان و روان‌پزشکان بوده است، مطالعات و پژوهش‌های تجربی از روش دیگری سخن می‌گویند که تا به اکنون، سودمندی بیشتری داشته است. رویکرد فراتشخیصی، رویکردی جدید به اختلالات روانی است که سعی به شخصی‌سازی نشانه‌شناسی، تشخیص و درمان دارد.

از آن‌جایی که این شیوه، رویکردی جدید است نیاز به نقشۀ راه دقیق و گام‌به‌گام دارد. نقشۀ راهی که راشل فرانک و جوآن دیویدسون به‌خوبی از عهدۀ شرح و تصویر‌سازی آن در کتاب خود با عنوان نقشه راه فراتشخیصی برای فرمول بندی موردی و طرح ریزی درمان برآمده اند.

نویسندگان در این کتاب پس از توضیح چهارچوب نظری و بیان اهمیت و ضرورت اتخاذ این رویکرد درمانی، در بخش‌های بعدی به فرایندها، ابزارها و شیوه‌های جمع‌آوری، طرح‌ریزی برنامۀ درمان و مداخلات و در نهایت، چگونگی اجرا، سنجش پیشرفت و تغییرات رفتاری می‌پردازد.

با تورق کتاب متوجه می‌شویم که چرا نویسندگان از این کتاب به‌عنوان نقشۀ راه یاد می‌کنند؛ توضیحات ساده و گام‌به‌گام، مثال‌های متعدد و نقل کیس‌استادی‌های مرتبط، اشکال و جدول‌های توضیحی، انسجام محتوایی و پیروی از سلسله مراتب منطقی و علمی مطالب ازجمله ویژگی‌هایی است که این کتاب را به‌معنای واقعی لغت تبدیل به نقشۀ راه می‌کند.

دیدگاه و نظرات افراد شناخته‌شده دربارۀ این کتاب نیز تأییدی بر این ادعا است. در کنار ویژگی‌های مطلوبی که این کتاب دارد، ترجمۀ تخصصی و روان دکتر شهرام محمدخانی و محمد فرهودی‌منش به ارزشمندی و اعتبار بیشتر نسخۀ ترجمه‌شدۀ آن افزوده است.

روی‌هم رفته با نگاهی به ویژگی مثبت محتوایی و فیزیکی کتاب اعم کیفیت بالای جلد و صفحات و حجم مناسب می‌توان از این کتاب به‌عنوان یک منبع جامع و مناسب جهت آشنایی با رویکرد فراتشخیصی و کاربست آن در عمل یاد کرد.

این کتاب برای چه افرادی مناسب است؟

روان درمانگران: این کتاب با تشریح کامل رویکرد فراتشخیصی در بعد نظریه و عمل منبعی مناسب جهت تسلط بر تکنیک‌های درمانی رویکرد فراتشخیصی است.

دانشجویان روانشناسی: دانشجویان علاقه‌مند به فاز درمان و رویکردهای بالینی با مطالعۀ این کتاب به تکنیک و اصولی تجهیز می‌شوند که داده‌های تجربی به حمایت از سودمندی و اثربخشی بیشتر آن‌ها پرداخته‌اند.

توضیحات تکمیلی

راشل فرانک و جوآن دیدویدسون روانشناسانی هستند که فعالیت حرفه‌ای خود را با رویکرد روان‌پویشی آغاز و در ادامه با رویکردهای شناختی-رفتاری و رفتاردمانی دیالکتیکی ادامه دادند. افزون بر این در کارنامۀ هر یک سوابق پژوهشی و آموزشی ارزشمندی دیده می‌شود که به آن‌ها در کسب دانش و تسلط بر رویکرد فراتشخیصی کمک کرده است.

این کتاب که شرحی جامع از چگونگی رویکرد فراتشخیصی در فرمول‌بندی و طرح‌ریزی درمان است توسط دکتر شهرام محمدخانی، عضو هیئت علمی دانشگاه خوارزمی و محمد فرهودی‌منش دانشجوی دکتری روانشناسی بالینی ترجمه و توسط انتشارات ابن‌سینا چاپ شده است.

بریدۀ کتاب

وابستگی‌های رفتاری بر این فرض استوارند که یادگیری به شدت تحت‌تأثیر پیامدهای رفتار است و جزء جدایی‌ناپذیر درمان شناختی-رفتاری و رفتاردرمانی دیالکتیکی است. در حالت ایده‌آل، پیامد باید دقیقاً به دنبال رفتار بیاید تا به‌طور مؤثر احتمال تکرار رفتار را افزایش یا کاهش دهد.

به عنوان مثال، متخصصان بالینی اغلب از پیگیری تکالیف غفلت می‌کنند و بعداً تعجب می‌کنند که چرا بیماران انجام آن‌ها را متوقف می‌کنند! مدیریت وابستگی‌ها به تلاش‌های درمانگر (و بیمار) برای حمایت از رفتارهای مؤثر و خاموش کردن رفتارهای غیرمؤثر در جلسه و خارج از جلسه اشاره دارد و شامل تقویت، خاموشی، شکل‌دهی و تنبیه است.