طراحی نظام های آموزشی؛ تصمیم گیری در برنامه ریزی درسی

معرفی کتاب

کتاب طراحی نظام‌ های آموزشی ای جی رمی زفسکی، کتابی خلاقانه است که تلاش دارد اصول، نکات و روش‌های طراحی آموزشی در سطح کلان را به مخاطب آموزش دهد. کتاب به شیوه‌ای متفاوت نگارش شده و محتوای آن مانند پازلی است که هر خواننده می‌تواند با روش خود آن را پیش ببرد. همچنین، نویسنده از دادن راهکارهای مشخص و غیرقابل‌تغییر خودداری کرده و تلاش کرده است تا مبانی روش‌ها را به خواننده مانند جعبه‌ابزاری ارائه کند تا مخاطب بسته به شرایط، از ترکیبی از آن‌ها استفاده کند.

کتاب از ۱۱ فصل و ۳ بخش تشکیل شده است. بخش اول به تعریف مشکل پرداخته و آن را به‌صورت اساسی بررسی و تحلیل کرده است. بخش دوم شامل تجزیه‌وتحلیل مشکل به شکل جزئی و کلی است. بخش آخر نیز طراحی کلان نام‌گذاری شده که به طراحی یک نظام آموزشی برای گروه بزرگی از مخاطبان بسته به نیاز آن‌ها پرداخته است.

کتاب مرتبط: کتاب طراحی برنامه درسی

در ابتدای هر بخش، نمایی کلی از تمام مباحثی که در فصول آن بخش مطرح خواهد شد، آورده شده و توضیح داده شده است. جداول مختلفی نیز در طول کتاب جهت تفهیم و درک بهتر و همچنین انتخاب ترتیب مطالعه کتاب دیده می‌شود.

این کتاب برای چه افرادی مناسب است؟

اساتید و دانشجویان کارشناسی ارشد و دکترا: سطح بالای مطالب و خودداری نویسنده از ارائۀ روش یا نگاهی یک‌وجهی، باعث می‌شود این کتاب برای افرادی با سطوح بالاتر دانش، چه در کلاس درس و چه برای مطالعهٔ شخصی، بسیار کاربردی باشد.

بیش‌از 80درصد پوشش‌دهی سؤالات کنکور در کتاب‌های جامع روان‌آموز

متخصصان این حوزه: راهنمایی‌های کاربردی، آزادی عمل در استفاده از بخش‌های عملی کتاب و همچنین جامعیت و تخصصی‌بودن اطلاعات موجود در آن، خرید کتاب طراحی نظام‌ های آموزشی انتشارات سمت را برای متخصصین و مسئولین تصمیم‌گیرنده در سطح کلان مناسب می‌سازد.

توضیحات تکمیلی

تأکید ای. جی. رمی زفسکی (A. J. Romiszowski) بر خلاقیت در کتاب، از روش برخورد خود او در نگارش آن نشأت گرفته است. نویسنده، با طراحی نقشه‌های محتوایی، دست خواننده را برای انتخاب ترتیب مطالعهٔ مباحث باز گذاشته است.

در همین حال، هاشم فردانش تصمیم گرفته است نیمی از کتاب را ترجمه نکند. شاید به همین دلیل، اجرای نقشهٔ مطالعه، کاری سخت و گیج‌کننده به نظر برسد، زیرا نیمی از مسیر در راه رسیدن از غرب تا اینجا گم شده است.

اولین نکته‌ای که در کتاب طراحی نظام‌های آموزشی؛ تصمیم گیری در برنامه ریزی درسی (‌Designing Instructional Systems : Decision Making in Course Planning and Curriculum Design) دیده می‌شود، خلاقیت نویسنده در نگارش و تسلط او بر محتواست؛

به‌طوری‌که دست خواننده را برای استفادهٔ نظری و عملی از کتاب باز گذاشته است. همچنین، مؤلف به سبک‌های متفاوت یادگیری و درک افراد توجه کرده و ترتیب‌های مختلفی برای خواندن کتاب پیشنهاد داده است.

اما این بازیِ مطالعه‌ای باعث نشده نویسنده نسبت به محتوا بی‌تفاوت بماند و سطح آن را پایین بیاورد. بلکه، با این روش، بر اهمیت خلاقیت و ترکیب روش‌ها و ایده‌های مختلف در طراحی آموزشی تأکید کرده است. بااین‌حال، همین شیوهٔ انعطاف‌پذیر، به‌همراه حذف بیش از نیمی از کتاب در فرآیند ترجمه، ممکن است برای مخاطبان کم‌تجربه در این حوزه، گیج‌کننده باشد.

فهرست کتاب طراحی نظام های آموزشی رمی زفسکی

بخش اول: تعریف مشکل

فصل اول: آموزش، نظام‌های آموزشی و رویکرد سیستمی

1-1 تعلیم‌وتربیت و کارآموزی: مسألۀ هدف‌ها

2-1 آموزش: موضوع اصلی این کتاب

3-1 تفکر سیستمی

4-1 تعریف مشکل به زبان سیستمی

5-1 تکنولوژی تعلیم‌وتربیت

6-1 تجزیه‌وتحلیل رشد و توسعۀ تکنولوژی تعلیم‌وتربیت

7-1 رویکرد سیستمی

8-1 روش‌های اکتشافی در طراحی آموزشی

9-1 سطوح طراحی آموزشی

فصل دوم: رویکردهایی به مشکلات تعلیم‌وتربیت و کارآموزی

1-2 مشکلات کلان و خرد

2-2 چند دیدگاه اساسی دربارۀ هدف‌ها و مشکلات تعلیم‌وتربیت

3-2 کارآموزی صنعتی

4-2 حرکت به‌سوی دیدگاه سیستمی

فصل سوم: چگونگی و چرایی هدف‌های عملکردی

1-3 هدف‌های کلی و هدف‌های آموزشی در تعلیم‌وتربیت و کارآموزی

2-3 بسط بیان هدف‌های آموزشی: ابزار آزمون

3-3 سطوح هدف‌های آموزشی

4-3 زمان و چگونگی تبیین هدف‌های آموزشی دقیق

5-3 انتخاب هدف‌های آموزشی پروژه

6-3 بررسی هم‌خوانی هدف‌های آموزشی

7-3 اشکالات وارد بر هدف‌های آموزشی

8-3 رویکرد سیستمی مبتنی بر هدف‌های آموزشی است

9-3 خلاصه و بازنگری

فصل چهارم: نظام در محیطش

1-4 مشکل و زمینۀ آن

2-4 مطالعه‌های موردی برای تعریف مشکل

بخش دوم

فصل پنجم: از هدف‌های پروژه تا هدف‌های آموزشی

1-5 راه‌های منتهی به طراحی آموزشی

2-5 سطح 1 و تجزیه‌وتحلیل

3-5 سطح 2 تجزیه‌وتحلیل

4-5 خلاصه

فصل ششم: آیا راه‌حل آموزش است؟

1-6 رویکردهایی به تجزیه‌وتحلیل مشکلات عملکرد انسان

2-6 کاربرد رویکرد سیستمی در تجزیه‌وتحلیل مشکل عملکردی

3-6 تجزیه‌وتحلیل مشکلات عملکردی

4-6 تجزیه‌وتحلیل نیازهای کارآموزی (و سایر نیازها)

فصل هفتم: تجزیه‌وتحلیل ارزش و عملی‌بودن راه‌حل

1-7 مقدمه

2-7 طرحوارۀ عوامل مؤثر بر ارزش و عملی‌بودن راه‌حلی فرضی

3-7 عوامل مؤثر بر ارزش یک راه‌حل

4-7 عوامل مؤثر بر مخارج حل مشکل

5-7 عوامل مؤثر بر عملی‌بودن تهیۀ نظام

6-7 عوامل مؤثر بر عملی‌بودن به‌کارگیری نظام

7-7 تهیۀ طرح

8-7 اتخاذ تصمیم نهایی

9-7 حرکت به جلو

بخش سوم: طراحی کلان

فصل هشتم: نظریه‌های یادگیری و آموزش

1-8 میدان کارزار روانشناسی تربیتی

2-8 موضع رفتارگرایی متمثل در اسکینر

3-8 دیدگاه رفتارگرایان جدید متمثل در گانیه

4-8 دیدگاه شناختی/رشدی متمثل در پیاژه و برونر

5-8 دیدگاه موضوع درسی متمثل در آزوبل

6-8 دیدگاه فرمان‌شناسی متمثل در لاندا

7-8 مقایسۀ نشریه‌ها

8-8 الگوی یادگیری تسلط‌یاب

9-8 الگوهای یادگیری دُوری

10-8 دیدگاه فرمان‌شناسی ـ الگوهای یادگیری انطباقی

11-8 خلاصه و جمع‌بندی

فصل نهم: از هدف‌های آموزشی تا تصمیم‌های آموزشی: سطوح 3 و 4 تجزیه‌وتحلیل

1-9 به کجا می‌رویم؟

2-9 سطح 3 تجزیه‌وتحلیل

3-9 رویکرد «نوع عملکرد» میگر و بیچ

4-9 الگوی «کرامپ» (CRAMP)

5-9 مقایسۀ سه الگو

6-9 سطح 4 تجزیه‌وتحلیل

7-9 تفاوت‌ها و تشابه‌های الگوها

8-9 چه وقت تجزیه‌وتحلیل عمیق انجام دهیم

فصل دهم: پر کردن خلأهای موجود در روش‌های طراحی آموزشی

1-10 مقصد ما در این فصل

2-10 حیطۀ مفقوده ـ اجتماعی، بین‌فردی، تعاملی

3-10 حیطۀ عاطفی ـ احساس‌ها یا مهارت‌ها؟

4-10 حیطۀ فراموش‌شده ـ مهارت‌های فیزیکی

5-10 حیطۀ شناختی: دانش یا مهارت؟

فصل یازدهم: تجزیه‌وتحلیل دانش و مهارت‌ها: یک رویکرد متعادل

1-11 طرحوارۀ دانش

2-11 طرحوارۀ مهارت‌ها

3-11 چرخۀ مهارت‌ها

4-11 تجزیه‌وتحلیل چند موقعیت یادگیری

5-11 نتیجه‌گیری

منابع و مآخذ