آموزش و پرورش کودکان با نیازهای ویژه

آشنایی با محتوای کتاب

کتاب آموزش و پرورش کودکانِ با نیازهای ویژه (روش‌های منطقی برای آموزش به کودکان دارای نیازهای ویژه- راهبردهایی برای معلمان در مدارس عادی)، دفاعیه‌ای است علمی و مستدل درباره‌ی ضرورت حضور کودکان دارای نیازهای ویژه در مدارس عادی. نویسنده، «پیتر وست‌ وود» که آثار زیادی در زمینه‌ی یادگیری، روش‌های تدریس و آموزش دارد، معتقد است کودکان دارای مشکلات یادگیری و نیازهای ویژه، می‌توانند و حتی باید، در مدارس عادی تحصیل کنند؛ البته با این شرط که معلم‌ها به فنون آموزشی ویژه مجهز باشند و روش‌های تدریس رایج را متناسب با نیازهای دانش‌آموزانِ ویژه، به‌کار ببرند. وست‌وود با این توضیح که شباهت‌های کودکان دارای نیازهای ویژه با کودکان دیگر بیشتر از تفاوت‌هایشان است، نیازهای عمومی آن‌ها را چنان وجه اشتراک قوی و پررنگی می‌داند که دیگر نیازی به جدا کردن این کودکان از یکدیگر نمی‌بیند.

نویسنده در دفاع از عقیده‌اش، ابتدا تعریف جامعی از انواع اختلالات یادگیری به‌دست می‌دهد. سپس توضیح می‌دهد که اولیای آموزشی چطور می‌توانند با آموزش مهارت‌های خودراهبری به کودکان، آن‌ها را برای عملکرد مستقل در محیط آموزش، آماده کنند. معلمان همچنین باید بدانند با مشکلات رفتاری در محیط آموزشی، چطور مواجه شوند تا اختلالی در روند آموزش پیش نیاید. فصول «اداره‌ی رفتار» و «تحول مهارت‌های اجتماعی»، نکات لازم درباره‌ی این موضوع را دراختیار خواننده قرار می‌دهد. در ادامه‌ی کتاب، به سه مهارت پایه‌ای خواندن، نوشتن و شمردن می‌رسیم که مشکلات و راهبردهای تقویت هرکدامشان، به‌طور مفصل توضیح داده شده‌است.

گروه هدف کتاب

«آموزش و پرورش کودکان با نیازهای ویژه»، چند گروه از مخاطبان را درنظر دارد؛ دانشجویان کارشناسی‌ارشد روانشناسی و آموزش کودکان استثنایی، معلمان دوره‌ی اول و دوم ابتدایی در مدارس عادی و استثنایی، دانشجویان رشته‌های مدیریت آموزشی و علوم تربیتی. اگر در سطح کلان، برنامه‌ریزان آموزشی، این کتاب و آثار مشابه را مطالعه کنند، می‌توان امیدوار بود که در سیاست جداسازی مدارس ویژه از مدارس عادی، تجدیدنظر شود.

نقاط قوت و ضعف کتاب

هر مبحث، با چکیده‌ی فصل و «نکاتی برای بحث» به پایان می‌رسد. تمرینات و سوالاتی که در این بخش، مطرح می‌شود، خواننده را به مطالعه‌ی فعال تشویق می‌کند. نویسنده که به قواعد آموزش و یادگیری مسلط است، علاوه‌بر نکات پایان فصل، در لابه‌لای متن هم جدول‌هایی با عنوان«حالا نوبت شماست» گنجانده تا خواننده را وادار کند از سطح مطالعه‌ی روزنامه‌وار به خواندنِ عمیق و مفهومی برسد. وست وود، همچنین در توضیح هیچ سرفصلی، از مثال‌ها و پیشنهادهای عملی دریغ نکرده‌ و به این‌ترتیب مطالعه‌ی این کتاب و آموختن از آن را تسهیل کرده‌است. نثر هم روان است و ‌به‌جز معدود جملاتِ طولانی و زیاده‌روی در علایم نگارشی یا غفلت از آن‌ها -که چالشی جدی در خواندن ایجاد نمی‌کند- مشکلی ندارد.

بریده‌ای از کتاب

هنگامی که در کلاس درس، از یک کودک کم‌توان به‌طور شفاهی سوال می‌شود، باید به‌اندازه‌ی کافی برای پاسخ‌گویی به او فرصت داد. در موارد بسیاری، معلم به‌سرعت از یک دانش‌آموز کم‌توان می‌گذرد (شاید به این دلیل که از خجالت کشیدن او وقتی که فورا جواب نمی‌دهد، جلوگیری کند.) این امر می‌تواند احساس ناکامی و ناامیدی را در دانش‌آموز به‌وجود آورد و پس از مدتی، او برای پاسخ دادن هیچ کوششی نکند. مطالعات نشان می‌دهد که اگر معلمان فقط کمی بیشتر صبر کنند، بعضی از این دانش‌آموزان پاسخی می‌دهند که پذیرفتنی است و می‌توانند پاداش بگیرند.