با افسردگی در دوران کنکور چه کنیم؟

افسردگی در دوران کنکور چه شکلی است؟

با توجه به آن‌چه گفته شد، وقتی می‌توانیم بگوییم کسی به افسردگی مبتلاست که نشانه‌های معین در زمان مشخص داشته‌باشد. این نشانه‌ها صرف‌نظر از موقعیت فرد -کنکوری بودن یا نبودن- بین همه مشترک‌اند. بنابراین افسردگی در زمان درس خواندن همان شکل و شمایلی را دارد که در هر شرایط دیگری و با همان نشانه‌ها و علایم شناخته می‌شود. اما اگر بخواهیم علائم افسردگی در زمان کنکور را مشخصا تعریف کنیم، می‌توانیم بگوییم علاوه‌بر مواردِ گفته‌شده، افسردگی در یک فرد کنکوری، چنین نمودی دارد:

• فرد علاقه‌اش را به مطالعه و یادگیری یا درس‌هایی که قبلا برایش جالب بوده‌، ازدست داده‌است.
• انگیزه‌‌ی فرد برای ادامه‌تحصیل افت پیدا کرده‌است.
• فرد نمی‌تواند به برنامه‌ی درسی‌اش عمل کند، با این‌حال از خستگی بیش‌ازحد گله دارد.
• از مشکلات جسمی مختلفی مثل سردرد، دل‌درد یا درد قفسه‌ی سینه شکایت می‌کند اما با مراجعه به پزشک، بیماری فیزیکی خاصی در او تشخیص داده نمی‌شود.
• دائم احساس تنهایی و درک نشدن دارد.
• در ظاهرش، هم ازنظر وزنی و هم ازنظر رسیدگی به تیپ و قیافه، تفاوت قابل‌توجهی دیده می‌شود.
• در تمرکز، تصمیم‌گیری و به‌یاد آوردن، مشکل جدی دارد.
• در اکثر روزها احساس غمگینی، ناامیدی، بی‌ارزشی و دلزدگی دارد.
• بابت موضوعات ساده، احساس گناه می‌کند و ممکن است گریه‎های مکرر داشته‌باشد.

افسردگی در دوران کنکور به چه دلایلی ایجاد می‌شود؟

افسردگی یک اختلال پیچیده است که مجموعه‌ای از عوامل در بروز آن دخیل هستند. درباره‌ی علل ایجاد اختلالات روانشناختی، از مفهومی به‌اسم عوامل خطر استفاده می‌شود؛ یعنی عواملی که احتمال ابتلا به اختلال را افزایش می‌دهند. خب عوامل خطر افسردگی چیست؟

• روان رنجورخویی

این مولفه که با عنوان سرشت مضطرب هم شناخته می‌شود، شامل ویژگی‌هایی مثل ترس، بدخلقی و نگرانی است. افرادِ دارای سطح بالای روان‌رنجورخویی، به‌احتمال بیشتری اوضاع را تهدیدآمیز درک می‌کنند و دربرابر رویدادهای استرس‌زا، واکنش شدیدی نشان می‌دهند. به همین دلیل، این افراد در موقعیت‌های استرس‎آمیز، با احتمال بیشتری به افسردگی مبتلا خواهندشد.

• عوامل ژنتیکی

نقش وراثت در اختلالات روانشناختی و اختلال افسردگی، ثابت شده‌است. گفته می‌شود اعضای درجه‌ یک خانواده‌ی افراد مبتلا به افسردگی اساسی، دو تا چهاربرابر بیشتر از کل جمعیت درمعرض ابتلا به این اختلال قرار دارند.

• عوامل محیطی

تجربیات ناگوار کودکی جزو عوامل خطر اختلال افسردگی هستند. وقایع استرس‌زای زندگی هم می‌توانند باعث تسریع دوره‌های افسردگی بشوند.

• سایر عوامل

پیش‌تر توضیح دادیم که افسردگی جزو اختلالات خلقی طبقه‌بندی می‌شود. مبتلا بودن فرد به سایر اختلالات غیرخلقی می‌تواند احتمال ابتلای او به اختلال افسردگی را افزایش بدهد. به‌علاوه بیماری‌های جسمی مزمن یا ناتوان‌کننده هم می‌توانند جزو عوامل خطر افسردگی باشند.

با شناختن این علل، می‌توانیم عوامل خطر ابتلا به افسردگی در دوران کنکور را چنین توضیح بدهیم؛ کنکور، به‌خودیِ خود، می‌تواند جزو رویدادهای استرس‌زای زندگی باشد. حالا فرض کنید کسی که زمینه‌ی ژنتیکی ابتلا به افسردگی را داشته‌باشد، فشارهای بیرونی مضاعفی را هم علاوه‌بر خود نگرانی کنکور، تحمل کند؛ مثلا خانواده، دوستان و آشنایان فرد برای قبولی در یک رشته‌ی خوب و دانشگاه سطح بالا، او را تحت فشار بگذارند و توقعاتی بیشتر از توانش داشته‌باشند. مدام او را با هم‌سن‌وسال‌هایش مقایسه کنند و خستگی و کم‌آوردن‌های طبیعی‌اش را بگذارند به‌پای تنبلی و سرزنشش کنند. این‌جاست که فضا برای بروز افسردگی، مهیا می‌شود.

انتظارات اجتماعی هم در تسریع بروز دوره‌های افسردگی، بی‌تأثیر نیستند. وقتی محیط زندگی فرد، فقط کسانی را شایسته بداند که تحصیلات عالی داشته‌باشند و فرصت‌های سطح بالا مثل درآمد و شأن اجتماعی خوب صرفا درانحصار افراد تحصیل‌کرده باشد، قبولی در کنکور استرس خیلی بیشتری به فرد وارد می‌کند و برای افسردگی، فرش قرمز پهن می‌کند.