احتمالاً، وقتی کلمۀ جرم و جنایت یا قتل به گوشتان می‌خورد، ترس بر شما غلبه می‌کند و کنجکاو می‌شوید تا ادامۀ موضوع را پیگیری کنید، جرم و جنایت پدیده‌های مرموز و تاریکی هستند که به ساختار‌های اجتماعی یک جامعه یا مشکلاتی که در پوست زیرین شهر ریشه کرده، مربوط می‌شوند مانند فقر، ناآگاهی، مواد مخدر و رشدنکردن سیستم آموزشی، اما کلید اصلی حل‌کردن معما‌های جنایی دست کیست؟
در جهانی که پیچیدگی جرایم افزایش یافته، درک روانشناسی مجرمان نه فقط کنجکاوی ما، بلکه یکی از ابزارهای کلیدی عدالت کیفری است.
ما به کمک رشته روانشناسی گرایش جنایی، حقوقی و قانونی می‌توانیم دلایل پنهانِ افراد برای ارتکاب جرم را بررسی کنیم. روانشناسی جنایی نه‌تنها در حل پرونده‌ها، بلکه در پیشگیری از جرم نیز نقش کلیدی دارد
روانشناسی جنایی چیست و آیا می‌توان ذهن مجرمان را خواند!؟
امروز اینجاییم تا با یکی از هیجان‌انگیزترین گرایش‌های رشته روانشناسی آشنا شویم و کم‌وکیف آن را بررسی کنیم که روانشناسی جنایی یعنی چه و چه چالش هایی به دنبال دارد.
رشته‌ای ناشناخته!
به طور خلاصه تعریف روانشناسی جنایی (Criminal psychology) یکی از گرایش‌های جذاب و البته دشوار رشتۀ روانشناسی است. این گرایش تجربیات کودکی، نقش ژنتیک، محیط و اختلالات روان‌شناختی که ممکن است در شکل‌گیری شخصیت یک تبهکار نقش داشته باشد را بررسی می‌کند.
روان شناسی جنایی در قرن هجدهم به‌دلیل درگیری بین قضات و روان‌پزشکان، هنگام محکوم‌کردن مجرمان ایجاد شد که با پیشرفت مداوم این رشته، کمک زیادی به مقامات قضایی و پلیس در تشخیص میزان گناهکاری متهم‌ها و مجرمان شد.
مقاله مرتبط: کدام گرایش روانشناسی برای من بهتر است؟
دورههای مربوط به روانشناسی جنایی را از کجا پیدا کنیم؟
این رشته به‌صورت آکادمیک و رسمی در دانشگاه‌های ایران وجود ندارد؛ ولی کارگاه‌های مخصوص و ویژه‌ای در کشور از طریق مراکز قانونی مانند ادارۀ پلیس و بخش‌های مشاوره و روانشناسی مراکز انتظامی برگزار می‌شود.
در مقطع کارشناسی اگر شما دانشجوی روانشناسی باشید، می‌توانید درس روانشناسی جنایی را به‌عنوان واحد اختیاری انتخاب کنید و با کلیاتی در این مورد آشنا شوید؛ همچنین می‌توانید از کتاب‌هایی که در این حوزه به چاپ رسیده‌اند استفاده کنید و با مطالعه، اطلاعات و آگاهی خود را در این زمینه افزایش دهید؛
کتاب مرتبط: روانشناسی جنایی پریرخ دادستان
اما اگر علاقۀ بسیاری به این گرایش دارید، شاید بهتر باشد وارد دانشکده‌های نیروی انتظامی شوید؛ همچنین برای کسانی که علاقه‌مند به دریافت جدیدترین اطلاعات در این حوزه هستند، سایت‌های coursera و udemy وجود دارد که می‌توانید از دورههای آنلاین آن که به زبان انگلیسی هست، استفاده کنید.
بازار کار روانشناسی جنایی حقوقی در ایران
- کارشناس روانشناسی جنایی در نیروی انتظامی: از وظایف این عنوان شغلی می‌توان به تحلیل پرونده‌های جنایی، مصاحبه با مجرمان و ارائۀ گزارش به سیستم قضایی اشاره کرد.
- در برخی پرونده‌ها، روانشناس جنایی نیز در بازسازی صحنه جرم مشارکت می‌کند
- مشارکت در دادگاه‌ها: در بسیاری از پرونده‌های جنایی، ارزیابی روان‌شناختی متهم برای تعیین مجازات یا صدور حکم لازم است. روانشناسان جنایی می‌توانند با ارائهٔ گزارش‌های دقیق، به قاضی در صدور احکام عادلانه کمک کنند.
- اگر با زمینۀ بالینی وارد این رشته بشوید، می‌توانید در حوزۀ درمان زندانیان، درمان قربانیان، خانوادۀ قربانیان و زندانیان سابق فعالیت کنید!
- روانشناس زندان: یکی دیگر از شغل‌های مرتبط با روان شناسی جنایی، روانشناسی زندان است که وظیفۀ آن، حفظ آرامش زندانیان و برگزاری جلسات روان‌درمانی برای آنان و حل بحران‌های احتمالی در زندان است.
مقاله مرتبط: بررسی بازار کار روانشناسی و میزان درآمد هریک از گرایش ها
چالش های شغل روانشناسی جنایی در ایران
به‌قول‌معروف قبل از واردشدن به این زمینه باید پیه این قضیۀ را به تن خودتان بمالید و بدانید که شما با حقایق تلخی در جامعه روبه‌رو می‌شوید و با مجرمانی که وحشتناک‌ترین جرم‌ها را انجام داده‌اند باید بدون قضاوت مصاحبه کنید و تروما‌های سختی که از سر گذراندند تا اتفاقات ریز و درشتی که آن‌ها را به این سمت سوق داده است را بررسی کنید و به‌طور کلی در این رشته باید به‌دنبال دلایل انجام یک جرم باشید و دروغ‌گویی یا راست‌گویی را در مجرمان به‌درستی تشخیص دهید.
تفاوت روانشناسی جنایی و قانونی در چیست؟
روانشناسی قانونی و روانشناسی قضایی رشته‌‌هایی در تلفیق با رشتۀ حقوق هستند. روانشناسی قانونی به معنای، کاربرد و استفاده از روش‌ها، نظریه‌ها و مفاهیم روانشناسی در دستگاه قضایی است.
روانشناسان قانونی می‌توانند با پلیس همکاری کنند؛ اما علاوه‌بر آن در بیمارستان‌ها، مراکز اصلاحی، کلینیک‌های خصوصی و مؤسسه‌های تحقیقاتی و همین‌طور برای شهادت در دادگاه‌ها فعالیت می‌کنند.
کتاب مرتبط: روانشناسی قانونی جوانا پاتزلو
یک روانشناس جنایی چه مهارت‌هایی باید داشته باشد؟
- مهارت مشاهدۀ قوی: توانایی دقت در جزئیات و تفسیر صحیح رفتار و زبان بدن افراد.
- مهارت ارتباطی قوی: روانشناس جنایی باید بتواند به‌راحتی با قربانیان، مجرمان و شاهدان جرم رابطه برقرار کند.
- مهارت حل مسئله: شناسایی الگو‌ها و توانایی تجزیه‌وتحلیل اطلاعات پیچیده.
مقاله مرتبط: از کاربرد روانشناسی در زندگی روزمره چه می‌دانید؟
بهترین فیلم و سریال های روانشناسی جنایی
امیدوارم تا اینجای کار خسته نشده باشید! در این قسمت قصد داریم تا کتاب‌ها و فیلم‌هایی که در این زمینه هستند را به شما معرفی کنیم.
سریال Mindhunter یک مجموعۀ تلویزیونی جذاب برای علاقه‌مندان به ژانر جنایی است که براساس کتابی با همین نام ساخته شده است. موضوع این سریال دررابطه‌با دو مأمور اف‌بی‌آی است که با همکاری یک روانشناس جنایی پرونده‌های مختلف خودشان را با موفقیت رمزگشایی می‌کنند.
مینی‌سریال Dahmer نیز سریال جذاب دیگری است که بر اساس واقعیت و سرنوشت قاتل سریالی «جفری دامر» ساخته شده است. در این سریال مسیر تلخ کودکی دامر که باعث شده او به یک قاتل تبدیل شود، به تصویر کشیده شده است.
فیلم Conversations with a Killer: The Ted Bundy Tapes نیز داستانی جنایی و جذابی دارد و به تحلیل ذهن قاتل معروف «تد باندی» در قالب مستند پرداخته است.
بهترین کتاب های روانشناسی جنایی
اگر هم به‌دنبال کتابی هستید تا گرایش جذاب را بررسی کرده باشد و شما را کامل با ابعاد مختلف این گرایش آشنا کند، می‌توانید به سراغ مطالعۀ کتاب روانشناسی جنایی فلدمن بروید؛ این کتاب در داخل سایت روان‌آموز هم با یک تخفیف عالی موجود است و می‌توانید به‌راحتی سفارش بدهید تا در سریع‌ترین زمان ممکن، کتاب برای شما ارسال شود و پای این کتاب جذاب که به تحلیل رفتار‌های مجرمان می‌پردازد، بنشینید. اگر هم علاقه‌مند به مطالعۀ کتاب‌های زبان اصلی در این حوزه هستید ما به شما کتاب «Forensic Psychology for Dummies» را معرفی می‌کنیم که بسیار جذاب و جالب است.
امید هست که با مطالعۀ این مقاله، با گرایش روانشناسی جنایی بیشتر آشنا شده باشید و اگر علاقه‌مند به این موضوع بوده‌اید بتوانید عزم خود را جزم کنید و به‌طور جدی در مسیر این گرایش قدم بردارید.
کتاب مرتبط: روانشناسی جنایی مهدی کی نیا
