اقدام پژوهی (از طراحی تا ارزیابی) – محمدرضا آهنچیان

معرفی کتاب

اقدام‌پژوهی یکی از فنون آماری و  روش‌تحقیق است که در پی شناسایی مسئلۀ ضروری و رفع سازگارانۀ آن در یک بافت یا محیط به‌خصوص است. این شیوۀ آماری در حوزۀ آموزش‌وپرورش و تدریس آن‌جا اهمیت پیدا می‌کند که دانش‌آموزان با خلقیات متفاوت و ویژگی‌های منحصربه‌فرد ممکن است با چالشی خاص و غیرقابل پیش‌بینی مواجه شوند که نیاز به مداخلۀ فوری معلمان را برای حل و رفع آن وجود داشته باشد.

کتاب اقدام پژوهی از طراحی تا ارزیابی؛ نوشتۀ محمدرضا آهنچیان و مهدی محمدآقایی منبعی است که به‌شیوۀ گام‌به‌گام چگونگی شناسایی مسئله، طراحی برنامۀ جامع تحقیقی مبتنی بر مسئلۀ موردنظر برای معلمان و پژوهشگران علاقه‌مند به مباحث علوم‌تربیتی توضیح می‌دهد.

این کتاب در 13 فصل هدف بنیادین نویسندگان کتاب را از نگارش آن، یعنی توضیح فرایند اجرایی اقدام‌پژوهی نظام‌مند و موردپژوهش محافل جهانی برای مخاطبین ایرانی دنبال می‌کند.

بررسی تخصصی و متمرکز موضوع و توجه صرف نویسندگان به موضوع موردنظر بدون پرداختن به مسائل حاشیه‌ای و کمتر بااهمیت این کتاب را به یک منبع معتبر تخصصی جهت فراگیری فنون و اصول اقدام‌پژوهی تبدیل کرده‌است.

افزون بر آن، تسلط نویسندگان بر موضوع موردبحث، ارائۀ مثال‌های متعدد چگونگی کاربست عملیاتی مباحث در بافت کلاس درس، استناد به پژوهش‌های صورت‌گرفته و تبیین مسائل در قالب نمودارها و جداول از جمله ویژگی‌های مثبت این کتاب است که خواننده را گام‌به‌گام با چگونگی طراحی و ارزیابی روش اقدام‌پژوهی آشنا می‌کند.

با نگاهی به تاریخ و شمارۀ چاپ کتاب و استقبال مخاطبین از آن متوجه می‌شویم که نویسندگان توانسته‌اند رسالت خود را به‌خوبی به سرانجام برسانند.

این کتاب برای چه افرادی مناسب است؟

معلمان: مطالب کتاب به‌گونه‌ای تنظیم شده‌اند تا معلمین با اهداف مختلف مثل پژوهش در محیط، اقدام‌پژوهی و ارزیابی نتیجه بتوانند با مطالعۀ این کتاب نیاز خود را به دسترسی به محتوای علمی مرتبط مرتفع نمایند.

مدیران: افرادی که در سمت مدیریت یا سرپرستی یک واحد آموزشی هستند، با مطالعۀ این کتاب به‌نحو شایسته‌تری می‌توانند چالش‌های موجود را شناسایی، اقدامات موردنیاز را انجام و با معیار دقیقی نتایج را ارزیابی کنند.

پژوهشگران: این کتاب نقشۀ راه کاملی از چگونگی روش آماری اقدام‌پژوهی در اختیار خوانندگان خود قرار می‌دهد، لذا پژوهشگران علاقه‌مند به مباحث علوم‌تربیتی با خواندن این کتاب می‌توانند بر این شیوۀ جدید آماری مسلط شوند.

توضیحات تکمیلی

دکتر محمدرضا آهنچیان استاد و عضو هیئت علمی گروه علوم تربیتی دانشگاه فردوسی مشهد است. او علاوه‌بر فعالیت حرفه‌ای درحوزه‌های آموزشی و پژوهشی، در بازه‌ای از زمان در سمت مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی آموزش عالی وزارت علوم نیز فعالیت داشته‌است.

در کنار او ، مهدی محمدآقایی عضو عیئت علمی و مدرس دانشگاه فرهنگیان با هدف افزایش دانش علمی و آماری جامعۀ معلمین اقدام به نگارش و تألیف کتاب فوق کرده‌اند. آن‌ها اثر ارزشمند خود را، کتاب اقدام‌پژوهی (از طراحی تا ارزیابی) را به دکتر محمود میرمحمد، استاد تمام بازنشستۀ دانشگاه تربیت مدرس اهدا کرده‌اند.

بریدۀ کتاب

معلم پژوهنده پس از بررسی‌های فراوان و استفاده از تجاربی که در زمینۀ آموزش و امور تربیتی کسب کرده و همچنین مطالعاتی که داشته است، به انتخاب موقعیت مسئله‌مدار دست یازیده و اکنون آن را جهت بررسی به گروه نقادانه ارائه می‌دهد. پژوهشگر می‌تواند در موارد زیر با گروه نقاد مشورت کنند: آیا مسئلۀ موردنظر واقعاً مسئله‌ای است که نیاز به انجام پژوهش و بررسی محققانه دارد؟ آیا از طرق دیگر و با توصیه‌ها و راه‌حل های صریح دیگران به سادگی قابل‌حل است؟ و اگر مسئله به درستی تشخیص داده شده، آیا پژوهشگر به‌خوبی توانسته مرزهای آن را روشن کند؟ آیا مطلبی از دید او پنهان مانده؟