ارزیابی و شناخت – رفتاردرمانی نوجوانان – ژانت زارب

بخش اول: نظریه­‌ها و روش­‌ها

فصل اول: رویکرد شناختی – رفتاری با درمانجویان نوجوان

ملاحظات نظری، تجربی و عملی

ویژگی­‌ها و مفروضه­‌های رویکرد‌های شناختی – رفتاری

نظریه یادگیری اجتماعی شناختی درباره نوجوان

تحول بهنجار و نابهنجار در دوره نوجوانی

مطالعۀ الگو‌های تعامل خانواده و والدین در ارتباط با اختلال­‌های نوجوانان

رفتار‌های نادرست والدین و اختلال­‌های نوجوانی

نبود رفتار‌های فرزندپروری اثر بخش

عوامل مرتبط با تعارض شدید والدین با نوجوان

عوامل خانوادگی مرتبط با اختلال­‌های سلوک نوجوانان

دریافت­‌های شناختی ناکارآمد، مشخص کنندۀ خانواده­‌های نوجوانان مشکل‌­دار

ویژگی­‌های شناختیِ درمانجویان نوجوان

روان درمانی درمانجویان نوجوان

فصل دوم- روش­‌های سنجش و گردآوری اطلاعات

رویکرد سنجش

مصاحبه در مورد رفتار در خانواده، در بین همسالان و در مدرسه

حوزه­‌های مهم سنجش

سنجش مشکل جاری

مصاحبۀ اولیه با هدف طرح مشكلات

فرم خلاصۀ مشکلات موجود و طرح درمانی اولیه

روش­‌های سنجش شناختی

پدیده­‌های شناختی مورد سنجش

اندازه­‌گیری و سنجش دریافت­‌های شناختی همراه با واکنش­‌های عاطفی شدید

گردآوری اطلاعات شناختی

روش­‌های سنجش خانواده

سنجش عملکرد خانواده

تحلیل سبک­‌های تعاملی در خانواده

تعیین ضعف­‌ها و نقایص مهارتی خانواده

تعیین ابعاد و جوانب عملکرد‌های خانوادگی سالم

سنجش ساختار خانواده و حوزه­‌های استرس­زای بیرون از خانواده

سنجش روابط با همسالان

روش­‌های سنجش عملکرد تحصیلی

روش­‌های سنجش رفتار قبل از نوجوانی

سنجش تغییر

فصل سوم – مداخله­‌های مرتبط با مهارت­‌های مقابل‌های شناختی – رفتاری

برنامه­‌ریزی فعالیت

جرأت‌­آموزی

آموزش مهارت تحلیل رفتار  (A-B-C)

آموزش آگاهی – از همایندی­‌ها

آموزش مهارت­‌های گفتگو

تدوین هدف

تدوین وظایف درجه­‌بندی شده

آموزش مهارت­‌های مقابلۀ بین فردی

آموزش مهارت­‌های اجتماعی مطلوب

آموزش حل مسئله

آموزش تنش‌­زدایی

آموزش مهارت‌های کنترل خود و خودهشیاری

آموزش مدیریت زمان

فصل چهارم – کاربرد بازسازی شناختی برای درمانجویان نوجوان

مطابقت دادن تکنیک­‌های بازسازی شناختی برای درمانجویان نوجوان

فرایند بازسازی شناختی

سنجش اطلاعات شناختی به وسیلۀ درمانگر

تکنیک­‌های درمانی بازسازی شناختی

مرحله اول: تکنیک­‌های خاص استخراج اطلاعات شناختی

استخراج اطلاعات از توصیفات درمانجو درباره موقعیت­‌های مشکل آفرین و آشفته کننده

مشخص کردن عواطف و افکار منفی

مشخص کردن افکار

مرحله دوم: تکنیک­‌هایی برای تحلیل دریافت­‌های شناختی

مشخص کردن موضوعات تکراری یا راجعه

مشخص کردن باور‌های منفی

مشخص کردن وقایع فعال کنندۀ مرتبط با افکار و باور‌های خودکار منفی

مشخص کردن پیامد باور‌های منفی

آموزش به درمانجویان برای تمایز بین مشاهدات و تعبیر‌ها و تفسیر‌ها

آموزش به درمانجویان برای مشخص کردن باور‌ها و تعبیر‌های غیر منطقی

مرحله سوم: تکنیک­‌های تغییر شناختی

تکنیک «شواهد کدامند؟»

تکنیک جایگزین

آموزش در زمینۀ موارد همبسته با سبک­‌های تفکر تحریف شده

افزایش افکار و خودگویی­‌های مثبت دربارۀ خود

افزایش خودگویی­‌های مثبت

تغییر تصورات (ادراک­‌های) اجتماعی نادرست

مرحله چ‌هارم: طراحی و تنظیم تکلیف­‌های عملی برای آزمودن باور‌ها و تعبیر‌ها

آموزش به درمانجویان برای مقابله با وقایع فعال کننده افکار منفی صحیح

تکنیک­‌های شناختی کنترل خود

تکنیک­‌های خودآموزی شناختی برای واکنش­‌های اضطراب و هراس

افکار تکلیف مدار

آموزش ایمن­سازی در برابر استرس برای کنترل خشم

فصل پنجم – مداخله­‌های خانوادگی

جلسه­‌های مهارت آموزی به والدین

مداخله­‌های خانوادگی

آموزش مهارت تحلیل رفتار

بازسازی شناختی در جلسه­‌های خانوادگی و جلسه با والدین

آموزش مهارت­‌های ارتباطی

آموزش مهارت­‌های گفتگو در تعارض­‌ها

قرارداد وابستگی

آموزش انضباط اثربخش

آموزش وضع کردن مقررات

آموزش کنترل القایی

آموزش ایجاد انتظارات

آموزش استقلال‌­یابی (آموزش خودمختاری به نوجوان)

آموزش حل مسئله

آموزش بهبود روابط

بخش دوم: کاربرد مداخله­‌های درمانی در مشکلات خاص نوجوانان

فصل ششم – مشکلات مربوط به خانواده

اختلال­‌های نوجوان در ارتباط با سبک­‌های ناکارآمد فرزندپروری

اهداف مرتبط با والدین طرد کننده و تنبیه‌­گر

اهداف مرتبط با والدین تحمیل‌­گر

اهداف مرتبط با والدین حمایتگر افراطی / والدین بیش از حد آزاد گذارنده

اختلال جسمانی شکلِ نوجوان

اهداف مرتبط با والدین سلطه­‌پذیر افراطی

اهداف مرتبط با والدین سهل­‌انگار

اهداف مرتبط با والدین کمال­گرا

تعارض شدید بین والدین با نوجوان

هدف: خشم شدید و غیر قابل فروکش

هدف: سبک پاسخ‌دهی پرخاشگرانه بین والدین با نوجوان

هدف: مهارت­‌های ناکافی در ارتباطات خانوادگی

هدف: مهارت­‌های ناکافی در امر گفتگو در تعارض­‌ها

هدف: دریافت­‌های شناختی ناکارآمدی که زیرساز تعارض والدین با نوجوان هستند

حوزه­‌های عمدۀ استرس­‌های مزمن در خانواده

درگیری­‌های زناشویی شدید

هدف: کارشکنی همسر که باعث تداوم مشکلات نوجوان می‌­شود

هدف: اقدامات دخالت ورزان‌های از سوی نوجوان که باعث تداوم تعارض زوجین می­شود

هدف: افسردگی نوجوان در اثر درگیری­‌های والدین

طلاق و تک والدی بودن

هدف: اختلال انطباقی ناشی از طلاق در نوجوان

هدف: شیوه­‌های نابسندۀ فرزندپروری پس از طلاق

هدف انتظارات نامناسب والد پس از طلاق

هدف مشکلات مربوط به نگهداری و دیدار پس از طلاق

الکلی بودن والدین

هدف: والد الكلى

هدف: اختلال­‌های نوجوان که با الکلیسم والدین مربوطند

هدف: الگو‌های تعاملی سازش نایافته در خانواده که تداوم‌­بخش مصرف الکل در والدین هستند

کودک آزاری و خشونت والدین

هدف: الگو‌های خانوادگی مرتبط با کودک آزاری

زنا با محارم و بهره­‌کشی جنسی

فصل هفتم – مشکلات مرتبط با همسالان

بی­‌کفایتی اجتماعی

اضطراب اجتماعی

ضعف در مهارت­‌های اجتماعی

هدف: نقص در مهارت­‌های گفتگو

هدف: داشتن ظاهر غیر جذاب ضعف در خودآرایی، پوشیدن لباس نامناسب

هدف: عدم جرأت ورزی

هدف: باور‌ها و تصورات اجتماعی تحریف شده که زیر ساز شکست­‌های اجتماعی هستند

آشفتگی در رفتار‌های مرتبط با نقش جنسی

الگو‌های ناکارآمد روابط با همسالان که با اختلال­‌های سلوک در نوجوان همراهند

هدف: سبک پاسخ‌دهی پرخاشگرانه در تعامل با همسالان

هدف: آسیب­‌پذیری در مقابل تأثیر همسالان ضد اجتماعی

فصل هشتم – مشکلات مرتبط با مدرسه

پشتکار نابسنده در انجام تکالیف مدرسه

هدف: خویشتن­داری ناکافی

هدف: مهارت­‌های مطالعه و سازماندهی ناکافی

هدف: سهل‌­انگاری و تعلل بیش از حد

هدف: ضعف در مدیریت زمان

هدف: انگیزش تحصیلی پایین و قصد ترک تحصیل

فرار از مدرسه

هدف: الگو‌های تربیتی ناکارآمد که فرار از مدرسه را در نوجوان سرعت می­بخشند

هدف: فرار از مدرسه به عنوان طغیان

هدف: تأثیرپذیری از همسالانی که از مدرسه فرار کرد‌ه‌اند

هدف: مدرسۀ هراسی

تکنیک­‌های مداخل‌های برای تغییر دادن رفتار اجتنابی

تکنیک­‌های مداخل‌های برای سامانۀ خانوادگی ناسازگار

فصل نهم – اختلال­‌های عاطفی نوجوانان: اضطراب و افسردگی

افسردگی نوجوانان

همبسته­‌های افسردگی در نوجوانان

الگوی افسردگی یک

اهداف شناختی

هدف نگرش منفی نسبت به جهان

هدف: داشتن دید منفی نسبت به خود

هدف داشتن دید منفی نسبت به آینده

اهداف عاطفی، انگیزشی، رفتاری و فیزیولوژیکی

هدف: اندوه شدید

هدف: میزان اندک فعالیت­‌هایی که به صورت مثبت تقویت می­‌شوند (فقدان کامرواسازی)

هدف: افکار و اعمال خودکشی­گرایانه

ارزیابی عوامل خطرآفرین در خودکشی نوجوانان

هدف: عدم فعالیت (انفعال)

هدف: نشانه­‌های فیزیولوژیک افسردگی

اختلال­‌های اضطرابی نوجوانان

هراس­‌ها

هراس اجتماعی

ترس از مکان­‌های باز

هدف: رفتار اجتنابی

تکالیف از ساده­‌ترین به دشوارترین

هدف: دریافت­‌های شناختی ناکارآمد و تصورات غلطی که باعث تداوم اجتناب می­‌شوند

هدف: علایم فیزیولوژیکی

اختلال اضطراب منتشر

هدف علایم شناختی و مداخله­‌هایی برای اختلال اضطراب منتشر  (GAD)