آمار و روش‌های پژوهش در روانشناسی

آشنایی با محتوای کتاب

این کتاب به درد کسانی می‌خورد که قصد دارند در رشته‌ی روانشناسی تحصیل کنند، رشته‌ای که دانشجویانش باید با شیوه‌ی پژوهش عملی و نوشتن گزارش‌های روان‌شناختی کاملا آشنا باشند. مهم‌ترین مطلب، ضرورت درک این نکته است که پژوهشگران چگونه بدون پیش‌داوری و سوگیری، می‌توانند داده‌ها را جمع‌آوری و آن‌ها را تحلیل و تفسیر کنند. این کتاب مبتنی بر رویکرد عقل سلیم است و برای تبیین مسائل انتزاعی و گاه پیچیده، از مثال‌های روشن و عینی بهره می‌گیرد. حداقل فایده‌ی مطالعه‌ی آمار و روش تحقیق این است که شما را قادر می‌سازد تا به خطاهای آماری در گفته‌های تبلیغ‌کنندگان و فریب‌کارانی پی ببرید که می‌کوشند با اعداد و ارقام غلط شما را گمراه کنند. آمار و روش‌های پژوهش هیو کولیکان از 24 فصل تشکیل شده‌است و در هرکدام از فصل‌ها به آمار و مولفه‌های مختلف و همچنین مسائل مربوط به پژوهش و آشنایی بیشتر با روش‌های آن می‌پردازد.

گروه هدف کتاب

این کتاب بیش از همه برای دانشجویان کارشناسی روانشناسی مفید است، اما دانشجویان کارشناسی ارشد روانشناسی که ممکن است اطلاعاتشان درباره‌ی این روش‌ها اندکی قدیمی و کهنه شده باشد و دانشجویان دیگر رشته‌های علوم اجتماعی، پرستاری و بسیاری از رشته‌های مرتبط دیگر نیز می‌توانند از آن بهره گیرند.

نقاط قوت و ضعف کتاب

شاید حجم بالای این کتاب در نگاه اول ترسناک به‌نظر برسد اما کتاب به خوبی طبق ادعای خود پیش می‌رود و از مثال‌های روشن و عینی برای توضیح بهتر مسائل پیچیده استفاده می‌کند؛ بنابراین شیوایی و کلام، توضیح مناسب مفاهیم و راحتی خواندن، از نقاط قوت کتاب محسوب می‌شود. همچنین در انتهای هرفصل، برای ما فهرست واژگان توصیفی مربوطه را می‌آورد، که در آن ما را با لغات انگلیسی و توضیح هرکدام آشنا می‌کند، حین خواندن این فهرست، ذهن ما نسبت به مطالب آموخته‌شده در فصول منسجم‌تر و یادگیری ما تثبیت می‌شود. تمرین‌های مختلفی نیز در جای‌جای این کتاب وجود دارد که باعث می‌شود ماجرا، مطالعه‌ی صرف نباشد و در وادی عمل هم کمی از مطالب استفاده شود. فصل آخر نیز، فصل حائز اهمیتی است، چراکه به طراحی پروژه‌ی عملی و تدوین گزارش می‌پردازد و با همراهی با جریان این فصل می‌توان راحت‌تر در عمل از مطالب خوانده‌شده استفاده کرد.

بریده‌ای از کتاب

ما به‌عنوان یک فرد بزرگسال، وقتی با رویدادهای جدید مواجه می‌شویم، آن‌ها را تفسیر می‌کنیم، که این تعبیر و تفسیر به ناچار بر اندیشه‌هایی مبتنی است که ریشه در تجربیات ما از جهان هستی دارند و لاجرم احتمالا ناقص و غیرعملی‌اند؛ نکته‌ای که در روانشناسی مدرن، ساختارگرایان اجتماعی و پژوهشگرانی که رویکرد کیفی دارند به شدت بر آن تاکید می‌کنند. مثلا اگر ما شب‌هنگام روی ماسه‌های ساحلی دراز بکشیم و به آسمان نگاه کنیم و «ستاره‌ای» ببینیم که با سرعتی ثابت در حال حرکت است، به‌طور یقین آن‌چه که می‌بینیم را، نه یک ستاره، که یک ماهواره می‌دانیم. اما توانایی ما در درک این نکته ناشی از اطلاعات فضانوردی‌ای است که از فرهنگمان و درنتیجه تلاش‌های فضانوردان مختلف در طول سالیان متمادی به ما رسیده است. با این حال، همیشه نظریه‌های احتمالی دیگر نیز وجود دارند.

سرفصل‌های کتاب

فصل اول: روانشناسی، علم و پژوهش

فصل دوم: سنجش و ارزیابی افراد – متغیرها، نمونه‌ها و نقد کیفی

فصل سوم: آزمایش‌ها و طرح‌های آزمایشی در روانشناسی

فصل چهارم: اعتبار در پژوهش‌های روان‌شناختی

فصل پنجم: طرح‌های شبه‌آزمایشی و غیرآزمایشی

فصل ششم: روش‌های مشاهده‌ای – مشاهده‌ی مردم و بودن در کنار آن‌ها

فصل هفتم: روش‌های مصاحبه – پرسیدن سوالات مستقیم از افراد

فصل هشتم: آزمون‌های روان‌شناختی و مقیاس‌های اندازه‌گیری و ارزیابی

فصل نهم: مطالعات مبتنی بر مقایسه

فصل دهم: رویکردهای کیفی در روانشناسی

فصل یازدهم: آمار – سازمان‌دهی داده‌ها

فصل دوازدهم: ترسیم نمودار داده‌ها

فصل سیزدهم: فراوانی‌ها و توزیع‌ها

فصل چهاردهم: آزمون معناداری – آیا این اثر واقعی است؟

فصل پانزدهم: آزمون تفاوت‌ها بین دو نمونه

فصل شانزدهم: آزمون‌های مربوط به متغیرهای مقوله‌ای و جداول فراوانی

فصل هفدهم: همبستگی – رابطه‌ی متغیرهای مورد سنجش

 فصل هجدهم: تحلیل چندسطحی – تفاوت‌های موجود میان بیش از دو شرایط

فصل نوزدهم: طرح‌های چندعاملی

فصل بیستم: ANOVA در طرح‌های مطالعاتی با اندازه­گیری‌های مکرر

فصل بیست‌ویکم: انتخاب یک آزمون معناداری برای داده‌ها (و منابع اینترنتی)

فصل بیست‌ودوم: تحلیل داده‌های کیفی

فصل بیست‌وسوم: مباحث اخلاقی در پژوهش‌های روان‌شناختی

فصل بیست‌وچهارم: طراحی پروژه‌ی عملی و تدوین گزارش