درمان شناختی (فنون و نکات اصلی) – مایکل نینان

معرفی کتاب

از دهۀ 60 میلادی که دکتر آرون تی بک رویکرد شناختی را پایه‌گذاری کرد تا الان که در قرن 21 میلادی قرار داریم، با رشد فزایندۀ شواهد پژوهشی و بالینی از اثربخشی رویکرد درمانی شناختی مواجه هستیم.

این رویکرد به‌دلیل داشتن مفاهیم مشخص و مستقیم، تکنیک‌های درمانی عملیاتی و چهارچوب‌مدار و دسترس‌پذیری منابع و دوره‌های آموزشی آن یکی از پرطرف‌دارترین رویکردهای درمانی است. از این جهت، منابع و کتب مختلفی به بررسی ابعاد مختلف این رویکرد پرداخته‌اند؛ یکی از این منابع کتاب درمان شناختی مایکل نینان و ویندی درایدن است.

این کتاب که توسط دو تن از روان‌درمانگران شناختی مطرح نگاشته و تألیف شده است به بررسی 100 نکته و فن درمانی، نظریۀ درمان شناختی، شیوۀ کار آن و رفع سؤالات و بدفهمی‌های مرتبط با این حوزه می پردازد.

این 100 نکته و تکنیک درمانی در 3 بخش کلی با عناوین نظریۀ درمان شناختی، برداشت‌های غلط از درمان شناختی و روش به‌کارگیری درمان شناختی در کتاب گنجانده شده‌اند.

محتوای تخصصی و متمرکز، فصول کوتاه، ترجمۀ روان و جامعیت مطالب از جملۀ ویژگی‌های مثبت این کتاب به‌شمار می‌آید. در همین راستا، ویژگی متمایزکنندۀ این کتاب در میان سایر منابع موجود در رابطه با درمان شناختی سادگی مطالب و توجه به بعد عملیاتی آن‌ها است. نویسنده به‌‌فراخور موضوع اشاره‌ای به پژوهش‌های انجام گرفته، توضیح مطالب در قالب نمودار و جداول و مثال‌های بالینی می‌کند.

این کتاب برای چه افرادی مناسب است؟

کارآموزان روان‌شناسی: نویسندگان برحسب تجربۀ آموزشی و بالینی خود، مطالب کتاب را به‌نحوی ارائه داده‌اند که در ضمن تخصصی بودن، قابل‌ فهم و ساده باشند. از این جهت این کتاب برای کسانی که در ابتدای مسیر درمان‌گری هستند می‌تواند انتخاب مناسبی باشد.

روانشناسان: اشاره به فنون و تکنیک‌های عملیاتی در قالب فصول کوتاه، می‌تواند فرصتی مناسب برای روانشناسان جهت یادگیری یا یادآوری روش‌های درمانی رویکرد شناختی باشد.

توضیحات تکمیلی

مایکل نینان نویسندۀ نخست کتاب، روانشناس، پژوهشگر و نویسندۀ مطرح در رویکرد شناختی‌رفتاری است که آثار دیگری نیز از او در ایران ترجمه شده‌اند. او به همراه ویندی درایدن، روان‌شناس نام‌آشنای رویکرد شناختی، ماحصل تجربیات بالینی و پژوهشی خود را از طریق کتاب درمان شناختی در اختیار علاقه‌مندان به این رویکرد درمانی قرار داده‌اند. این کتاب توسط دکتر محسن دهقانی عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی و آناهیتا گنجوی ترجمه و توسط انتشارات رشد منتشر شده است.

بریدۀ کتاب

معمولاً چشم‌انداز تاریخی در درمان لحاظ می‌شود؛ زیرا به درمانگر کمک می‌کند به چگونگی بروز مشکلات فعلی مراجع و ماهیت آسیب‌پذیری‌های خاص او نسبت به پریشانی هیجانی پی ببرد. همچنین ممکن است مراجع، وقایع گذشته را سبب مشکلات کنونی‌اش بداند (مثلاً: «والدینم همیشه به من می‌گفتند که آدم به درد نخوری می‌شوم. تقصیر آن‌هاست که من حالا این‌طور هستم»)؛ با این حال، درمانگر توجه مراجع را به سوی زمان حال باز می‌گرداند، جایی که وی شروع به توافق با این پیام‌های والدینی مخرب می‌کند و مراجع متوجه می‌شود که برای توسعۀ پیام‌های درونی یاری‌دهنده و توأم با همدردی با خود، چه باید بکند.

فهرست کتاب درمان شناختی (فنون و نکات اصلی)

بخش 1: نظریۀ درمان شناختی

بخش 2: برداشت‌­های غلط از درمان شناختی

بخش 3: روش به‌کارگیری درمان شناختی

شروع کار

راه‌های شناسایی افکار خودکار منفی

بررسی و پاسخ به افکار خودکار منفی

تکلیف خانگی

راه‌های شناسایی فرض‌ها و قوانین زیربنایی

تجدیدنظر در فرض‌ها و قوانین

برملا کردن باورهای محوری

ایجاد و تقویت باورهای محوری جدید و جذاب

مقاومت

به سوی خاتمه و بعد از آن

درمان‌شناختی: آیا تنها به مراجعان اختصاص دارد؟