روانشناسی بالینی: روش‌های روان درمانگری

کتاب روانشناسی بالینی یـکی از نمـونه‌هـایی می‌بـاشد که استاد بنام دانشگاهی نویسنده­ و مترجم فرهیخته جناب آقای دکتر حسین آزاد به­ نگارش درآورده است که پیش از این موسسه انتشارات بعثت کتاب‌های آسیب­ شناسی روانی 1 و 2­، روان‌شناسی سلامت، زیست‌شناسی انسان و مطالعات سلامتی و بهداشتی و … را از ایشان به چاپ رسانده است.
در این کتاب درمانگری‌های مختلف روانی از گذشته تا حال مورد بحث و تجزیه و تحلیل قرار گرفته، نقاط مثبت و منفی آن‌ها نمایانده شده، تا دانشجویان مشتاق و علاقه‌مند که بیشترین انگیزه‌ی آنان معطوف به درک، فهم و کاربرد روان‌درمانگری‌های گوناگون است، بتوانند به نگرشی بالنسبه وسیع، دقیق و کنجکاوانه نسبت به جریان فکری، زیر بنایی و عملی آن‌ها دست‌یابند.
پيشگفتار مولف

تاریخچه‌ی روانشناسی بالینی افکار شگفت‌انگیزی را که امروزه خارق ­العاده و بدوی به ­نظر می‌رسند در برمی‌گیرد. از آن جمله روش‌های درمان بیماری‌های روانی از طریق تغییر جریان‌های بدنی که در خلال چندین دوره‌ی تاریخی در حد وسیع متداول بوده‌اند را می‌توان نام برد. به‌عنوان مثال، رها ساختن بدن از فرآورده‌های ناخواسته از طریق پاک­سازی (‌استفاده از داروهای ملیّن و تهوع‌آور) که یک درمان رایج در روم قدیم در خلال سده‌های میانه و قرن هیجدهم به‌حساب می‌آمد.

سایر فنون وحشیانه‌تر نیز برای درمان اختلالات روانی متداول بود. مثلا استفاده از حجامت به‌صورتی آشکار روشی همخوان و قابل قبول با دیدگاه‌های پزشکی قرن هیجدهم بود. یا بعد از کشف الکتریسیته، کوشش‌های بسیار در جهت استفاده از تحریک الکتریکی برای تغییر حالات روانی معمول گردید که در آغاز به‌صورت تحریک اعصاب، عضلات، و سایر اعضای بدن به‌عنوان درمان بیماری‌های گوناگون از جمله بیماری‌های روانی مورد توجه قرار گرفت. گرچه دلیل زیربنایی کوشش‌های بدنی برای “درمان بیماری‌های روانی” اغلب نامشخص و نامعلوم بود، ولی چنین به‌نظر می‌رسید که ترساندن بیماران برای رهایی از دیوانگی‌شان، یا تنبیه شیاطین که تصور می‌شد در درون آنان جای‌گزین شده‌اند دلیلی بود نسبت به این باور که از طریق این روش جریان‌های بدنی بیماران روانی به‌حالت نخستین باز خواهند گشت.

سرانجام، این باور که افراد دچار مشکلات روانی می‌توانند تغییر کنند و راه‌های سازگارانه‌تر ادراک، ارزیابی و رفتار را بیاموزند، اساس زیربنایی تمام رویه‌های روان‌درمانگری گردید.

رسیدن به‌چنین تغییراتی به‌ هیچ‌وجه آسان نبود. گاهی‌اوقات دیدگاه شخص از دنیا و خودپنداری وی به‌عنوان نتیجه‌ای از روابط اولیه‌ی آسیب‌شناختی که طی سال‌ها تجربه‌ی منفی زندگی تقویت شده‌اند نگریسته می‌شد. در سایر موارد عدم رضایت زناشویی یا عملکردهای اجتماعی به‌عنوان اختلالات روانی محسوب ‌شدند و درمان آن‌ها مستلزم تغییرات عمده در موقعیت‌های زندگی شخص بودند.

گاهی‌اوقات افراد تحمل و نگاه‌داری مشکلات فعلی خویش را آسان‌تر از خطر تغییر و غیرقابل پیش‌بینی آن می‌پنداشتند. ولی گرچه روان‌درمانگری تغییرات معجزه‌آسایی انجام نمی‌دهد، به‌صورتی مؤثر و کارآمد نویدبخش درمان حتی شدیدترین اختلالات روانی بوده است.

درمان روان‌شناختی در 1900 میلادی توسط فروید به‌عنوان روان‌کاوی پایه ­گذاری شد و پس از گذشت بیش از یک‌صد سال این روش همچنان نیروی خود را حفظ کرده است. با این وجود با ظهور روش‌های درمانگری متعدد، مانند درمانگری رفتاری، درمانگری شناختی، درمانگری رفتاری – شناختی، درمانگری انسان‌گرایی- اصالت وجودی، و بسیاری از رویه‌های درمانگری جدیدتر، اکثر فرضیه‌های روان‌کاوانه‌ی فروید، به‌ویژه فرضیه‌ی ناخودآگاه که در واقع کشف دنیای عظیمی از روان انسان توسط فروید است، اهمیت خاص خود را همچنان حفظ کرده است.

کوتاه سخن آنکه در بیشتر آثار و کتب روانشناسی بالینی که عمدتاً ترجمه هستند مصاحبه‌ی بالینی به‌صورتی مفصل مورد بحث واقع ‌شده و سایر روش‌های درمانگری مورد غفلت واقع شده‌اند.

بنابراین، در کتاب روانشناسی بالینی سعی شده است که بیشتر درمانگری‌های رایج امروزی مورد بحث و تجزیه و تحلیل قرارگرفته، نقاط مثبت و منفی آن‌ها نمایانده شود تا دانشجویان روان‌شناسی که عمدتاً مشتاق انجام درمانگری بوده و بیشترین انگیزه‌ی آنان معطوف به‌درک، فهم، و نگرشی بالنسبه وسیع، دقیق و کنجکاوانه نسبت به درمانگری‌‌های روانی متعدد است بتوانند در جریان‌های فکری، زیربنایی و عملی آن‌ها قرار گیرند، در پايان از مهندس عباس ميقاني مديرعامل و محسن ميقاني بابت ويراستاري و پيگيري امور چاپ قدرداني مي­گردد.