روانشناسی رشد (شعاری نژاد)

آشنایی با محتوای کتاب

در میان حوزه‌های متعدد و متنوع روانشناسی، شاید وسیع‌ترین حوزه‌ی آن، رشد و یادگیری است. زیرا این دو ویژگی از خصایص همیشگی و استمراریِ، خصوصاً انسان است و توقف آن دو مسلماً به پایان زندگی خواهد انجامید. مطالعه‌ در هریک از حوزه‌های روانشناسی، تقریباً بدون استثنا مستلزم مطالعه‌ی روانشناسی رشد و روانشناسی یادگیری است. روانشناسی رشد، کم و کیف یا وضع کلی رشد و نمو ساخت بدنی، رفتار و فرایند ذهنی را در انسان و سایر حیوانات از لحظه‌ی انعقاد نطفه تا پیش از مرگ بررسی می‌کند و روانشناسی یادگیری به مطالعه‌ی چگونگی برقراری ارتباط میان فرد و محیط می‌پردازد. این کتاب سعی دارد مخاطب را متوجه این نکته‌ی مهم بکند که شناخت انسان، بدون شناخت کم و کیف رشد و تکامل او و چگونگی تعاملش با محیط غیرممکن است. زیرا روانشناسی رشد جدید ما را در مطالعه‌ی رفتار فرد خصوصاً در دوران کودکی او، به این اعتقاد بر می‌انگیزد که کودک، یک سیستم است. کتاب روان شناسی رشد علاوه بر مطالعه‌ی کم و کیف تغییرات رفتار، خصوصاً در دوران کودکی و نوجوانی، در برخی موارد، معلمان و پدران و مادران را در تربیت محصلان و فرزندان راهنمایی می‌کند تا دریابند: کودک و نوجوان چگونه رشد می‌کند؟ در هریک از مراحل طبیعی رشد و تکامل خود، چه خصایصی پیدا می‌کند؟ در هرکدام از این مراحل، چه نیازها و چه انتظارهایی از مربیان و والدین خود دارد؟ و ایشان چگونه می‌توانند (یا باید) به این انتظارها پاسخ دهند؟ مؤلف کوشیده‌است یافته‌های تازه در حوزه‌ی رشد و تکامل انسان را گردآوری و به زبان نسبتاً ساده، مطرح کند، بدون اینکه زبان علمی آن را نادیده بگیرد.

گروه هدف کتاب

این کتاب برای دانشجویان روانشناسی در مقاطع کارشناسی و همچنین کارشناسی‌ارشد مناسب است و همچنین چون مطالب آن بر محور روانشناسی یادگیری هم تاکید دارد، این کتاب برای دانشجویان روانشناسی تربیتی و همچنین دانشجویانی که در دانشگاه فرهنگیان تحصیل می‌کنند مناسب است.

نقاط قوت و ضعف کتاب

از نقاط قوت این کتاب، قلم صمیمی و منسجم نویسنده است که باعث می‌شود خواننده برای ادامه دادن کتاب راغب باشد و با علاقه آن را بخواند. همچنین نویسنده در اثنای متن کتاب و در کادرهای مستطیلی کوچک، جملاتی مرتبط با متن را می‌گوید که بسیار دلنشین است. مثلاً در فصل رشد و تکامل شناختی و زبان؛ «اندیشیدن و اندیشه را به کلام درست و رسا و جالب تعبیر و بیان کردن، مهارتی است آموختنی و هنری است ارزنده.» که جمله‌ای زیبا و پرمفهوم و متناسب با متن است و متن را از یکنواختی خارج می‌کند.

بریده‌ای از کتاب

در بحث از رشد و تکامل اجتماعی و عاطفی خواهیم دید که آدمی چگونه وضع بیان عواطف خویش را از دیگران تقلید می‌کند. به گفته‌ی یکی از روانشناسان بیش از نصف آنچه یک شخص هست تقلید از دیگران است. کودک از آن می‌ترسد که اطرافیانش می‌ترسد. و ترس خود را همانند ایشان آشکار می‌کند؛ دهانش را باز می‌کند همین‌که مادرش دهانش را باز می‌کند، کفش پدر یا مادر را می‌پوشد و همانند ایشان راه می‌رود یعنی از اطرافیانش تقلید می‌کند. زبان باز کردن کودکان نیز، چنانکه خواهیم دید، نوع زبان ولهجه‌ی او عمدتاً از تقلید سرچشمه می‌گیرند. شاید به همین سبب است که گروهی از روانشناسان فرایند تقلید را ویژگی ذاتی انسان می‌دانند.

سر فصل‌های کتاب

فصل اول: روانشناسی رشد

فصل دوم: سرگذشت و نظریات روانشناسی رشد

فصل سوم: اصول رشد و تکامل انسان

فصل چهارم: عوامل موثر در رشد تکامل انسان

فصل پنجم: آغاز زندگی نوین

فصل ششم: رشد و تکامل بدنی انسان

فصل هفتم: رشد و تکامل حرکتی و عضلانی

فصل هشتم: رشد و تکامل شناختی و زبان(1)

فصل نهم: رشد و تکامل شناختی(ذهنی)(2)

فصل دهم: رشد و تکامل هیجانی و عاطفی

فصل یازدهم: رشد و تکامل اجتماعی

فصل دوازدهم: رشد و تکامل خلاقیت

فصل سیزدهم: رشد شخصیت

فصل چهاردهم: بازخوانی چگونگی فرایند رشد و تکامل انسان

فصل پانزدهم: حقایقی دیگر درباره‌ی کودکان و نوجوانان

فصل شانزدهم: والدین و والدینی