روانشناسی سالمندی گنجی

آشنایی با محتوای کتاب

روانشناسی سالمندی، دو کتاب در یک جلد، تألیف و ترجمه‌ی دکتر حمزه گنجی است. دکتر گنجی، برای دانشجوهای روانشناسی، اسم خیلی آشنایی است؛ لیست بلندبالایی از منابع درسی رشته‌ی روانشناسی، به‌همت ایشان، نوشته و گردآوری شده‌است. از آن‌جایی‌که روانشناسی سالمندی نسبت به سایر گرایش‌های این رشته زمان کوتاه‌تری است که موردتوجه قرار گرفته، هنوز منابع فارسی‌زبان مستند به تحقیقات و نظریات علمی چندانی در این زمینه تولید نشده‌است. کتاب روانشناسی سالمندی برای پر کردن این خلأ و مقابله با تصور رایجی که پیری را معادل زوال و ناتوانی می‌داند، نوشته شده‌است. نویسنده در مقدمه‌ی کتاب، موضع خود را درباره‌ی دوره‌ی سنی سالمندی چنین شرح می‌دهد؛ پا به سن گذاشتن، دستاوردهایی نصیب انسان می‌کند مثل رضایت اجتماعی، سازگاری و ثبات؛ مشخصه‌هایی که پیش از این دوره، دردسترس نیستند بنابراین نباید پیری را بازه‌ی ناخوشایند زندگی قلمداد کنیم. (نقل به مضمون) در ادامه بعد از بررسی فرایند زیستی و صورتِ اجتماعی سالمندی، درباره‌ی تغییرات ذهنی این دوره صحبت می‌کند؛ هیجان‌ها، شناخت‌ها و دگرگونی‌های شخصیتی. نویسنده برای ارائه‌ی تصویری دقیق از سالمندی، از نظریات پیری‌شناسی مبتنی‌بر پزشکی، جامعه‌شناسی و روانشناسی استفاده کرده‌است.

گروه هدف کتاب

کتاب حاضر برای دانشجویان و مدرسان رشته‌‌ی روانشناسی نوشته شده‌است. با این‌حال مراقبان سلامت که با سالمندان سروکار دارند هم می‌توانند از «روانشناسی سالمندی» بهره ببرند. این گروه سنی اغلب در تصمیم‌گیری‌های کلان، مغفول می‌ماند. تلاش برای شناخت اقتضائات و نیازهای دوران سالخوردگی، منافع زیستی و روانشناختی برای جوامع به‌دنبال دارد.

نقاط قوت و ضعف کتاب

نثر ساده و روان کتاب، خواندنش را بی‌اشکال و زحمت کرده‌است. هر فصل هم با یک خودآزمایی به‌علاوه کلید پاسخ به پایان می‌رسد تا خواننده بتواند میزان یادگیری‌اش از مباحث را به‌طور مرتب ارزیابی کند. آن‌چه از نظریات و مبانی پیری‌شناسی در کتاب حاضر جمع آمده، منعکس‌کننده‌ی رویکردهای متفاوت و متناقض به مقوله‌ی سالمندی نیست و بیشتر درراستای نظر نویسنده است. دکتر گنجی، به این موضوع در مقدمه‌ی کتاب، اذعان دارد.

بریده‌ای از کتاب

برخی سالمندان اختلال‌های شناختی نشان می‌دهند، پدیده‌ای که توجه دیگران را بیشتر جلب می‌کند. مغز تحت‌تأثیر پیری قرار می‌گیرد، نورو‌ن‌ها ازبین می‌روند و تکانه‌های نورونی کند می‌شود. درنتیجه، سالمندان در حافظه‌ی کوتاه‌مدت خود ضعف نشان می‌دهند، آشفتگی ذهنی سبک پیدا می‌کنند، دقت و تخیلشان کمی آسیب می‌بیند و تمایل نشان می‌دهند که موضوعات را تکرار کنند. واکنش‌های اطرافیان معمولا همراه با شک و تردید و بدتر از همه، منفی می‌شود. این‌جاست که هویت به‌شدت آسیب می‌بیند.

سرفصل‌های کتاب

کتاب اول

فصل اول: مقدمه بر فرایند سالمندی

فصل دوم: پیر شدن جسمی

فصل سوم: جنبه‌ی اجتماعی پیر شدن

فصل چهارم: فرایندهای روان‌شناختی سالمندی

فصل پنجم: زندگی جنسی سالمندان

فصل ششم: سلامت روان سالمندان

فصل هفتم: مرگ

فصل هشتم عزا

کتاب دوم

فصل اول: الفبای پیر شدن

فصل دوم: جمعیت جهان

فصل سوم: صدساله‌ها

فصل چهارم: فراانسانی

فصل پنجم: روانشناسی پیر شدن

فصل ششم: جامعه‌شناسی پیر شدن

فصل هفتم: ژاپن، آزمایشگاه پیر شدن

فصل هشتم: کامپیوتر و سالمندان