روانشناسی ژنتیک تحول روانی از تولد تا پیری-دکتر محمود منصور

روانشناسی تکوینی یا روانشناسی تحولی که در سال‌های گذشته با عنوان روانشناسی ژنتیک شناخته می‌شد؛ شاخه‌ای از علم روانشناسی است که به توصیف و تبیین تغییرات در طول زندگی فرد پرداخته و از رشته‌های مختلف زیست ‌شناسی، جامعه‌شناسی، تعلیم و تربیت و پزشکی کمک می‌گیرد. تحقیقات در این زمینه نشان می‌دهد که تنها رفتارهای اجتماعی و تنش‌های محیطی بر زندگی روانی یک فرد اثر نمی‌گذارد، بلکه ژنتیک هر فرد نیز می‌تواند تاثیر به سزایی بر روان آن شخص بگذارد. این مسئله مهم سال‌ها قبل از بوجود آمدن علم ژنتیک نیز مورد بحث روان شناسان بوده است؛ تا این که در سال‌های اخیر این مبحث به عنوان یک درس و علم مستقل به شاخه روانشناسی اضافه گشت. کتاب روانشناسی ژنتیک اثر دکتر منصور از انتشارات سمت یکی از کتاب‌هایی است که به منظور بررسی مباحث مهم علم روانشناسی ژنتیک نگاشته شده و به عنوان مرجع اصلی آموزشی در دانشگاه‌های سراسر ایران در دوره‌های کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری رشته‌ی روانشناسی تدریس می‌شود.

در ابتدای کتاب روانشناسی ژنتیک دکتر منصور به کلیات علم روانشناسی، دیدگاه‌ها و پایه‌ریزی روانشناسی اشاره شده و در بخش بعدی نیز به نظام‌های یادگیری و تحول فرد پراخته شده است؛ اما در فصل سوم کتاب مؤلف سعی کرده تا سبک نگارش خود و نحوه بررسی موضوع را کمی تغییر دهد و به صورت جزئی و دقیق به تحول روانی یک فرد از نطفه تا مرگ و تاثیر ژنتیک بر آن بپردازد. از این نظر کتاب روانشناسی ژنتیک دکتر منصور می تواند به درک درونی یک انسان از اختلالات ژنتیکی و ارثی خود با خصوصیات متفاوت کمک شایانی کند.

روانشناسی تحولی که امروزه در دانشگاه های سراسر جهان به عنوان درس پایه تدریس می شود، به مسئله مبنا و تحول رفتار توجه دارد. از این نظر به معنایی دقیق، روانشناسی تحولی عبارت است از بررسی تحول روانی در فرد یا در نوع، اما در هر حال این «روان پدیدآیی»، که در یک حرکت محدود از زاویه شکل گیری شناخت بیشتر قابل بررسی است، در یک حرکت فراگیر حاکی از شکل گیری دامنه های مختلف سازمان روانی است. كتاب روانشناسی ژنتیک محمود منصور براي دانشجويان رشته روانشناسی دوره كارشناسی و کارشناسی ارشد و دكترا به عنوان مرجع اصلی درس روانشناسی رشد مورد تدریس قرار می گیرد.

در فصل هایی از این کتاب نگاشته شده است که؛ باید نخست خواننده را متوجه این نکته ساخت که کلمه «ژنتیک» که در ترکیب «روانشناسی ژنتیک» به کار رفته است، کلمه ای است که در نیمه دوم قرن نوزدهم، یعنی پیش از آنکه زیست شناسان آن را در شکل و معنای دیگری به کار برند، توسط روانشناسان وارد میدان شده است با توجه به این نکته که علم در حکم شناخت قوانین طبیعت است، روانشناسی علمی نیز می کوشد تا میدان علم را در حد بررسی رفتار حیوان و انسان، به منزله اجزای طبیعت، توسعه بخشد.

این کتاب در چهار بخش و 16 فصل نوشته شده، که به اختصار عبارت اند از:

بخش اول : كليات

فصل 1: ديدگاه ها و روش ها

فصل 2: پايه‌ های شكل‌ گيری و روان‌ شناسی علمی

فصل 3: گستره موضوع ها، نظريه‌ ها و مراحل

بخش دوم : نظام های تحولی بنيادی

فصل 4: گستره چرخه‌ ها و نظام ها

فصل 5: نظام گزل

فصل 6: نظام والُن

فصل 7: نظام روان‌تحليل‌گري

فصل 8: بازتاب‌ شناسی تحولی: بازتاب شرطي، يادگيری و هوشياری

فصل 9: نظام پياژه

بخش سوم: بررسی اجمالی دوره‌ های تحول از نطفه تا مرگ

فصل 10: دوره پيش‌ تولدی

فصل 11: دوره كودكی

فصل 12: دوره نوجوانی

فصل 13: بزرگسالی

فصل 14: پيری: روزهای پايانی

بخش چهارم : فرايند های اساسی

فصل 15: بازی

فصل 16: تقليد