مقدمه‌ای بر علوم اعصاب شناختی

آشنایی با محتوای کتاب

مغز، همیشه پیچیده و مرموز بوده‌است؛ چه زمانی که در غیاب ابزارهای فناورانه، راهی به آن نبود و صرفا مسئول سرد نگه داشتن بدن فرض می‌شد چه حالا که انواع روش‌های پیچیده‌ی تصویرنگاری، امکان رصد فعالیت‌های مغز را ممکن کرده‌است. ما حالا می‌دانیم که ردِ همه‌ی فعالیت‌های انسانی از ساده‌ترین اعمال زیستی تا عالی‌ترین فرایندهای شناختی را باید در مغز پی بگیریم اما هنوز رازها و ناگفته‌هایی وجود دارد. علوم اعصاب‌شناختی، حوزه‌ای از علم است که با کندوکاو در اتصالات مغزی، به دنبال آن است تا زیربنای زیستی فرایندهای شناختی را بیابد؛ علمی جذاب و میان‌رشته‌ای که شاخه‌های متنوعی از دانش در ماجراجویی‌هایش، شریک‌اند. مبانی فلسفه، روانشناسی، زبان‌شناسی، علوم اعصاب، علوم کامپیوتری، ریاضیات و علوم دیگر در این رشته کنار هم جمع می‌شوند تا سر از کار مغز دربیاورند. «ایرو یاسکلائینن»، نویسنده‌ی کتاب «مقدمه‌ای بر علوم اعصاب‌شناختی» که دانشمند سرشناسی در این حوزه‌ است، در کتاب حاضر شِمایی کلی از علوم اعصاب‌شناختی دراختیار خواننده می‌گذارد. کتاب، با توضیح مبانی فیزیولوژیک مغز یعنی سلول‌های عصبی و سیستم‌های حسی و حرکتی شروع می‌کند و در فصول بعد به فعالیت‌های شناختی مثل توجه، حافظه، زبان و هیجان‌ها می‌پردازد.

گروه هدف کتاب

مقدمه‌ای بر علوم اعصاب‌شناختی، همان‌طور که از اسمش برمی‌آید، کتابی است برای شروع مطالعه در این حوزه. با توجه به خاصیت میان‌رشته‌ای علوم اعصاب‌شناختی، مخاطب این کتاب، همه‌ی کسانی هستند که صرف‌نظر از رشته‌ی تحصیلی دانشگاهی‌شان، به مطالعه و پژوهش در زمینه‌ی ارتباط بین مغز و فرایندهای ذهنی علاقه‌ دارند. مباحث پایه‌ای کتاب برای دانشجویانی که پیش‌تر در این‌باره مطالعه نداشته‌اند، به‌راحتی قابل‌فهم است اما کسانی که پیش‌زمینه‌ای ولو اندک داشته‌باشند، احتمالا آن را ساده و خسته‌کننده خواهندیافت.

نقاط قوت و ضعف کتاب

بالاتر گفتیم که مقدمه‌ای بر علوم اعصاب‌شناختی، نقطه‌ی شروع مطالعه درباره‌ی مغز و فرایندهای ذهنی است. نویسنده با معرفی کتاب‌های زبان انگلیسی به‌کاربرده‌شده در پایان هر فصل، کار جست‌وجوی منبع را برای دانشجویان ناآشنا، راحت می‌کند. نقطه‌ ضعف این اثر را هم باید در تصاویر نه‌چندان باکیفیتش جست‌وجو کرد. مباحث علوم اعصاب‌شناختی به‌کمک تصویرهای دیدنی و باجزئیات هم راحت‌تر به فهم درمی‌آیند و هم در رفع خستگی ذهن و چشم خواننده مفیدند. کتاب حاضر، می‌توانست از این امکان استفاده‌ی بهتری ببرد.

بریده‌ای از کتاب

اختلالات معین روان‌پزشکی همچون اسکیزوفرنیا با ناتوانی در تمرکز توجه/ مسدود کردن افکار مزاحمی مشخص می‌شود که در ذهن چنین بیمارانی به‌وجود می‌آید. درنتیجه‌ی این وضع، این بیماران دچار آشفتگی شدید می‌شوند و از تفکر یا رفتار به‌ شیوه‌ای منسجم ناتوان هستند. مسدود کردن گیرنده‌های دوپامین در استریاتوم این علائم را در اکثر بیماران اسکیزوفرنی کاهش می‌دهد. این مسئله نشان می‌دهد که دوپامین نقش کلیدی در کارکردهای توجهی دارد.

سرفصل‌های کتاب

فصل اول: علوم اعصاب‌شناختی چیست؟

فصل دوم: روش‌های علوم اعصاب‌شناختی

فصل سوم: کالبدشناسی مغز

فصل چهارم: سلول‌های عصبی

فصل پنجم: سیستم‌های حسی و حرکتی

فصل ششم: توجه

فصل هفتم: حافظه و یادگیری

فصل هشتم: پلاستیسیتی

فصل نهم: تکلم و زبان

فصل دهم: کارکردهای اجرایی

فصل یازدهم: هیجان‌ها

فصل دوازدهم: شناخت اجتماعی

فصل سیزدهم: هشیاری