درس آمار و روش تحقیق
درس آمار و روش تحقیق از دروسی هست که لازمه هر روانشناسی به فراگیریه اون بپردازه. در خیلی از موقعیت‌ها به این درس نیاز پیدا میشه و باید فرد بتونه از پس کاربرد مفاهیم اون در موقعیت به وجود اومده بربیاد.
یکی از موقعیت‌های مهم در این زمینه تهیه و تدوین پایان نامه دوران کارشناسی ارشد هست. همچنین از دانشجویان دوره کارشناسی ارشد انتظار میره که بتونن مقالاتی رو در رابطه با حوزه تخصصی و مورد مطالعه خودشون تألیف کنن، این مقالات برای پذیرفته شدن در مصاحبه دوره دکتری اهمیت بسزایی داره و لازمه راه هر فردی هست که قصد ادامه تحصیل تا دوره دکتری رو در سر داره.
بنابراین هم درس آمار و هم درس روش تحقیق دروسی بسیار مهم و حائز اهمیتن و تسلط بر اون‌ها توشه راه هر دانشجو و یا روان‌شناس موفقی هست که اهداف مهمی در جهت رشته تحصیلی و فضای کاری آینده‌اش داره.
بدون یادگیری این مباحث پای شما همیشه لنگ میزنه و ناچار به کمک گرفتن از یک فردی که در این حوزه متخصص باشه یا لااقل بیشتر از شما بدونه میشین. پس چه بهتر که خودتون برای یادگیری این درس تلاش کنین و مستقل‌تر و کارآمدتر در مسیر پیش رو حرکت کنین.
درس آمار و روش تحقیق
درس آمار و روش تحقیق درسیه که اکثر دانشجویان روانشناسی و داوطلبان کنکور باهاش رابطه خوبی ندارن و مطالعه و فهم این درس براشون چالش برانگیزه. در اکثر داوطلبان کنکور شاهد نارضایتی اون‌ها از نتیجه کسب کرده در این درس هستیم. اما امیدواریم که با راهنمایی‌های این متن بتونین تکلیف خودتون رو با این درس روشن کنین و برای رشد و پیشرفت سطح خودتون تلاش کنین.
اما درس آمار از چه نظر اهمیت داره، چرا به چارت درسی روانشناسی اضافه شده و چه هدفی رو دنبال می‌کنه؟ این سوالات ممکنه برای داوطلبان کنکوری که تغییر رشته‌ای هستن و یا حتی برای افرادی که می‌خوان وارد این رشته بشن به وجود اومده باشه.
در این رابطه میشه گفت که شناخت انسان‌ها و متمایز کردن اون‌ها از همدیگه و قرار دادن هر کدوم در طبقات مختلف چه به لحاظ جسمی (قوی و ضعیف، سالم و بیمار و…) و چه به لحاظ روانی و ذهنی (با استعداد و بی‌استعداد، باشخصیت و بی‌شخصیت و…) از اهمیت زیادی برخورداره. این اهمیت به خصوص در هنگام انجام تحقیقات و مطالعات در رابطه با موضوعات مختلف روانشناسی بیش از پیش بر ما روشن میشه.
اما برای تحقیق و پژوهش در رشته روانشناسی به مطالعه، بررسی و اندازه‌گیری مواردی کیفی مثل احساس، ادراک، یادگیری، هوش، شخصیت، و… نیاز داریم. برای اینکه این پدیده‌های روانی مورد تحقیق و اندازه‌گیری قرار بگیرن، باید از حالت کیفی به حالت کمی (عددی) تغییر پیدا کنن، این تغییر با استفاده از دروس آمار و روش تحقیق در روانشناسی صورت می‌گیره. و بدون آگاهی و تسلط بر مباحث این دروس، کار تحقیقاتی ما پیشرفت نمی‌کنه و به نتایج مورد نظر دست پیدا نخواهیم کرد.
اهمیت درس آمار از این حوزه هم فراتر میره و فقط به رشته روانشناسی محدود نمیشه، بلکه در تمام علوم اجتماعی و فیزیکی اهمیت اون ملموس و قابل مشاهده هست. علوم مختلف با توجه به اهدافی که دنبال می‌کنن، از آمار استفاده‌های متفاوتی دارن و به تناسب استفاده خود، تعریف و ماهیتی متفاوت برای این علم بیان می‌کنن.
اما ما اکنون به طور انحصاری در رابطه با رشته خودمون یعنی روانشناسی صحبت می‌کنیم. روانشناسی می‌تونه یک رشته گسترده و یک علم آماری محسوب بشه. در این رشته در زمینه‌های مختلف بالینی، قانونی، شغلی، آموزشی و غیره مطالعه و تحقیق و پژوهش میشه. اون چیزی که در این علم مورد مطالعه قرار می‌گیره و در واقع داده تحقیقات محسوب میشه انسانه که سوژه‌ای واقعی، پیچیده، با شکوه و منحصر به فرده.
به عنوان مثال زمانی که یک روان‌شناس بالینی اختلالات رو مورد مطالعه قرار میده با اطلاعات و داده‌های بزرگی مواجه می‌شود که توصیف آن‌ها به راحتی امکان‌پذیر نیست. همچنین مطالعه و پژوهش باید به گونه‌ای باشه که نظر و ذهنیت شخصی محقق در اون ورود پیدا نکنه.
برای دستیابی به همه اهداف مطالعاتی که گفته شد درس آمار و روش تحقیق به میانه میدون میاد، آمار و روش تحقیق در روانشناسی، به روان‌شناس کمک می‌کنه به کمک نمودارها، توزیع فرکانس‌ها و روش‌های دیگه به سازمان‌دهی، شرح و نتیجه‌گیری داده‌ها پرداخته و اون‌ها رو تحلیل و تفسیر کنه.
همچنین، یکی از دشوارترین ابعاد روانشناسی، تصمیم‌گیری درباره چگونگی طبقه‌بندی بیماری‌ها، اختلالات و مشکلات دیگه می‌تونه باشه. با استفاده از تحلیل‌های آماری پیشرفته متخصصان می‌تونن تشخیص بدن کدوم نشونه‌ها با هم جمع میشن.
آمار به طور عمده به دو نوع تقسیم بندی میشه:
آمار توصیفی: روشی برای سازمان‌دهی، نمایش و توصیف مجموعه‌ای از داده‌ها با استفاده از جداول، نمودارها و معیارهای خلاصه است.
آمار استنباطی: این نوع آمار برای تفسیر معنای آمار توصیفی استفاده میشه. به این معنی که به محض جمع‌آوری، تحلیل و جمع‌بندی داده‌ها، این آمار، تفسیر معنای داده‌های جمع‌آوری شده رو به عهده می‌گیره.
حالا که با مباحث آماری آشنا شدیم ممکنه این سوال برامون به وجود بیاد که روش تحقیق در روانشناسی چه کاربردهایی می‌تونه داشته باشه؟
در روانشناسی مثل سایر علوم به عنوان یکی از کاربردی‌ترین و پردامنه‌ترین علم در بین علوم انسانی، تحقیقات سنگ بنای اصلی این رشته هستن و روانشناسی از روش علمی خاص خود بهره می‌بره.
روش تحقیق به روان‌شناس کمک می‌کنه تا مانند محققان سایر علوم به صورت منظم و دقیق پدیده‌ها رو با استفاده از مرتبط‌ترین روش و تکنیک، اندازه‌گیری، پیش‌بینی، فرمول‌بندی، توضیح و یا توصیف کند. از این رو آمار و روش تحقیق در روانشناسی به روان‌شناسان کمک می‌کنه تا حقایق مربوط به انسان‌ها رو کشف و مطالعه کنن.
- روش تحقیق انواع مختلفی داره از جمله روش آزمایش، روش مشاهده طبیعی، روش زمینه یابی، روش همبستگی، روش آزمون‌ها و روش موردی و… . تعریف بعضی از این روش‌ها به شرح زیره:
- روش آزمایش: مهم‌ترین روش در روان‌شناسیه که تأثیر یک پدیده روانی بر پدیده دیگه رو بررسی می‌کنه. اطلاعات در این روش بر پایه تجربه‌های عینی و آزمایشگاهی حاصل میشه و فرضیه‌های روابط علت و معلولی رو بررسی می‌کنن.
- روش مشاهده طبیعی: در این روش، محقق لازمه پدیده مورد مطالعه رو در وضعیت کاملا طبیعی خود به طور دقیق مشاهده و ثبت کنه. در این روش، روان‌شناس نباید هیچ‌گونه مداخله‌ای در وقوع رفتار داشته باشه و چون رفتار در محیط طبیعی بررسی میشه، ممکنه مدت زمانی طولانی رو به خود اختصاص بده.
- روش زمینه یابی: این روش زمانی استفاده میشه که محقق قصد داره، نظر یا نگرش جامعه آماری رو درباره موضوعی بسنجه و از این رو بدون تغییر و یا دستکاری متغیرها، از ابزار مصاحبه و یا پرسشنامه برای جمع‌آوری اطلاعات بهره می‌گیره.
- روش همبستگی: این روش هنگامی به‌کار میره که استفاده از روش آزمایش در همه جا امکان‌پذیر نباشه. در این روش، پژوهشگر بدون دخل و تصرف در متغیرها، به بررسی رابطه بین دو متغیر و روابط میان اون‌ها می‌پردازه.
- روش آزمون‌ها: در روش آزمون‌ها، ویژگی‌ها یا توانایی‌های یک گروه مانند رغبت‌ها، نگرش‌ها و هوش افراد به وسیله آزمون‌های روانی مختلف از قبیل آزمون هوش، استعداد و شخصیت، مورد ارزیابی و اندازه‌گیری قرار می‌گیره.
مطالعه موردی (روش بالینی) : یکی از متداول‌ترین روش‌های مطالعه عمیق یک فرد یا گروهی از افراد به صورت کمی یا کیفیه که توسط روان‌شناسان بالینی، روانپزشکان، مشاوران، مددکاران اجتماعی و راهنمایان تربیتی برای تشخیص علت‌ها و کسب اطلاعات در روانشناسی غیرعادی، رفتارهای نابهنجار و عقب ماندگی‌های ذهنی و تحصیلی مورد استفاده قرار می‌گیره.
تحلیل کنکور 1401
درس آمار و روش تحقیق 20 سوال از کنکور ارشد روانشناسی رو به خودش اختصاص میده که از این بین سهم روش تحقیق 10 سوال و سهم آمار هم 10 سواله. روند کنکور در چند سال گذشته نشون میده که سؤالات آمار و روش تحقیق داره به سمت مفهومی و محاسباتی شدن حرکت می‌کنه و هر سال از سهم سوالات حفظی کاسته میشه و این مسئله نشون میده که داوطلبان باید مباحث آمار و روش تحقیق رو به صورت عمقی درک کرده باشن و حتما به صورت مفهومی این درس رو مطالعه کنن.
سطح سوالات کنکور امسال به طور کلی بهتر و ساده‌تر از پارسال ارزیابی میشه. از داوطلبانی که بر این درس مسلط بودن انتظار می‌رفت که این درس رو بالای 60 الی 50 درصد بزنن. همچنین کسانی که در سطح خیلی بالا و تخصصی‌تر روی این درس کار کردن، میشد تا درصد 70 الی 80 درصد رو هم در کنکور کسب کنن.
امسال در درس آمار و روش تحقیق شاهد سوال عجیب و غریبی نبودیم و همه سوالات از سطح نرمالی برخوردار بودن. فقط یک سوال مشکل‌دار مشاهده شد که از مبحث کوواریانس بود. طبق گفته اساتید در این سوال ابهام وجود داشت و احتمالا پاسخ در کلید اشتباه مطرح شده بود.
منابع درس آمار و روش تحقیق در روانشناسی
همونطور که می‌دونین وزارت علوم برای هیچ یک کنکورهای کارشناسی ارشد منابع مشخص و دقیقی رو تعیین نمی‌کنه. بنابراین باید با تحلیل و بررسی کنکور سال‌های گذشته و همچنین استفاده از تجارب رتبه‌های برتر سال‌های پیش، به منابعی معتبر و مطمئن دست پیدا کرد.
انتخاب منبع مناسب از اهمیت خیلی زیادی برخورداره. یک داوطلب کنکوری ممکنه کلی از میزان وقت خودش رو که باید صرف مطالعه و کارهای مفیدتری در سال کنکور بشه، به خاطر جستجو برای منابع مناسب و قابل اطمینان از دست بده. برای شروع یک مسیر مطالعاتی خوب و ثمربخش باید ابتدا منابع مورد نظر رو شفاف سازی کرد.
در این زمینه ما در روان آموز با انجام بررسی‌ها و جستجوهایی از رتبه‌های برتر و تحلیل کنکور سال‌های گذشته دریافتیم که منابع قابل اعتماد آمار مثل سال‌های گذشته کتب زیر هستن:
- کتاب آمار و احتمالات کاربردی دکتر دلاور
- کتاب روش تحقیق در روانشناسی دکتر دلاور
اما مطالعه این کتاب‌ها و تفهیم مطالب اون‌ها ممکنه برای همه مناسب نباشه و دشوار و وقت‌گیر به نظر بیاد. بنابراین بهتره که ابتدا سطح داوطلب در زمینه این دو درس سنجیده بشه و بعد مناسب مناسب برای اون‌ها در نظر گرفته بشه.
به طور کلی به جای مطالعه این کتب اصلی که متن سخت و پیچیده‌ای در حجم زیاد دارن، توصیه میشه که از کتاب کمک آموزشی استفاه کنین. یک کتاب کمک آموزشی خوب می‌تونه با زبانی ساده کلیه مطالب لازم رو پوشش بده و کاملا منطبق بر نیازهای یک فرد کنکوری باشه.
توصیه روان آموز
همونطور که ذکر کردیم کتاب اصلی و پایه برای آمار کتاب آمار و احتمالات کاربردی دکتر دلاور و همچنین روش تحقیق در روانشناسی دکتر دلاوره. اگه بخواین این درس رو از ریشه و پایه ای بخونین می‌تونین با این کتاب‌ها شروع کنین.
در صورتی که وقتتون کمه و یا پایه خیلی ضعیفی در درس آمار دارین بهتون توصیه می‌کنیم که به جای مطالعه کتاب‌های دکتر دلاور و یا هر کتاب منبع اصلی دیگه‌ای، در کلاس درس آمار شرکت کنین، اگه بخواین به صورت خودخوان از روی کتاب‌های اصلی پیش برین و یا به سراغ کتاب‌های کمک آموزشی برین، زمان خیلی زیادی رو از شما می‌گیریه و علاوه بر اون این شیوه مطالعه برای شما ممکنه بازدهی خوب و مناسبی هم نداشته باشه.
در چنین حالتی شرکت در یک کلاس مناسب و کاربردی می‌تونه موجب پیشرفت سطح شما بشه و با یک تدریس خوب مفاهیم زیادی رو می‌تونین به صورت عمقی و ترکیبی یاد بگیرین. این شیوه از آموزش برای شما نتیجه بسیار خوبی رو می‌تونه ایجاد کنه.
بعد از گذروندن کلاس و یا همراه با اون میشه از یک کتاب کمک آموزشی هم استفاده کنین. به این شکل که در هنگام تدریس هر فصل به مطالعه اون در کتاب کمک آموزشی بپردازین.
تست زنی در هنگام مطالعه این درس اهمیت خیلی زیادی داره. بهتره که همگام با مطالعه به زدن تست‌های کنکورهای ده سال اخیر و تست‌های تألیفی استاندارد رو هم در برنامتون قرار بدین.
اما در صورتی که سطح متوسطی در درس آمار دارین، اصراری به شرکت در کلاس درس آمار نیست و تنها مطالعه کتاب کمک آموزشی برای شما کفایت می‌کنه و می‌تونین به درصد خوبی در این درس دست پیدا کنین.
ما در روان آموز متاسفانه هنوز برای این درس کتاب و یا کلاسی آماده ارائه نداریم و در حال تهیه هستن، به محض آماده سازی و اعتبار سنجی این خدمات در دسترس شما روان آموزی‌های عزیز و پرتلاش قرار خواهد گرفت.
فرمول‌ها و نکات درس آمار زیاد و فرار هستن، برای به خاطر سپاری اون‌ها توصیه می‌کنیم که مروری روزانه رو در برنامه مطالعاتیتون قرار بدین. ما برای درس آمار مجموعه فلش کارتی در نرم افزار نارنگی داریم که به دلیل ماهیت این درس توصیه می‌کنیم حتما تهیه کنین و برای مرور روزانه نکات و فرمول‌های فرار این درس از اون استفاده کنین. امیدواریم به زوذی با ارائه خدماتی مناسب در زمینه این درس هم مثل دروس دیگه بتونیم در ترسیم موفقیت شما نقش داشته باشیم.
دیدگاهتان را بنویسید
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.