بررسی بازار کار روانشناسی و میزان درآمد هریک از گرایش ها

تقریبا همۀ ما در دوران نفس‌گیر انتخاب رشته، دچار سردرگمی شده‌ایم. به‌نظر شما مهم‌ترین فاکتوری که تمام فرایند تصمیم‌گیری افراد را تحت‌پوشش خود قرار می‌دهد، چیست؟ اگر حدس شما هم بازار‌ کار آن رشته است، تبریک می‌گوییم؛ پاسخ‌تان درست است. حالا می‌خواهیم مهم‌ترین مطالب دربارۀ سیر تا پیاز بازار‌ کار روانشناسی و آیندۀ شغلی آن برای هریک از گرایش‌ها در مقاطع مختلف را توضیح دهیم.

بازار کار روانشناسی در مقاطع مختلف چیست؟

بازار‌ کار هر رشته‌ای متناسب با میزان تحصیلات هر فرد، توانایی‌ها و استعداد او متفاوت است. برای مثال بازار کار برای افرادی که در رشتۀ روانشناسی دارای مدرک لیسانس هستند، در مقایسه با افرادی که دارای مدرک ارشد هستند تفاوت‌های بسیاری دارد. ابتدا به بررسی کلی از بازار کار رشتۀ روانشناسی در مقاطع مختلف می‌پردازیم و سپس به تفکیک به بررسی آیندۀ شغلی هریک از گرایش‌ها می‌پردازیم. همچینین اگر تغییررشته‌ای هستید، برای کسب اطلاعات کامل دربارۀ بازارکار رشتۀ روانشناسی برای افراد تغییر رشته‌ای، به مقالۀ تغییر رشته به ارشد روانشناسی مراجعه کنید.

– بازار‌ کار رشته روانشناسی در مقطع کارشناسی

قصدمان دل‌سرد کردن دانشجویان کارشناسی روانشناسی نیست اما باید صراحتا این را گفت که بازار کار این رشته در مقطع کارشناسی رونق چندانی ندارد. چرا؟ زیرا بسیاری از مجوزهای مهم تنها زمانی به دانشجویان روانشناسی داده می‌شود که حداقل دارای مدرک ارشد روانشناسی باشند و به قول معروف فوق لیسانسشان را گرفته‌باشند، حتی شرکت در برخی کارگاه‌ها و دوره‌های تخصصی روانشناسی نیز نیازمند مدرک ارشد است. اما خبر خوب این است که بسیاری از ارگان‌های دولتی به‌دنبال استخدام نیروهای جوان و باانگیزه هستند.

پیشنهاد ویژه: برنامۀ راهبردی مطالعاتی رایگان کنکور ارشد روانشناسی

دانشجویان کارشناسی روانشناسی می‌توانند با شرکت در آزمون‌های استخدامی زیر متناسب با رشته و گرایش‌شان، شانس خود را امتحان کنند.

آزمون‌های استخدامی روانشناسی برای مقطع کارشناسی:

• بهزیستی
• شهرداری
• نیروی انتظامی
• زندان‌ها
• کانون اصلاح و تربیت
• آموزش و پرورش (به‌عنوان معلم یا مشاور مدرسه)
• مهدکودک‌ها (به‌عنوان مربی)
• کلینیک‌های ترک اعتیاد

📌مطالب مرتبط: شرایط استخدام روانشناس در مراکز دولتی چیست؟

بازار‌ کار روانشناسی در مقطع کارشناسی ارشد

مهم‌ترین فعالیت‌ها در این رشته، ازجمله دریافت مجوزهای تاسیس کلینیک روانشناسی، در مقطع ارشد روانشناسی و دکتری امکان‌پذیر هستند. کسب مجوزهای تأسیس برای موارد زیر در مقطع ارشد روانشناسی امکان‌پذیر هستند:

• کلینیک
• مطب مشاوره
• مراکز روان‌درمانی
• مهد‌کودک
• خانه‌ی سالمندان

📌مطالب مرتبط: منابع ارشد روانشناسی

– بازار‌ کار رشته روانشناسی در مقطع دکتری

بازار‌ کار در مقطع دکتری روانشناسی تاحدودی شبیه به دوران ارشد است. تفاوت ارشد و دکتری در این است که شانس کسانی که دارای مدرک دکتری هستند، برای تأسیس کلینیک و استخدام در مراکز مختلف، نسبت به ارشد بیشتر است.

بازار کار روانشناسی برای گرایش های مختلف چیست؟

در ادامه به شما می‌گوییم که برخی از شناخته‌شده‌ترین رشته‌های روانشناسی در مقطع ارشد دارای چه بازار‌ کاری هستند و آیندۀ شغلی شما در هر کدام چه خواهدبود.

– بازار‌ کار رشته روانشناسی بالینی

فارغ‌التحصیلان ارشد روانشناسی بالینی به تشخیص و درمان اختلالات روان‌شناختی می‌پردازند. این افراد، علاوه‌بر مجازبودن برای تأسیس مراکزی که در مطلب فوق آمده‌است، امکان فعالیت در عناوین شغلی زیر را هم دارند:

• فعالیت در کلینیک‌های مشاوره و روان‌درمانی
• مراکز ترک اعتیاد
• فعالیت در بیمارستان‌ها
• کانون اصلاح و تربیت
• تدریس در مدارس و دانشگاه‌ها
• و …

📌مطالب مرتبط: منابع ارشد روانشناسی بالینی

– بازار کار رشته روانشناسی بالینی خانواده

یکی از گرایش‌های روانشناسی بالینی، گرایش خانواده است. این گرایش به حل مسائل درون خانواده و زوجین می‌پردازد. ظرفیت پذیرش این رشته و البته رقابت برای قبولی در آن در مقطع ارشد به نسبت روانشناسی بالینی کمتر است. افرادی که به سراغ این گرایش می‌روند می‌توانند به عنوان زوج‌درمانگر یا خانواده‌درمانگر فعالیت کنند، اما درمان فردی در حیطۀ شغلی آن‌ها نیست.

– بازار کار رشته روانشناسی بالینی کودک و نوجوان

برای نام بردن مهم‌ترین زیرشاخه‌های روانشناسی بالینی، می‌توان به روانشناسی بالینی کودک و نوجوان اشاره کرد. اساسی‌ترین آیندۀ شغلی که این رشته دارد، عبارت‌است از:

• فعالیت در مراکز بهزیستی و کانون‌های اصلاح و تربیت
• مراکز درمانی و مشاوره‌ی روانی کودک و نوجوان
• مراکز خدمات روان‌شناختی کودک و نوجوان

– بازار‌ کار رشته روانشناسی عمومی

براساس کارگاه‌های روان‌درمانی که دانشجویان در رشتۀ روانشناسی عمومی می‌گذرانند، در این رشته، تمرکز بیشتر بر روی تحقیق و پژوهش در زمینۀ روانشناسی عمومی است. برای اطلاع بیشتر دربارۀ تفاوت این رشته با ارشد بالینی، به مقالۀ تفاوت روانشناسی بالینی و عمومی مراجعه کنید.

درنهایت فارغ‌التحصیلان این رشته می‌توانند در حوزۀ درمان اختلالات روانی مشغول‌به‌کار شوند. زمینه‌های کاری که دانشجویان این رشته می‌توانند به فعالیت در آن‌ها بپردازند عبارت است از:

• مشاور مدارس
• استاد دانشگاه
• آموزش‌وپرورش
• تدریس در حوزۀ علمیه
• پژوهش و تحقیق در موضوعات روانشناسی

📌مطالب مرتبط: منابع کنکور ارشد روانشناسی عمومی

– بازار‌ کار رشته روانشناسی تربیتی

از آن‌جایی‌که تحصیل در این رشته مستلزم داشتن علاقه به تعلیم و تربیت کودکان و نوجوانان است، حوزه‌های کاری رشته روانشناسی تربیتی نیز در همین راستا هستند. بازار‌ کار روانشناسی تربیتی در ادامه آمده است.

• استاد دانشگاه
• معلم مدرسه
• تأسیس مرکز مشاوره‌ی تحصیلی روانشناسی
• پژوهش‌گر
• مدیر مهد‌کودک
• مربی مهد‌کودک

📌مطالب مرتبط: منابع کنکور ارشد روانشناسی تربیتی

– بازار کار روانشناسی شخصیت

روانشناسی شخصیت یکی از گرایش‌های روانشناسی در مقطع ارشد است که علی‌رغم موضوع جالب و کاربردی آن، حوزۀ تخصصی‌ای برای فعالیت حرفه‌ای در آن تعریف نشده‌است.

فراگیری دروسی مانند نظریه‌ها و مکاتب شخصیت و کاربرد آزمون‌های شخصیت به فارغ‌التحصیلان این رشته کمک می‌کند تا دانش نظری مورد نیاز را در زمینۀ سنجش و اندازه‌گیری ابعاد شخصیت داشته باشند. از این جهت می‌توانند به‌عنوان روان‌سنج در کلینیک‌های روان‌درمانی فعالیت کنند و از طریق اجرای آزمون‌های مختلف شخصیت و تحلیل آن‌ها به روان‌درمانگران کمک ارزشمندی جهت فهم بهتر نیم‌رخ روانی مراجعین کنند.

 همچنین، از آن‌جایی که محدودیتی جهت شرکت در آزمون صلاحیت حرفه‌ای روانشناسی و اخذ پروانۀ اشتغال برای فارغ‌التحصیلان گرایش‌های مختلف روانشناسی در مقطع ارشد و دکتری وجود ندارد، فارغ‌التحصیلان روانشناسی شخصیت نیز می‌توانند با شرکت در آزمون صلاحیت حرفه‌ای و اخذ پروانۀ اشتغال، به‌عنوان روان‌درمانگر فعالیت حرفه‌ای خود را دنبال کنند.

– بازار کار روانشناسی اجتماعی

رشته روانشناسی اجتماعی به بررسی تاثیر محیط بر فرد، تاثیر محیط بر رفتارهای اجتماعی افراد و همچنین به موضوعاتی چون نگرانی‌های اجتماعی و رفتارهای آسیب‌زای اجتماعی توجه دارد. کسانی که روانشناسی اجتماعی را در مقطع ارشد انتخاب کرده و فارغ‌التحصیل این رشته می‌شوند در آینده می‌توانند در مشاغل زیر فعالیت کنند:

• متخصص منابع انسانی
• مشاور مراکز تربیتی
• استاد دانشگاه
• مشاور خدمات اجتماعی
• متخصص روابط عمومی
• پژوهشگر و محقق

– بازار کار علوم شناختی

روانشناسی شناختی سه گرایش را در کنکور ارشد روانشناسی شامل می‌شود. این گرایش به افراد در جهت بهبود آسیب‌های مغزی، اختلالات یادگیری و ساختاربندی برنامه‌ی درسی برای یادگیری بهتر کمک می‌کند. فارغ‌التحصیلان روانشناسی شناختی می‌توانند در مراکز بالینی مشغول به کار شوند. توان‌بخشی شناختی نیز به مطالعۀ ذهن و فرایندهای شناختی می‌پردازد و در حوزه‌هایی همچون پژوهش، نورومارکتینگ، روباتیک، کلینیک‌های مشاوره، حوزه‌های توان‌بخشی فعالیت دارد.‌

– بازار کار روانشناسی صنعتی و سازمانی

روانشناسی صنعتی سازمانی برای افرادی مناسب است که به مطالعه و بررسی رفتار افراد و کار در سازمان‌ها علاقه‌مند هستند. این گرایش در کنکور ارشد روانشناسی به نسبت دو گرایش روانشناسی بالینی و روانشناسی عمومی بازارکار محدودتری دارد. افرادی که در مقطع ارشد رشتۀ صنعتی و سازمانی را انتخاب می‌کنند، می‌توانند به عنوان مشاور در ادارات، سازمان‌ها، کارخانه‌‌ها و محیط‌های صنعتی مشغول به کار شوند. فارغ‌التحصیلان رشتۀ روانشناسی صنعتی سازمانی در آینده می‌توانند در مشاغل زیر نیز فعالیت داشته باشند:

• مشاور در کارخانجات، شرکت‌ها و ادارات صنعتی: نیازسنجی کارکنان در محیط کسب و کار، کاهش استرس و افزایش رفاه کارمندان
• مشاور در سازمان‌ها: کمک به پیشرفت شغلی افراد و بهبود روابط بین افراد در محیط کار
• مدیریت اجرایی: مدیریت برای توسعۀ سازمانی و ایجاد محیط امن شغلی
• کارشناس منابع انسانی: انتخاب و استخدام کارمندان، افزایش رضایت شغلی افراد و آموزش مهارت‌های فردی و شغلی به کارکنان
• مشاوره در زمینۀ تبلیغات: پیش‌بینی نیاز مصرف‌کنندگان و بررسی محتوای تبلیغات

📌مطالب مرتبط: منابع ارشد روانشناسی صنعتی و سازمانی

بازار کار روانشناسی وزارت بهداشت و علوم چه تفاوتی دارد؟

از نکات حائز اهمیت هنگام ثبت نام کنکور ارشد روانشناسی، تصمیم‌گیری دربارۀ شرکت در کنکور وزارت بهداشت یا علوم است چون بازار‌ کار رشتۀ روانشناسی در این دو وزارت، با یکدیگر تفاوت دارد. کسانی که فارغ التحصیل‌ارشد روانشناسی وزارت بهداشت هستند، می‌توانند درصورت تمایل در دانشگاه‌ها و بیمارستان‌های خود وزارت بهداشت، مشغول‌به‌کار شوند. هم‌چنین خبر خوب این است که فارغ‌التحصیلان ارشد روانشناسی وزارت بهداشت که قصد تاسیس کلینیک مشاوره دارند، نیازی به گذراندن دوران کارآموزی به‌صورت جداگانه ندارند به این دلیل که در زمان تحصیل‌شان، دورۀ کارآموزی را سپری کرده‌اند.

📌مطالب مرتبط: تفاوت ارشد روانشناسی وزارت علوم و بهداشت چیست؟

بیشترین آینده شغلی رشته روانشناسی در ایران برای کدام رشته است؟

علم روانشناسی به این دلیل که دربرگیرندۀ مشاغل متنوع و زیادی است، بازار‌ کار پررونقی را به خود اختصاص داده‌است. اگر بخواهیم به تفکیک دربارۀ آینده شغلی روانشناسی برای هریک از گرایش‌ها سخن بگوییم، بیشترین سهم بازار در روانشناسی به ترتیب از آنِ رشته‌های بالینی، عمومی و تربیتی است. درآمد این مشاغل به عواملی مانند حوزۀ فعالیت فرد، میزان سابقۀ کاری و مدرک فارغ‌التحصیلی بستگی دارد. با توجه به نیاز روزافزون جامعۀ ما به روانشناسی، پیش‌بینی می‌شود که بازار کار این رشته روزبه‌روز پررونق‌تر شود.

بررسی میزان درآمد در رشتۀ روانشناسی

در ادامه براساس جدیدترین تعرفۀ سازمان نظام روانشناسی و با درنظر گرفتن عوامل موثر بر روی دستمزد یک روانشناس، میزان درآمد در این رشته را موردبررسی قرار می‌دهیم.

حوزۀ درمان

طبق جدیدترین تعرفه‌ای که سازمان نظام روانشناسی برای خدمات روانشناسی و مشاوره در سال 1403 ارائه داده است، میزان دستمزد روانشناسان در مقطع ارشد و دکتری به‌ازای هر 45 دقیقه به شرح زیر خواهد بود:

• درمانگر با مدرک کارشناسی‌ارشد: 321 هزارتومان
• درمانگر با مدرک دکتری: 378 هزارتومان

در این اطلاعیه ذکر شده است که 15درصد به هزینۀ پایۀ حق ویزیت درمانگران با سابقۀ کاری بالای 15سال افزوده می‌شود.

علاوه‌بر سابقۀ کار و سطح تحصیلات، عوامل دیگری هم در افزایش دستمزد یک درمانگر تأثیر دارند، مانند:

• رویکرد درمانی
• شهرت درمانگر
• محل و موقعیت جغرافیایی کلینیک
• برگزاری حضوری یا آنلاین جلسۀ مشاوره

به‌طور کلی، رویکردهای کلاسیک روان‌درمانی مانند روان‌کاوی، از آن‌جایی که به کاوش مشکل و حل آن به‌صورت ریشه‌ای می‌پردازند، هم طول درمان بیشتری دارند و هم معمولاً هزینۀ ویزیت بیشتری نیز دریافت می‌کنند.

برای مثال این مبلغ ممکن است به 600 یا 700 هزارتومان نیز به‌ازای 45 دقیقه برسد، البته ممکن است، این هزینه بیشتر هم شود.

به‌علاوه، شهرت درمانگر می‌تواند تأثیر بسیار زیادی بر درآمد او داشته باشد؛ به نقل از منابع غیررسمی، درمانگران صاحب‌نام به‌ازای هر 45 دقیقه مبلغی بالغ‌بر 1.500.000 هزارتومان الی بیشتر دریافت می‌کنند. همچنین ممکن است که برای جلساتی که به‌صورت آنلاین و خارج از کشور برگزار می‌شود، هزینۀ درمان به‌صورت دلار یا یورو محاسبه شود.

از بحث درآمد نجومی که ممکن است یک درمانگر داشته باشد بگذریم، باید اشاره کنیم که روانشناسی رشته‌ای است که به درآمد رسیدن در آن، خیلی سریع محقق نمی‌شود و درمانگران تازه‌کار فعلاً تا زمانی که تجربۀ کافی را به‌دست بیاورند و شناخته‌شوند، باید خود را برای تعرفه‌های رسمی‌ای که سازمان نظام معرفی کرده آماده کنند.

این تعرفه‌ها بسته به سازمانی که روانشناس در آن فعالیت می‌کند در ازای هر 45دقیقه می‌تواند متفاوت باشد. جزئیات آن را در جدول زیر می‌توانید مشاهده کنید.

 حوزۀ پژوهش

علاوه‌بر حوزۀ درمان، یک روانشناس می‌تواند از طریق پژوهش نیز به درآمد برسد. منابع درآمد پژوهشگر روانشناسی شامل حمایت‌های دولتی، دانشگاهی و بخش خصوصی هستند.

در دستورالعمل حمایت از فعالیت‌های پژوهشگران و فناوران، میزان حق‌التحقیق پژوهشگران روانشناسی به شرح زیر است:

 این مبالغ می‌توانند با توجه به نوع تحقیق و روش پژوهش، پژوهشی یا مروری ، کمی یا کیفی بودن آن، همچنین ژورنال و پایگاهی که قرار است مقاله در آن پذیرفته و نمایه شود، تغییر کنند.

علاوه‌بر بخش دولتی، پژوهشگران می‌توانند در بخش خصوصی نیز به پژوهش بپردازند که در این حالت انتظار می‌رود حق‌التحقیق بیشتری به آن‌ها تعلق یابد.

برای مثال بسته به سازمان یا فرد متقاضی، بازۀ زمانی انجام پژوهش، تعداد متغیر، روش پژوهش و  تعداد ویرایش‌های مقاله، این مبلغ می‌تواند متفاوت باشد.

باز هم به نقل از منابع غیررسمی، هزینۀ انجام پژوهش‌هایی که تحت عنوان پایان‌نامه یا رسالۀ دکتری دریافت می‌شود، از حدود 10 میلیون تومان الی بیشتر خواهد بود.

حوزۀ آموزش

یکی دیگر از حوزه‌های پردرآمد در روانشناسی، آموزش و برگزاری کارگاه‌های تخصصی و عمومی است. هزینۀبرگزاری کارگاه‌های تخصصی تحت‌عنوان دوره‌های سوپرویژنی یا آموزش رویکردهای درمانی به مخاطب روانشناسی، بسته به تعداد جلسات، زمان کارگاه، شهرت و رزومۀ مدرس و رویکرد آن از حدود 15 الی 20 میلیون تومان شروع و به مبالغ بالاتر نیز ختم می‌شود.

هزینۀ برگزاری دوره‌های عمومی تحت‌عنوان دوره‌های توسعۀ فردی، کوچینگ یا تسهیلگری برای مخاطب عمومی نیز کاملاً متغیر است و به مؤلفه‌هایی مثل موضوع کارگاه، روزمۀ مدرس، تعداد جلسات، نوع مخاطبین و هدف کارگاه بستگی دارد.

بازار‌ کار رشته روانشناسی در خارج از کشور به چه صورت است؟

اگر جزو آن دسته از افراد هستید که مهاجرت یکی از برنامه‌هایتان در زندگی است، باید به این نکته توجه داشته‌باشید که چه کشور‌هایی دارای بازار‌ کار خوبی برای رشتۀ روانشناسی هستند. کشورهایی که در ادامه از آن‌ها نام می‌بریم، دارای بازار کار بهتری نسبت به سایر کشور‌ها هستند.

• آلمان: درآمد بالای رشتۀ روانشناسی در آلمان باعث شده‌است تا این کشور به یکی از بهترین‌ گزینه‌ها برای مهاجرت روانشناسان تبدیل شود. برای اشتغال به کار در رشتۀ روانشناسی در آلمان، داشتن مدارک موردتأیید این کشور، الزامی است. کسانی که به زبان آلمانی تسلط دارند، شانس بیشتری برای اشتغال به کار در رشتۀ روانشناسی دارند.
• کانادا: کانادا از دیگر کشورهای مناسب برای مهاجرت روانشناسان است. یکی از شرایط این کشور برای اشتغال افراد، داشتن مدرک ارشد روانشناسی است. روانشناسی در این کشور دارای بازار‌ کار خوبی است.
• استرالیا: کسانی که دارای مدرک ارشد روانشناسی هستند، کشور استرالیا می‌تواند یکی از بهترین گزینه‌ها برای آن‌ها باشد. از شرایط مورد‌نیاز برای مهاجرت، مدرک زبان انگلیسی آیلتس با نمرۀ 7 به بالا و داشتن تخصص است. علاوه‌بر تمام این‌ها، دانشجویانی که شهروند استرالیا محسوب نمی‌شوند برای فعالیت در رشتۀ روانشناسی، نیازمند تأیید مدارکشان ازسوی سازمان انجمن روانشناسان استرالیا هستند.

سخن پایانی

اگر بخواهیم بازار کار روانشناسی را جمع‌بندی کنیم، می‌توانیم بگوییم که هرچه مدرک تحصیلی بالاتری داشته‌باشید، شانس اشتغال به کارتان بیشتر خواهدبود. آینده شغلی روانشناسی برای گرایش‌های بالینی، تربیتی و عمومی نسبت به سایر رشته‌ها دارای وضعیت بهتری است. درپایان، سایر مطالب پیشنهادی را که می‌توانند در جمع‌بندی شما از این مطلب تأثیرگذار باشند، برایتان قرار داده‌ایم.

مقالات پیشنهادی:

چالش های رشته روانشناسی در ایران چیست؟

کدام گرایش روانشناسی برای من بهتر است؟

روانشناسی تربیتی بهتر است یا عمومی؟