سبک دلبستگی چیست و چه تاثیری بر روی روابط افراد دارد؟

سبک دلبستگی چطور می‌تواند در کودکی و بزرگسالی بر روی تجربۀ افراد در روابط تاثیرگذار باشد؟ تا حالا فکر کرده‌اید «دلبستگی» از کجا می‌آید؟ آیا شکل و شمایل پیوند عاطفی که با آدم‌های مهم زندگیمان برقرار می‌کنیم، چیزی است که آگاهانه درباره‌اش تصمیم می‌گیریم؟ چرا گاهی این پیوند دچار مشکل می‌شود و به‌جای احساس لذت و آسودگی، با ترس و نگرانی همراه است؟ این سوال‌ها را اگر از علم روانشناسی بپرسید، جواب می‌دهد که ریشه‌ی دلبستگی را باید در سال‌های اولیه‌ی زندگی جست‌وجو کرد؛ وقتی نوزادهای بی‌دفاع و بی‌پناهی هستیم و تازه داریم با جهان پیرامونمان ارتباط برقرار می‌کنیم. از آن‌جایی‌که این ارتباط برای هرکس به روشی برقرار می‌شود، در روانشناسی، مفهومی وجود دارد به‌اسم «سبک های دلبستگی». در مقاله‌ی پیش‌رو، با انواع دلبستگی عاطفی آشنا می‌شویم؛ مراحل دلبستگی را بررسی می‌کنیم و انواع سبک های دلبستگی بزرگسالان در روابط عاطفی را می‌شناسیم.

تاریخچه و تعریف دلبستگی به زبان آدمیزاد

ما امروز می‌توانیم درباره‌ی انواع دلبستگی صحبت کنیم، چون سال 1936، یک روان‌پزشک انگلیسی که در حوزه‌ی کودکان کار می‌کرد، توجهش به موضوع مهمی جلب شد. «جان بالبی» که تمرکزش را گذاشته‌بود روی بچه‌های بی‌سرپرست، متوجه شد بچه‌هایی که در یتیم‌خانه‌ها بزرگ شده‌اند، عموما نمی‌توانند با دیگران ارتباط صمیمانه و طولانی‌مدت برقرار کنند. بالبی به این نتیجه رسید که این بچه‌ها در عشق‌ورزیدن ناتوان هستند، چون در ابتدای زندگیشان فرصت ایجاد یک دلبستگی عمیق با مادر را نداشته‌اند. نتیجه‌گیری قانع‌کننده‌ای به‌نظر می‌رسید اما اوضاع وقتی پیچیده شد که بالبی در تحقیقات بیشترش، به بچه‌هایی برخورد که با وجود داشتن والدین و پرورش پیدا کردن در خانه، رفتارهای مشابهی نشان دادند؛ یعنی از برقراری ارتباط صمیمانه با دیگران، پرهیز می‌کردند.

ماجرا برای بالبی، آن‌قدر جالب شد که شروع کرد به کار کردن روی «نظریه‌ی دلبستگی». او که فهمیده‌بود پیوند اولیه بین مادر و نوزاد اهمیت زیادی دارد، می‌خواست دقیقا بداند این پیوند چطور شکل می‌گیرد و چرا آن‌قدر مهم است که اگر مختل شود، تمام زندگی فرد را متأثر می‌کند. برای پیدا کردن جواب سوالش باید به گذشته برمی‌گشت. گذشته‌‎ی خیلی دوری که در آن، انسان‌ها برای بقا دست به شکار می‌زدند و خودشان هم هرآن درمعرض خطر شکار شدن قرار داشتند. آن‌وقت‌ها آدم‌ها برای مراقبت از خودشان دربرابر خطر باید کنار هم می‌ماندند. مهم‌تر از همه، این بچه‌ها بودند که اگر از بزرگسالان جدا می‌شدند، ازبین رفتنشان حتمی بود. بنابراین در کودکان، رفتارهای دلبستگی ایجاد شد؛ رفتارهایی که نزدیکی با مراقبان را حفظ می‌کرد و افزایش می‌داد.

بالبی می‌گفت رفتارهای دلبستگی کودک، ابتدا تصادفی است. یعنی با دیدن هر چهره‌ای لبخند می‌زند و با رفتن هرکسی گریه می‌کند. اما کم‌کم یاد می‌گیرد که این رفتارها را به چند نفر آشنا محدود کند. کل قضیه‌ی دلبستگی از دید او، یک نیاز غریزی است که اگر وجود نداشت، نسل بشر دوام نمی‌آورد. این دلبستگی که ما را از سالیان پرخطر دور به‌سلامت به امروز رسانده‌است، چطور در وجودمان شکل می‌گیرد؟