خودمراقبتی چیست و چرا رعایت آن ضروری است؟

2. خودمراقبتی ذهنی

اگر فکرهای ناخواسته و منفی مدام آزارتان می‌دهند و اگر با احساس خستگی و فرسودگی ذهنی دست‌وپنجه نرم می‌کنید، احتمالا جزو آن‌ کسانی هستید که تصور می‌کنند ذهن، جایی مبهم و دورازدسترس است و نمی‌شود کنترلش کرد. واقعیت این است که تا وقتی ذهن را به حال خودش رها کنید، این تصور، درست است اما همین‌که به آن آگاه شوید، ورق برمی‌گردد. مورد خودمراقبتی ذهنی را به لیست اضافه کنید و ببینید در هر کدام از مواردش چه وضعیتی دارید.

• پویایی ذهنی

اگر از عدم‌تمرکز، مشکلات حافظه و شلوغی‌ ذهن گله دارید، وقتش رسیده که توصیه‌های خودمراقبتی ذهنی را جدی بگیرید. مثلا؟ خب، ذهن هم درست مثل بدن، به تمرین و تکاپو نیاز دارد. ذهنی که هیچ کاری به‌جز فعالیت‌های روتین انجام نمی‌دهد، در فعالیت‌های شناختی مثل حافظه، تمرکز، تصمیم‌گیری و حل‌مسئله تنبل می‌شود. برای ورزش ذهن، لازم نیست کار سختی انجام بدهید. بازی فکری، حل کردن جدول و معما، خواندن کتاب و اگر وقت و حوصله‌اش را دارید یادگیری یک مهارت جدید (مثل زبان خواندن، ساز زدن، باغبانی، نوشتن، نقاشی کردن و…) ذهنتان را حسابی ورزیده می‌کند.

• بهداشت روانی

با آن فکرهای آزاردهنده که دائم توی سر آدم می‌چرخند و انرژی و انگیزه‌ی هرکاری را ازش می‌گیرند، چه باید کرد؟ خودمراقبتی روانی از شما می‌خواهد گفت‌وگوی درونی منفی را متوقف کنید. یعنی با خودتان همان‌طوری حرف بزنید که با یک آدم خیلی عزیز، حرف می‌زنید؛ بدون سرزنش، بدون قضاوت و همراه با همدلی. اما این کار، کافی نیست. اگر در خانواده‎تان سابقه‌ی ابتلا به اختلالات روان‌پزشکی وجود دارد؛ اگر احساس اضطراب دارید، خلقتان پایین است و ترس و نگرانی دائمی اذیتتان می‌کند؛ اگر در موقعیت پرفشاری (مثل طلاق، مهاجرت، شکست شغلی، شکست عاطفی و…) قرار دارید که استرس زیادی بهتان تحمیل می‌‎کند؛ لازم است حتما با یک درمانگر متخصص مشورت کنید. هر علامتی که نشان از درمعرض خطر قرار گرفتن سلامت روانتان دارد، باید جدی گرفته شود. منتظر گذر زمان نمانید.

3. خودمراقبتی اجتماعی

موارد بالا را بررسی کردید؟ کارهایی را که باید در اولویت بگذارید، تعیین کردید؟ خب حالا گزینه‌ی خودمراقبتی اجتماعی را به لیست اضافه کنید تا ببینیم این یکی شامل چه مواردی می‌شود و برای هرکدامش چه کار باید کرد.

• وقت‌گذرانی با خانواده

جوان دانشجویی هستید که سخت مشغول درس و کسب تجربه است یا والد پرمشغله‌ای که همه‌ی روزش را به کار می‌گذراند؟ در هر موقعیتی که قرار دارید، لازم است زمانی را به بودن کنار خانواده بگذرانید. ارتباط نزدیک و صمیمانه با کسانی که دوستشان داریم، یک فاکتور مهم در سلامت روان است. بنابراین سعی کنید در برنامه‌ی کاریتان، زمانی هرقدر کم را به خانواده‌تان اختصاص بدهید. زمانی که در آن کاری مشترک را انجام بدهید نه این‌که دورهم بنشینید اما حواستان پیش گوشی‌هایتان باشد. بسته به سلیقه‌ی اعضای خانواده، می‌توانید چند دقیقه‌ای بازی کنید؛ با هم آشپزی کنید. درباره‌ی اتفاقات روز، گپ بزنید. موسیقی گوش بدهید یا هر کار دیگری.

اگر علت فاصله گرفتنتان از محیط خانوادگی، تنش‌های موجود در آن است، سعی کنید با گفت‌وگو و در مرحله‌ی بعدی، کمک گرفتن از یک درمانگر مشکلات را حل کنید. فرار کردن، راه آسان‌تری به‌نظر می‌رسد اما آسیب‌‌های روانی‌ای در پی دارد که پاک کردن ردپایشان به‌مراتب دشوارتر خواهدبود.

• وقت‌گذرانی با دوستان

روابط عاطفی را به خانواده محدود نکنید. همه‌ی ما در هر سنی به معاشرت با دوستان هم‌سن‌وسال نیاز داریم. قرار نیست خودتان را وقف مسئولیت‌های خانوادگی بکنید. به‌علاوه پیامدهای مثبت وقت‌گذرانی با دوستان و آشنایان، در بهبود روابط خانوادگیتان هم نقش دارد. شما همسر، والد و فرزندِ بهتری خواهیدبود اگر برای خودتان این حق را قائل باشید که با دوستانتان درددل کنید، تفریح کنید و به خرید بروید. روحیه‌ی بالا، سرزندگی و کاستن از فشارهای روانی درنتیجه‌ی معاشرت با دوستان، دلایلی است که خودمراقبتی اجتماعی، شما را به این کار تشویق می‌کند.