درست است که فعلاً شرط گذراندن کارورزی روانشناسی از ضوابط کسب پروانۀ اشتغال سازمان نظام روانشناسی حذف شده‌است، اما به یاد داشته باشید که کارورزی شتری است که دم خانۀ هر دانشجوی روانشناسی‌ای که می‌خواهد روانشناس شود، می‌خوابد. حالا چرا؟ چون فارغ‌التحصیلان روانشناسی، درمانگر از دانشگاه بیرون نمی‌آیند؛ با این‌که کلی درس خوانده‌اند، پایان‌نامه و مقاله نوشته‌اند. در مطلب پیش‌رو که توسط تیم تحریریۀ روان‌آموز گردآوری شده است دربارۀ شرایط کارورزی روانشناسی اعم از: مراکز برگزارکننده، هزینه، استاد ناظر، وظایف و … سخن می‌گوییم.
لیست مطالب
کارورزی روانشناسی چیست؟
شاید اولین مفهومی که با شنیدن واژۀ کارورزی برایتان تداعی می‌شود، دوره‌های اجباری برای کسب پروانۀ اشتغال سازمان نظام روانشناسی باشد؛ اما گویا تاریخ انقضای این مفهوم رسیده‌است! الان دیگر مفهوم کارورزی با سه معنایی که در زیر به آن‌ها اشاره می‌کنیم، در ذهن دانشجویان و فارغ‌التحصیلان روانشناسی نقش می‌بندد؛
- کارورزی حین تحصیل به عنوان یک واحد دانشگاهی: این دوره برای دانشجویان روانشناسی وزارت بهداشت و دانشجویان گرایش بالینی وزارت علوم اجباری است.
- آزادسازی مدرک: فارغ‌التحصیلان دوره‌های روزانه با ثبت درخواست خود در سامانه کاریابی وزارت کار، به‌صورت رایگان در مکان‌هایی که وزارت کار اعلام می‌کند در مدت زمان مشخص کار کنند. این دوره‌ها معمولاً بین دانشجویان روانشناسی به کارورزی معروف هستند.
- برای افزایش تجربه: نوع دیگر کارورزی اختیاری است که فارغ‌التحصیلان روانشناسی برای ارتقا دانش عملی و علمی خود زیر نظر ناظران و یا روانشناسان موردتأیید سازمان نظام به‌عنوان کارورز درمانی به فعالیت می‌پردازند.
📌 کتاب پیشنهادی: در مسیر درمانگر شدن
چه کسانی می‌توانند در کارورزی روانشناسی شرکت کنند؟
فارغ‌التحصیلان ارشد روانشناسی و مشاوره و فارغ‌التحصیلان دکتری (رشتۀ روانشناسی و مشاوره).
استاد ناظر یا سوپروایزر در دوران کارورزی روانشناسی چه کسی است؟
فارغ‌التحصیل رشتۀ روانشناسی، دورۀ کارورزی را زیرنظر یک سوپروایزر می‌گذراند. پیشنهاد می‌شود که سوپروایزر، عضو هیئت علمی دانشگاه و دارای پروانۀ فعالیت سازمان نظام باشد.
مطلب مرتبط: تفاوت دوره سوپرویژن روانشناسی با کارورزی چیست!
مراکز برگزارکننده کارورزی روانشناسی کجا هستند؟
مراکزی که مجوز برگزاری کارورزی روانشناسی دارند، شامل این موارد هستند؛
- مراکز سازمان نظام روانشناسی و مشاوره
- بیمارستان‌ها
- مراکزی که مدیر فنی دارای پروانۀ تخصصی از سازمان نظام روانشناسی و مشاوره دارند
- مراکز بهداشت روستایی
هزینۀ کارورزی روانشناسی چقدر است؟
هزینۀ برگزاری دورۀ کارورزی، مبلغ معینی ندارد و مراکز غیردولتی عموما تعرفه‌های متفاوتی را اعلام می‌کنند. معمولاً به کارورزان از آن‌جایی که به‌عنوان دستیار روانشناس هستند، حق‌الزحمه تعلق می‌گیرد که این مبلغ معمولاً بین 40 تا 50 درصد هزینۀ دریافت‌شده از مراجعان است.
مطلب مرتبط: شرایط استخدام روانشناس در مراکز دولتی چیست؟
وظایف کارورز روانشناسی چیست؟
در دورۀ کارورزی بسته به گرایش وظایف کارورز به شرح زیر است؛
- مشاهده
- مصاحبه
- ارزیابی بالینی
- آزمون گرفتن
- ارجاع و مشورت
- فعالیت تشخیصی
- دستیاری
- مشاوره
- روان‌درمانی فردی و گروهی
کارورز همچنین باید گزارش بعضی از جلسات را دراختیار استاد ناظر قرار بدهد. برای این گزارش، می‌توان با رضایت مراجع، محتوای جلسۀ درمان را ضبط کرد. در مواردی هم با استفاده از اتاق آینه که در یک‌طرف آن آینه وجود دارد و سوپروایزر از طریق آن، جلسۀ درمان را زیرنظر می‌گیرد، کارورز بازخوردهایی دریافت می‌کند که می‌تواند به ارتقای عملکرد او بینجامد.
مطلب مرتبط: شرایط تأسیس کلینیک روانشناسی چیست؟
در دوران کارورزی روانشناسی چه خبر است؟
همان‌طور که گفتیم فارغ‌التحصیلان روانشناسی در دوران کارورزی، زیرنظر یک استاد باتجربه، مراجع می‌بینند. این تحت‌نظر بودن، از دوجنبه اهمیت دارد؛ اول این‌که فرد به‌اتکای کمک‌ها و بازخوردهای سوپرویژن، با نگرانی و استرس کمتری، کارش را شروع می‌کند.
دوم این‌که فرصت دارد نقایص و اشتباهاتش در روند درمان را متوجه شود و برای جبرانشان، اقدام کند.
به‌علاوه، سوپرویژن در ارتباط با موقعیت‌های پیچیدۀ درمانی، به کارورز مشاوره و راهنمایی می‌دهد تا هم در شروع کارش، با بن‌بست مواجه نشود و هم راهکارهای عمل‌کردن در این موقعیت‌ها را در آینده یاد بگیرد. مدت زمان کارورزی، شرح وظایف و میزان درآمد کارورز به محلی که فرد برای گذراندن دورۀ کارورزی انتخاب می‌کند وابسته است و قاعدۀ ازپیش‌معینی ندارد.
📌 کتاب پیشنهادی: راهنمای روان درمانگری؛ به درمانجو چه بگویم و چرا؟
آیا شرکت در دورۀ کارورزی روانشناسی، تضمینی برای ورود به بازار کار است؟
شرکت در دورۀ کارورزی، تضمین‌کنندۀ ورود به بازار کار نیست، اما اغلب تسهیل‌کنندۀ این فرایند است. قاعدۀ اساسی کارورزی، کار کردن همراه با نظارت و دریافت بازخورد است، اما بسته به محل کارورزی، جزئیات آن می‌تواند متفاوت شود.
مثلاً بعضی از مراکز مشاورۀ خصوصی ممکن است موقعیت‌های کارگاهی برای کارورزان فراهم کنند، روش‌های استفاده از آزمون‌ها و پرسش‌نامه‌های روانی را به آن‌ها آموزش بدهند، رویکردهای درمانی پرکاربرد و رایج را تمرین کنند و حتی زمینه را برای استخدام کارورز روانشناسی فراهم کنند.
چطور از دورۀ کارورزی بهتر بهره بگیریم؟
گذراندن دورۀ کارورزی، قدم خیلی خوبی است که هر دانش‌آموختۀ رشتۀ روانشناسی برای ورود به دنیای حرفه‌ای می‌تواند بردارد، اما صرف ثبت‌نام کارورزی روانشناسی، تضمین‌کنندۀ درمانگر ماهر شدن نیست. قبل از شروع به فعالیت، باید مطمئن شوید که مرکز موردنظرتان، مجوز برگزاری کارورزی داشته‌باشد.
به‌علاوه گرچه در دوران کارورزی بیشتر مشغول یادگیری هستید، اما لازم است بدانید که به‌هرحال با شروع به درمانگری، مسئولیت کارتان را برعهده گرفته‌اید و باید به اصول اخلاق حرفه‌ای پایبند باشید. برای آشنایی با این اصول، مقالۀ حقوق مراجعین در اتاق درمان را بخوانید.
- شکست را بپذیرید
نکتۀ خیلی مهمی که باید بدانید این است که در شروع کار، شکست‌خوردن و بلدنبودن، طبیعی است. بنابراین، دستپاچه و سردرگم نشوید و به خودتان یادآوری کنید که همۀ درمانگران برجسته این مسیر را طی کرده‌اند. به‌مرور، براثر تجربه و بازخورد استاد ناظر، می‌توانید کاستی‌های کارتان را برطرف کنید، اما خودتان را زیادی وابسته به نظارت ندانید. سؤال بپرسید، نقدها را بشنوید و بپذیرید، اما همۀ این‌ها نباید استقلال فکری شما را کم‌رنگ کند.
- در مسئولیت‌پذیری غلو نکنید
شما و درمانجو باید پابه‌پای هم پیش بروید و سهم مسئولیتتان از روند درمان را بپذیرید. درمانگر خوب، درمانگری نیست که نگرانی‌ها، تعارض‌ها و مشکلات درمانجو را با خودش به بیرون از اتاق درمان می‌برد. شما قرار نیست مشکلی را حل کنید، بلکه قرار است به درمانجو کمک کنید برای حل مشکلش، توانمند و به مهارت‌های لازم مجهز شود.
- به ترس میدان ندهید
آن‌چه در دوران کارورزی در اتاق درمان تجربه می‌کنید، بعدها در دوران درمانگری‌تان تکرار خواهدشد. سکوت مراجع، اصرار مراجع به دریافت راه‌حل مستقیم، انتقال و انتقال متقابل و چالش‌هایی مانند این‌ها نباید شما را بترساند. کسی که مقابل شماست، سوژۀ انسانی است با همۀ ظرافت‌ها و پیچیدگی‌های انسانی. صبور باشید، کمک بگیرید و مأیوس نشوید. کارورزی شما را برای چنین موقعیت‌هایی ورزیده می‌کند.
مطلب مرتبط: از حقوق مراجعین در اتاق درمان چه می‌دانید؟
سخن پایانی
در این مطلب به جزئیات دوره‌هایی که یک فرد برای درمانگر شدن باید آن‌ها را پشت سربگذارد، پرداختیم. با‌این‌حال اگر سؤالی در ذهنتان دربارۀ دورۀ کارورزی یا سوپرویژنی وجود دارد، می‌توانید در بخش سؤالات مطرح کنید تا کارشناس ما در اسرع وقت پاسخگوی شما باشند.
منابع:
