مهم ترین نظریه های فروید چیست؟ در این مطلب در ابتدا مروری کوتاه بر فروید و زندگی‌نامه‌اش داریم و در ادامه برجسته‌ترین نظریه‌های او را برایتان به‌طور کامل شرح می‌دهیم.
لیست مطالب
هرکس از روانشناسی و روانشناسان چیزی شنیده‌باشد، حتماً نام فروید را نیز شنیده‌است. «زیگموند فروید» در جمهوری چک به‌دنیا آمد و به همراه خانواده چندین سال پس از تولد به وین نقل مکان کرد.
در وین مدرک پزشکی‌اش را گرفت و در کنار آن به‌عنوان مدرس بیماری‌های عصبی دانشگاه وین مشغول‌به‌کار شد.
در همین زمان بود که به مبحث هیستری(معنی کلمه در پی‌نوشت) و علل روانی آن علاقه‌مند شد. فروید بعد از شرکت در سخنرانی‌های «شارکو» در پاریس توجهش به حوزۀ نورولوژی جلب شد و بعد از بازگشت از پاریس شروع به استفاده از هیپنوتیزم در کار بالینی خود کرد.
به‌کارگیری هیپنوتیزم و همچنین علاقۀ قبلی به هیستری، او را بیش‌از پیش به ضمیر ناخودآگاه علاقه‌مند کرد.
کتاب پیشنهادی: گزارش تحلیلی یک مورد هیستری – زیگموند فروید
نظریه های فروید را بشناسیم!
فروید مفاهیم زیادی دربارۀ ذهن انسان مطرح کرده و روان کاوی را رسماً پایه‌گذاری کرد و درواقع، جانی دوباره به این رویکرد داد.
او همچنین چندین مفهوم تاثیرگذار در این حوزه مطرح کرد، مفاهیمی مثل تحلیل رویا، مدل ساختاری روان و نظریاتی مثل نظریۀ روانی-جنسی، نظریۀ شخصیت، گفتاردرمانی، تحلیل خواب و مکانیسم‌های دفاعی.
فروید کتاب‌های «تعبیر رویاها»، «آسیب شناسی روانی زندگی روزمره» و «سه مقاله درمورد نظریه جنسیت» نوشت و در حوزۀ عصب‌شناسی هم آثاری تأثیرگذار همراه با «بروئر» منتشر کرد.
در ادامه با برخی از مهم‌ترین نظریه های یکی از شخصیت‌های تاثیرگذار دنیای روانشناسی آشنا می‌شوید.
– نظریه روان کاوی فروید
فروید، بنیان‌گذار نظریه روان کاوی بود. او در این نظریه سعی داشت تا اطلاعات ناخودآگاه را به خودآگاه بیاورد و فرایند رهاسازی عاطفی را القا کند.
او معتقد بود این کار به بیمار کمک می‌کند تا بتواند پریشانی روانی خود را کنترل کند. نظریه روان کاوی بعدها -تا امروز- به‌عنوان روشی درمانی نیز پذیرفته‌شد.
در درمان روان کاوی، فرد دربارۀ رویاها، کودکی و تجربیات گذشته و خاطرات خود حرف می‌زند و به‌نوعی وارد بخش ناخودآگاه می‌شود.
نظر انجمن روانشناسی آمریکا دربارۀ رویکرد روان کاوی این است که به کمک این رویکرد فرد می‌تواند انگیزه‌های ناشناخته و پنهان خود را درک کند.
این رویکرد برای افرادی که از مشکلات عاطفی و ذهنی خفیف تا متوسط رنج می‌برند، مناسب است. روان کاوی، اساس درمان روان‌پویشی است -که کوتاه‌تر از درمان سنتی فرویدی است- و هدفش رساندن فرد به سازگاری بهتر در زندگی، داشتن عزت‌نفس و استقلال، کشف و حل تعارضات عاطفی و در نهایت کشف منابع متضاد درون فرد است.
این روش درمانی می‌تواند در درمان اختلالاتی چون اختلال افسردگی، مشکلات جنسی، وسواس-اجباری، روان‌تنی، اضطراب و مشکلات هویتی تأثیر زیادی داشته‌باشد.
مقالۀ پیشنهادی: هرآنچه باید از تاریخچۀ روانشناسی بدانید!
– نظریه گفتاردرمانی فروید
در اصل این نظریه با نام «لغزش کلامی فروید» شهرت دارد.
لغزش کلامی، اشتباهی در حافظه یا کلام است که با ناخودآگاه ارتباط دارد و باعث آشکار شدن افکار، احساسات، تمایلات و انگیزه‌های پنهان فرد می‌شود.
این لغزش به‌صورت تپق زدن، جابه‌جا گفتن حروف و کلمات دیده می‌شود. اما سؤال این‌جاست که لغزش کلامی چطور می‌تواند باعث آشکار شدن ناخودآگاه فرد شود؟
فروید می‌گوید این اتفاق از سه منشأ خشم سرکوب‌شده، آرزویی در ناهشیار و حسادت ناشی می‌شود و گاهی درنتیجۀ استفاده از مکانیسم دفاعی سرکوب است.
درواقع فروید معتقد بود که افکار و احساساتی که برای فرد پذیرفته نیست به ناخودآگاه او می‌رود و خود را به‌صورت لغزش در کلام نشان می‌دهد.
به‌عبارت دیگر فاش کردن آنچه فرد تمایل به گفتنش ندارد، در لغزش کلامی فرویدی اتفاق می‌افتد. اما همیشه هم لغزش کلامی به‌معنای رساندن پیامی از ناهشیار نیست.
گاهی اوقات این لغزش به‌علت حواس‌پرتی، عادت‌های کلامی و سخت بودن جملات و کلمات رخ می‌دهد.
در برخی مواقع هم لغزش کلامی می‌تواند ناشی از استرس باشد. فراوانی لغزش کلامی، به‌صورت میانگین در صحبتی طولانی ممکن است هر 8 دقیقه یک‌بار باشد.
شاید برایتان جالب باشد که بدانید به‌غیر از لغزش کلامی، لغزش عملی و لغزش نوشتاری هم داریم؛ چراکه روان کاوی اعتقاد دارد هیچ‌یک از اعمال در روان بدون دلیل رخ نمی‌دهد.
اگر می‌خواهید مثال‌های بیشتری دربارۀ لغزش کلامی بخوانید به شما خواندن کتاب آسیب شناسی زندگی روزمره فروید را پیشنهاد می‌کنیم.
کتاب پیشنهادی: آن‌سوی لذت فروید
– عقده ادیپ
عقدۀ «ادیپ» یکی از اصطلاحاتی است که فروید در مراحل روانی-جنسی خود به‌کار برد؛ مفهومی که به‌گفتۀ او به‌صورت طبیعی در فرایند رشد اتفاق می‌افتد.
موضوع اصلی در عقدۀ ادیپ، احساس جنسی کودک نسبت به والد ناهمجنس خود است.
عقدۀ ادیپ در پسران 3ساله اتفاق می‌افتد و می‌تواند بسیارنامحسوس باشد. او در خیال خود شروع به رویاپردازی دربارۀ مادرش می‌کند.
فروید در توضیح این عقده می‌گوید فرزند پسر نسبت به مادر خود حس مالکیت می‌کند، نسبت به نزدیک شدن پدرش به مادر احساس بدی دارد و از او می‌خواهد از مادرش دور بماند.
گاهی هم کودک می‌خواهد کنار مادرش بخوابد و در تمامی موقعیت‌ها رفتارهایی که از خود نشان می‌دهد که پدر را به‌عنوان رقیب می‌بیند و نسبت به او حسادت می‌کند.
این عقده در دختران با نام عقدۀ «الکترا» معرفی شده که می‌گوید دشمن آن‌ها والد همنجس (مادر) است.
عقدۀ ادیپ منفی زمانی رخ می‌دهد که در کودکی برای فرد حل نشده‌باشد و در بزرگسالی بر او تأثیرات منفی بگذارد.
برطرف شدن عقدۀ ادیپ در کودکی زمانی است که متوجه تفاوت قدرت خود با پدرش شود و بداند که نمی‌تواند با پدرش مقابله کند به همین سبب به همانندسازی با والد خود می‌پردازد.
گاهی هم ترس از اختگی، عقدۀ ادیپ را خاموش می‌کند. حل درست این عقده به پرورش وجدان کمک می‌کند. درنظر فروید برای حل یا پیشگیری از عقدۀ ادیپ باید یک نکته مهم را رعایت کرد؛ «عدم افراط و تفریط در دادن اطلاعات جنسی به کودکان.»
پیشنهاد ویژه: پوستر آموزشی نظریۀ فروید
– تحلیل خواب فروید
فروید، در تعبیر رویا یا تحلیل خواب، عقیده دارد که رویاها شامل محرک‌های دنیای بیرون، تجربیات ذهنی و محرک‌های درونی بدن است.
بر همین اساس تنظیم احساسات و عملکرد خوب حافظه، محتوای رویا را بهبود می‌بخشد. محتوای رویا، اطلاعات مهمی را دربارۀ فرد می‌دهد.
از نظر فروید سه بخش از رویا اهمیت دارد؛
1. آنچه رویا را تشکیل داده‌است. این بخش می‌تواند حوادث روز و ساعات قبل باشد یا حوادث دوران کودکی و تأثیرات آن.
2. فروید معتقد است که بیشتر رویاها معطوف به تحقق آرزوها هستند. رویاهای نگران‌کننده و تلخ هم آرزوهای سرکوب‌شده و نامشروع هستند.
3. آخرین بخش از رویا مربوط به مکانیسم‌های دفاعی است. برای مثال گاهی در رویا مکانیسم «جابه‌جایی» اتفاق می‌افتد. یعنی حوادث روزمرۀ زندگی در رویا پررنگ‌تر می‌شوند و حوادث اصلی و ناراحت‌کننده که بیشتر دغدغۀ فرد است، در حاشیه قرار می‌گیرند.
اگر می‌خواهید دربارۀ مکانیسم های دفاعی در روانشناسی بیشتر بدانید، مقالۀ مکانیسم های دفاعی رایج در روانشناسی برایتان جالب خواهدبود.
مقالۀ پیشنهادی: چگونه خواب می‌بینیم؟ دلیل اصلی خواب دیدن چیست؟
نظریه فروید درمورد ازدواج، حجاب و افسردگی
از دیدن این تیتر تعجب کردید؟ خب با توجه به گستردگی نظریه‌های فروید، شایعه و افسانه دربارۀ او کم نیست. نظریات فروید آن‌قدر در دوران خودش و حتی تا همین امروز، چالش‌برانگیز بوده‌اند که ازطرفی بسیار مورد کج‌فهمی و حمله قرار گرفته‌اند و ازطرف دیگر خیلی‌ها توقع دارند نظریات او دربارۀ همۀ مسائل زندگی بشری، حرفی برای گفتن داشته‌باشند.
برای همین هم هست که عده‌ای دنبال نظریه فروید درمورد ازدواج، حجاب و افسردگی می‌گردند.
فروید دربارۀ ازدواج، صرفاً از منظر تأثیر عقدۀ ادیپ در پسران و عقدۀ الکترا در دختران بر انتخاب شریک زندگی، می‌گوید.
همچنین فروید دربارۀ حجاب نظر مستقیمی ارائه نداده اما در صحبت‌های خود نسبت به این مسئله بی‌اعتقادی خود را نشان داده‌است.
دربارۀ افسردگی نیز، از نظر فروید، فرد افسرده وجدانی قوی و تنبیه‌کننده دارد و بر گناهکار بودن خود تأکید زیادی دارد.
کمی بیشتر دربارۀ فروید بدانیم!
حالا که با چند نظریه فروید به‌خوبی آشنا شدید، بد نیست برخی نکات جالب توجه از زندگی شخصی او را نیز بدانید. فروید اولین کسی بود که انجمن روان‌کاوان جهان را ایجاد کرد؛ جایی که متخصصان برای بحث در مورد تفکر روانشناختی دور هم جمع می‌شدند.
دانشجویان فروید افراد برجسته‌ای بودند چون: «کارل یونگ»، «آلفرد آدلر» و بسیاری از افراد صاحب‌نام اوایل قرن بیستم. افرادی مثل «آنا. اُ فروید»، «اریکسون»، «اتو رنک»، «ملانی کلاین» و «ارنست جونز» هم از فروید تأثیر گرفتند.
کتاب پیشنهادی: فروید، یونگ و دین
سخن پایانی
در این مقاله از بلاگ روان آموز مهم‌ترین نظریه های فروید را برایتان گردآوری کرده‌ایم. نظر شما چیست؟ نظریه های دیگری از فروید را می‌شناسید که برایتان جالب باشد؟ با ما در قسمت نظرات درمیان بگذارید
پی‌نوشت: هیستری اختلالی است که در اثر اضطراب به وجود می‌آید و علائمی همچون: بی‌حسی اندام‌ها، گزگز کردن و مورمور شدن، فلج عمومی، لمس شدن قسمتی از بدن، تشنج، نابینایی، ناشنوایی و حرف نزدن را به همراه دارد. ویژگی‌های شخصیتی افراد دارای هیستری مواردی چون: تلقین‌پذیری، هیجان‌زدگی، احساسات ناپایدار، شخصیت وابسته و اعتماد به نفس پایین است.
مطلب پیشنهادی برای دانشجویان روانشناسی: منابع ارشد روانشناسی
